ประเทศเติร์กเมนิสถาน

ระวังสับสนกับ เตอร์กิสถาน, ประเทศตุรกี, หรือ เติร์กเมเนลี

เติร์กเมนิสถาน Türkmenistan (เติร์กเมน)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: "เติร์กเมนิสถานเป็นมาตุภูมิ ของความเป็นกลาง" (เติร์กเมน: Türkmenistan Bitaraplygyň watanydyr)
เพลงชาติ: "เพลงชาติเติร์กเมนิสถาน อันเป็นเอกราชและเป็นกลาง"
ที่ตั้งของ ประเทศเติร์กเมนิสถาน  (แดง)
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด	อาชกาบัต 37°58′N 58°20′E
ภาษาราชการ	เติร์กเมน
ภาษาสำหรับการสื่อสารระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์	รัสเซีย
ภาษาอื่น ๆ	เติร์กเมน อุซเบก รัสเซีย คาซัค อาร์มีเนียตะวันออก ตาตาร์ อาเซอร์ไบจาน บาโลจ เคิร์ดเหนือ ยูเครน อื่น ๆ
กลุ่มชาติพันธุ์ (ค.ศ. 2020)	81.8% เติร์กเมน 9.4% อุซเบก 2.2% รัสเซีย 1.6% คาซัค 1.1% อาร์มีเนีย 0.9% ตาตาร์ 0.7% อาเซอร์ไบจาน 0.5% บาโลจ 0.4% เคิร์ด 0.2% ยูเครน 1.2% อื่น ๆ
ศาสนา	96.1% อิสลาม 3.6% คริสต์ 0.3% อื่น ๆ
การปกครอง	รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐระบบประธานาธิบดีที่มีพรรคการเมืองเดียว ภายใต้ระบอบเผด็จการรวบอำนาจเบ็ดเสร็จ
• ประธานาธิบดี	เซร์ดาร์ เบร์ดือมูฮาเมดอว์
• รองประธานาธิบดี	ราชิต เมเรดอว์
• ประธานสภาประชาชน	กูร์บันกูลือ เบร์ดือมูฮาเมดอว์
สภานิติบัญญัติ	สภาแห่งชาติ
• สภาสูง	สภาประชาชน
• สภาล่าง	สมัชชา
เอกราชจากรัสเซียและสหภาพโซเวียต
• การพิชิต	ค.ศ. 1879
• การปกครองของโซเวียต	13 พฤษภาคม ค.ศ. 1925
• ประกาศเป็นรัฐเอกราช	22 สิงหาคม ค.ศ. 1990
• จากสหภาพโซเวียต	27 ตุลาคม ค.ศ. 1991
• ได้รับการยอมรับ	26 ธันวาคม ค.ศ. 1991
• รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน	18 พฤษภาคม ค.ศ. 1992
พื้นที่
• รวม	491,210 ตารางกิโลเมตร (189,660 ตารางไมล์) (อันดับที่ 52)
• แหล่งน้ำ (%)	4.9
ประชากร
• ค.ศ. 2020 ประมาณ	6,031,187 (อันดับที่ 113)
• ความหนาแน่น	10.5 ต่อตารางกิโลเมตร (27.2 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 221)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	ค.ศ. 2018 (ประมาณ)
• รวม	112,659 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
• ต่อหัว	19,526 ดอลลาร์สหรัฐ
จีดีพี (ราคาตลาด)	ค.ศ. 2018 (ประมาณ)
• รวม	42,764 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
• ต่อหัว	7,411 ดอลลาร์สหรัฐ
จีนี (ค.ศ. 1998)	40.8 ปานกลาง
เอชดีไอ (ค.ศ. 2019)	0.715 สูง · อันดับที่ 111
สกุลเงิน	มานัตเติร์กเมนิสถาน (TMT)
เขตเวลา	UTC 05 (TMT)
ขับรถด้าน	ขวามือ
รหัสโทรศัพท์	993
โดเมนบนสุด	.tm

เติร์กเมนิสถาน (อังกฤษ: Turkmenistan; เติร์กเมน: Türkmenistan, ออกเสียง [tʏɾkmønʏˈθːɑːn]) เป็นประเทศในเอเชียกลาง มีพรมแดนติดกับคาซัคสถาน อุซเบกิสถาน ประเทศอัฟกานิสถาน อิหร่าน และมีชายฝั่งบนทะเลแคสเปียน โดยมีอาชกาบัตเป็นเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ มีประชากรในประเทศประมาณ 6 ล้านคน ซึ่งถือว่าน้อยที่สุดในเอเชียกลาง และมีประชากรเบาบางมากที่สุดในเอเชีย

เติร์กเมนิสถานเป็นทางแยกของอารยธรรมมานานนับศตวรรษ โดยเมิร์ฟเป็นหนึ่งในเมืองโอเอซิสที่เก่าแก่ที่สุดในเอเชียกลาง และเคยเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลก ในยุคกลาง เมิร์ฟถือเป็นหนึ่งในเมืองใหญ่ของโลกอิสลามและเป็นจุดหยุดสำคัญบนเส้นทางสายไหม ต่อมาถูกผนวกโดยจักรวรรดิรัสเซียใน ค.ศ. 1881 ซึ่งมีขบวนการต่อต้านบอลเชวิคในเอเชียกลาง ใน ค.ศ. 1925 เติร์กเมนิสถานกลายเป็นสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเติร์กเมน สาธารณรัฐของสหภาพโซเวียต แล้วเป็นเอกราชหลังการล่มสลายของสหภาพโซเวียตใน ค.ศ. 1991

เติร์เมนิสถานมีก๊าซธรรมชาติสำรองขนาดใหญ่เป็นอันดับ 4 ของโลก โดยส่วนใหญ่อยู่ที่ทะเลทรายการากุมหรือทะเลทรายดำ จาก ค.ศ. 1993 ถึง 2017 พลเมืองในประเทศได้รับไฟฟ้า น้ำ และก๊าซธรรมชาติจากรัฐบาลโดยไม่คิดเงิน

ประเทศนี้ได้รับเสียงวิจารณ์อย่างมากจากสิทธิมนุษยชนที่ย่ำแย่ โดยปัญหาส่วนใหญ่คือการดูแลชนกลุ่มน้อย, เสรีภาพสื่อ และเสรีภาพทางศาสนา หลังเป็นเอกราชจากสหภาพโซเวียตใน ค.ศ. 1991 รัฐเอกราชเติร์กเมนิสถานถูกปกครองโดยผู้ปกคอรงเผด็จการสองคน ได้แก่ประธานาธิบดีตลอดชีพซาปาร์มือรัต นือยาซอว์ (มีอีกชื่อว่า ทืร์กเมนบาชือ หรือ "หัวหน้าของชาวเติร์กเมนทั้งปวง") จนกระทั่งเสียชีวิตใน ค.ศ. 2006 กูร์บันกูลือ เบร์ดือมูฮาเมดอว์กลายเป็นประธานาธิบดีใน ค.ศ. 2007 หลังชนะการเลือกตั้งที่ไม่เป็นประชาธิปไตย (เขาเคยดำรงตำแหน่งรองประธานาธิบดีและรักษาการประธานาธิบดี) การใช้บทลงโทษด้วยการประหารชีวิตถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการในรัฐธรรมนูญฉบับปี 2008

การแบ่งเขตการปกครอง

ดูเพิ่มที่อำเภอของประเทศเติร์กเมนิสถานและ OpenStreetMap Wiki: Turkmenistan Geoname Changes

ประเทศเติร์กเมนิสถานแบ่งออกเป็น 5 จังหวัด (เติร์กเมน: welaýat) และ 1 เมืองหลวง (şäher) แต่ละจังหวัดแบ่งออกเป็นอำเภอ (etrap) ซึ่งอาจเป็นทั้งเทศมณฑลหรือเมือง ตามรายงานจากรัฐธรรมนูญเติร์กเมนิสถาน (มาตราที่ 16 ตามรัฐธรรมนูญฉบับปี 2008; มาตราที่ 47 ตามรัฐธรรมนูญฉบับปี 1992) บางเมืองมีสถานะ จังหวัด หรือ อำเภอ

	เขตการปกครอง	ISO 3166-2	เมืองหลัก	พื้นที่	ประชากร (ค.ศ. 2022)	หมายเลข
	เมืองอาชกาบัต	TM-S	อาชกาบัต	470 ตารางกิโลเมตร (180 ตารางไมล์)	1,030,063
	จังหวัดอาฮัล	TM-A	แอเน็ว	97,160 ตารางกิโลเมตร (37,510 ตารางไมล์)	886,845	1
	จังหวัดบัลกัน	TM-B	บัลกานาบัต	139,270 ตารางกิโลเมตร (53,770 ตารางไมล์)	529,895	2
	จังหวัดดาโชกุซ	TM-D	ดาโชกุซ	73,430 ตารางกิโลเมตร (28,350 ตารางไมล์)	1,550,354	3
	จังหวัดเลบัป	TM-L	ทืร์กเมนาบัต	93,730 ตารางกิโลเมตร (36,190 ตารางไมล์)	1,447,298	4
	จังหวัดมารือ	TM-M	มารือ	87,150 ตารางกิโลเมตร (33,650 ตารางไมล์)	1,613,386	5

เศรษฐกิจ

เศรษฐกิจหลักของเติร์กเมนิสถานอยู่บนพื้นฐานอุตสาหกรรมปิโตรเลียม ขณะที่อุตสาหกรรมอื่น ๆ ได้แก่ สิ่งทอและอาหาร พืชเศรษฐกิจที่สำคัญได้แก่ ฝ้ายและธัญพืช สัตว์เลี้ยงส่วนใหญ่เป็นปศุสัตว์ ได้แก่ แพะ โค และสัตว์ปีก

ประชากร

ศาสนา

ชาวเติร์กเมนส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม 85% ศาสนาคริสต์ 10% ศาสนาบาไฮ ศาสนาโซโรอัสเตอร์ และไสยศาสตร์ 5%

ภาษา

เติร์กเมนิสถานเป็นภาษาราชการและมีการใช้ภาษารัสเซียอย่างกว้างขวาง

อ่านเพิ่ม

• Abazov, Rafis (2005). Historical Dictionary of Turkmenistan. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-5362-1.
• Blackwell, Carole (2001). Tradition and Society in Turkmenistan: Gender, Oral Culture and Song. Curzon. ISBN 0-7007-1354-9.
• Brummel, Paul (2006). Bradt Travel Guide: Turkmenistan. Bradt Travel Guides. ISBN 978-1-84162-144-9.
• Clammer, Paul; Kohn, Michael; Mayhew, Bradley (2014). Lonely Planet Guide: Central Asia. Lonely Planet. ISBN 978-1-74179-953-8.
• Clement, Victoria (2018). Learning to Become Turkmen. University of Pittsburgh Press. ISBN 978-0822964636.
• Edgar, Adrienne Lynn (2004). Tribal Nation: The Making of Soviet Turkmenistan. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-12799-6.
• Hopkirk, Peter (1992). The Great Game: The Struggle for Empire in Central Asia. Kodansha International. ISBN 978-1-56836-022-5.
• Kaplan, Robert (2001). Eastward to Tartary: Travels in the Balkans, the Middle East, and the Caucasus. Vintage. ISBN 978-0-3757-0576-2.
• Kropf, John (2006). Unknown Sands: Journeys Around the World's Most Isolated Country. Dusty Spark Publishing. ISBN 978-0-9763-5651-6.
• Lobanov-Rostovsky, Andrei (1965). Russia and Asia. Ann Arbor, Michigan: George Wahr Publishing Co. ISBN 978-1-1259-8932-6.
• Nahaylo, Bohdan; Swoboda, Victor (1990). Soviet Disunion: A History of the Nationalities problem in the USSR. ISBN 0029224012.
• Rall, Ted (2006). Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East?. NBM Publishing. ISBN 978-1-56163-454-5.
• Rashid, Ahmed (2017). The Resurgence of Central Asia: Islam or Nationalism?.
• Rasizade, Alec (October 2003). "Turkmenbashi and his Turkmenistan". Contemporary Review. Oxford. 283 (1653): 197–206. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 6 January 2007. สืบค้นเมื่อ 2021-10-08. {{cite journal}}: ระบุ |archivedate= และ |archive-date= มากกว่าหนึ่งรายการ (help); ระบุ |archiveurl= และ |archive-url= มากกว่าหนึ่งรายการ (help)
• Smith, Graham, บ.ก. (1995). The Nationalities Question in the Soviet Union (2nd ed.).
• Theroux, Paul (28 May 2007). "The Golden Man: Saparmurat Niyazov's reign of insanity". The New Yorker.
• Vilmer, Jean-Baptiste (2009). Turkménistan (ภาษาฝรั่งเศส). Editions Non Lieu. ISBN 978-2352700685.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Turkmenistan. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Modern Turkmenistan photos
• Turkmenistan at UCB Libraries GovPubs
• ประเทศเติร์กเมนิสถาน ที่เว็บไซต์ Curlie
• Turkmenistan profile from the BBC News
• Wikimedia Atlas of Turkmenistan
• OpenStreetMap online atlas of Turkmenistan
• OpenStreetMap wiki article on Turkmenistan
• คู่มือการท่องเที่ยว ประเทศเติร์กเมนิสถาน จากวิกิท่องเที่ยว (ในภาษาอังกฤษ)
• Key Development Forecasts for Turkmenistan from International Futures

รัฐบาล

• Turkmenistan government information portal
• Chief of State and Cabinet Members
• Tourism Committee of Turkmenistan

อื่น ๆ

• "Chronicles of Turkmenistan". Publication of Turkmen Initiative for Human Rights.
• Official photo gallery from Turkmenistan and Ashgabat
• daily news and analysis in Turkish English and Turkmen เก็บถาวร 3 พฤศจิกายน 2015 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน