kapulus

kapulus (松鼠)

kasazumaan (界)： kasazumaad (動物界) Animalia
cacumudan (門)： cacumudan kulus nu aadupan (脊索動物門) Chordata
uzip (綱)： cucu’ nu uzip (哺乳綱) Mammalia
mata (目)： waheng a mata (齧齒目) Rodentia
zumaay (亞目)：zumaay kapulus (松鼠形亞目) Sciuromorpha
sapamata (科)：sapamata nu kapulus (松鼠科) Sciuridae

松鼠科（學名：Sciuridae），是哺乳綱齧齒目一個科，其下包括松鼠亞科（Sciurinae）和非洲地松鼠亞科（Xerinae），特徵是長著毛茸茸的長尾巴。本科和與其親緣關係接近的動物組成松鼠形亞目（Sciuromorpha）。

kapulus (mitesekay a nipagangan: Sciuridae) u cucu’ nu uzip (哺乳綱) waheng a mata (齧齒目) pacedisay ngipenay, pasu zumaanan a kapulus (Sciurinae) atu nu Be-cuw (非洲) a kapulusan (Xerinae), u picidek tunubanuh sa tanayu’ ku ikul. u mahiniay kapulus atu uzamay misengi tu kapulus (Sciurdae).

liwasak (分布)

除了大洋洲和南極洲外，全世界都有分布。

caay ku wabayu atu timul bayu dada’, mamin maliwasak i kitakit.

picidek (特徵)

松鼠一般體形細小，體形可以小至African Pygmy Squirrel的7－10厘米長和約10克重，大至旱獺（土撥鼠）的53－73厘米長，約5－8公斤重。松鼠前後肢間無皮翼，四肢強健，趾有銳爪，爪端呈鉤狀，雌性個體比雄性個體稍重一些。

kapulus mahiniamin adidi’ ku uzip, uzip kaadidi’an tu African Pygmy Squirrel, pakaala pitu katukuh cacay a bataan li-mi ku tanayu’ atu cacay a bataan a kung-ke (公克) kaba’ke, katabakian ku han-ta (tu-pu-su) tu lima a bataan izaw ku tulu katukuh pitu a bataan izaw ku tulu li-mi a tanayu’, u baeket pakaala tu lima katukah walu kung-cin (公斤). u kapulus nuayawan zikuzan a kuku’ nai’ ku bangesay a sakubad, tanektek ku sepatay a kuku, taludu’ nu kukuk’ izaw ku mazizemay a sakulahut, i tukun nu kulahut masakulawit, u lulang kibaketan ku hukang.

花鼠屬與松鼠屬其臉頰內側有頰囊的構造，能儲存很多食物。尾毛密長而且蓬鬆，四肢及前後足均較長，但前肢比後肢短。耳殼發達，前折時可達眼，冬季耳端具一撮黑色長毛束。

baluay kapulus (花鼠) atu kapulusay i labu nu bihid sialubu, taneng yadah ku nipisuped tu kakanan. u kikul mazeket ku banuh mabungbung saca, sepatay a kuku’ nuayawan zikuzanay malecad ku tunayu’, nika nu ayawan a kuku’ kaapuyu’an ku zakuzanay a kuku’ mucelak tanayu’ ku tangila, piked han ku nuayawan katukuh i mata, kasienawan i tukun nu tangila saupu sa ku lumeniay a bannuh tanaya’.

松鼠個體毛色差異較大，為青灰色、灰色、褐灰色、深灰色和黑褐色等等。隨著地區的差異，毛色也有變化，如遼寧松鼠的顏色偏灰，而中國南方的松鼠顏色則較黑。此外，毛色還受季節的影響，冬毛灰或灰褐色，夏毛黑或黑褐色。

kapulus masazumazuma ku kulit nu banuh, izaw ku landan abuabuan a kulit, abuabuan a kulit, makulahay abuabuan a kulit, mutesekay abuabuan a kulit, atu makulahay lumeni’ a kulit, kilul tu kasazuma nu kakitizaan, masazuma tu ku kulit nu banuh, mahiniay i Liyaw-li a kapulus masaabuabuan ku kullit, nutimulan nu Cung-cuw a kapulus lumeni’ sa ku kuli’. satu, kulit nu banuh malilid nu puu’ a mihcaan. kasienawan a banuh abuabuan anucaay u makulahay abuabuan ku kulit, nu lalud a banuh lumeni’ anucaay sa u makulah ku lumeni’.

nikauzzip (生活習性)

松鼠一般以草食性為主，食物主要是種子和果仁，也會吃鳥蛋、水果如櫻桃等。部分物種會食昆蟲，其中一些熱帶物種更會為捕食昆蟲而進行遷徙，甚至叼走山雀雛鳥。

Kapulus u lutuk ku kaen, u kakanan u sapaluma’ atu pa’nu, mukan tu tiku’ nu ayam,heci atu ing-taw.u zuma a tuudan mukan tu cilekay, mahiniay zumaay akutiay a kakitizaan a tuudan mangaleb mizakep tu cilekay a mikawaw babulaaw, tuwaca milingid tu tu buyu’ay a cilucciluc a ayam.

松鼠多在春、夏季發情，發情期大約為兩個星期左右。松鼠繁殖的適齡期，雌性為8－9周齡，雄鼠為9－10周齡。在非繁殖季節，雌雄性成體分別佔據一定的地方作為自己生活的活動範圍。

kapulus hatu i sadingsing, u lalud matatakis, pitakisan a demiad pakala tu tusa a lalipayan. tatungus u kasiwawaan nu kapulus, uzang a kapulis waluay katukuh i siwaay a bulad u cacayay tu ku mihcaan nu wawa nu kapulus, u ulang a kapulus i siwaay katukah i cacay a bataan u cacayay tu a mihcaan ku wawa nu kapulus. anu caay kasiwawaan a puu’, u uzang ulang macacidek micalap tu kakitizaan mala u kauzipan nu uzip i liwliw.

在野外，雌性保護一定面積的地盤是為了保護食物，其內不允許其他同種個體進入，對雄性個體也是如此。但是在繁殖季節，則明顯地放鬆對領域範圍的保護，允許雄性個體進入。

i unahumahan, u uzang matineng miading tu kakitizaan a hekal usapiading tu kakanan, ilabu caay pacumud tu malecaday tu a pulus, u ulang mahiza tu. nika i kasiwawaan a puu’, mahapinang mihulak miading tu liwliw nu kakitizaan, pacumud tu ulang.

松鼠懷孕的時間大約為35－40天，每年能產3胎左右，每次能產4－6隻。初生松鼠體形很小，看不見東西，以母體乳汁作為全部營養需求的來源。松鼠發育很慢，生下將近30天時才睜開眼睛。至一個半月時，小松鼠才願意到室外進行活動。

kasibilian nu kapulus pakala tu tuluay a bataan izaw ku lima katukuh i sepat a abataan a demiadan, paymihcaan tulu ku nilecuhan, kinacacay mulecuh sepa katukuh enem ku wawa. kanilecuh han ku kapulus adidi’ ku uzip, caay pakaazih tu tuud, u micucu’ay tu cucu’ nu wina ku sakatanektik nu uzip. manaun mabuwah ku kapulus, nanilecu’han macapi tut ulu a bataan a demiad kya masamate katukuh satu i cacay pangkiw nu bulad hawsa, adidi’ay a kapulus kya taputah misaungay mihatebudtebud.

lalangawan (文化)

松鼠在某些地方是代表幸運，說是因為那裏人們不經常看到松鼠，所以每當看到松鼠他們也就會覺得很幸運。然而現在松鼠就變成了幸運的象徵了

kapulus i cuwacuwa a kakitizaan tungusay u musepiay, sakukamu zahan caay tu kahina kaazih ku kapulus nu tademaw amin, sisa yu pakazih kuhini tu kapulus matineng tu u masepiay tu san. uyzasatu ayza u kapulus mahiza malau musepiay tu.

U-ya-sumanahay kapulus (歐亞紅松鼠)

歐亞紅松鼠（學名：Sciurus vulgaris）是松鼠族下的一個物種，屬於一種居於樹上的雜食性囓齒動物，在歐亞大陸等地均十分常見。雖然如此，但在英國它們的數目卻不斷下降，主因是作為入侵物種的灰松鼠（Sciurus carolinensis）有更強的適應性及覓食能力

U-ya-sumanahay kapulus (mitesekay a nipangangan: Sciurus vulgaris) tungusay nu kapulus aadupan, tizaay mudeng i kilang macacalulay kunipikan u mapacedisay a adupan, i U-ya Ta-lu (歐亞大陸) a kakitizaan hinamazih. kanahatu mahini, nika i Ing-kuw caaytu kakatuud maselep tu, sakahini mananam ku micumuday aadupan abuabuan kapulus (Sciurus carolinensis) matineng mikilim tu kakanan.

歐亞紅松鼠的標準頭體長約為19至23cm，尾巴長15至20cm，體重為250至340g，雄性與雌性體重相約，並不存在兩性異形的情況，但雌性略大。一般認為松鼠長長的尾巴能夠幫肋牠們平衡，特別是在樹與樹之間跳躍及枝幹上快跑的時候。

Uw-ya sumanahay kupulus tanengay a tanga’h u tanayu’ pakala tu 19 katukuh23cm, katanayu’ nu ikul 15 katukuh 200cm,u ba’ket250 katukuh 349 g, uzang atu ulang masasulecad ku be’ket, mahiniay nayay ku kasazuma nu tusaay uzang atu ulang, nika u uzang u tabakiay.睡眠的時候捲覆身體也起了保溫的作用。隨時間增長及地點的不同，牠們身上的皮毛也會呈現不同顏色，由黑到棕甚至紅色。

malukut kunikabi’ a a kuti’ ku uzip. kilul tu demiad katanayu’ atu caay kalecad ku kakitizaan, u banuhnu uzip nu heni tahkal ku masazumaay a kilit, na u lumeni’ay tayza masakuhiay tuwaca tu sumanahay.

在英國，紅色的皮毛就最常見，而在歐亞的其他地區，不同顏色皮毛的品種則同時存在，就像人類的髮色一樣。每年牠們都會季節性地更換皮毛兩次，夏天披上的皮毛較細薄，冬天則厚重色沉。

i Ing-kuw,hinamaazihay a banuh u sumanahay, i Uw-cuw nu zumaay a kakitizaan, masazumaay kulit a banuh malecad malecad izaw tuway ku mahiniay, mahiza u tademaw malecad ku kulit nu bukes. Paymihcaan u heni hatu I piu’an kinatusa paliyun tu banuh, u lalud duhepic ku banuh, kasienawan mutesek ku kakibetul.

更特別的是這個品種會在每年的8月至11月期間，在耳朵上長出明顯的耳羽（ear tuft），這種變化是牠們獨有的特徵。加上一身亮紅的皮毛，使一般人也可以把牠們從灰松鼠及美洲紅松鼠等近似種中分辨出來。牠們腹上的體毛則是一致的乳白色。與其他松鼠一樣，牠們都有鋒利及彎曲的爪，容許牠們攀上即使是懸於半空的樹枝上。

u micideka sa uynian a kapulusan i paymihcaan tu walu a bulad lkatukuh saba cacay a buladaan, i tangilamahapinang mikangaw I bttangila ku banuh “ear tuft”, mahiniay sasumasumad u teked ku cidek nu heni. Cunuc ka kelad nu sumana nu banuh, u tademaw amin taneng pakaya abuabuana kupulus atu Mey-cuw sumanahay a kapulus amin mahapinang tu ku misengiay. i biliay a banuh nu heni malecad u cucu’ay a salenga’c. malecad tu nu zumaay a kapulus, izaw aminku masinangay atu malingangu’ay a sakulahut, misulul tuhenian mukayakay tu tepad i tebanay a ciid nu kilang.

mananam (生態及習性)

歐亞紅松鼠原生於溫帶針葉林，而在溫帶闊葉林也有其蹤跡。與其他松鼠一樣，牠們愛在針葉樹丫上建立自己的巢穴。這些巢穴都由松鼠們利用撿拾回來的樹枝，組成一個約25至30cm左右的半球型的底，

Uya-sumanahay kapulus na u i alababaay canancanan kilakilangan, tini alababaay a kilakilangan zizaw tu ku ninaemekan.malecud tu zumaay a kapulus, manamuh ku hehi i capa’ nu kilang patizeng tu nu uzipay adibu. Uyni a dibu hatu nu kapulusay amin nau nisapudan a ciid nu kilang a nipataluma’an, nipapulungan tu cacay 25 katukuh30cm ku masapangkiw ku sasaay,

然後混入苔蘚、樹葉、樹皮及野草等構築而成。有些時候也會棲身在地穴及由啄木鳥所留下的洞穴裡。覓食時多為獨行俠，怕羞及拒絕分享食物；但在個別時期，例如非繁殖季節及特別在嚴冬，牠們也會共聚在巢穴內互相取暖。

satu malamel tu damay, papah nu kilang, pudac nu kilang atu lutuk anisanga’an. Nuzuma muneng I dibu atu nisubelidan nu takululu a buhang. Sacacay sa mikilim tu kakanan, hinasikas atu caay paanin tu kakanan, nika u picidakan a demiad, mahiniay cayay ka siwawaan a puu’ atu micidekay i kasienawan, masaupu ku heni idibu masasi akuti’.

群居時會形成階級制度，也有因性別而產生的分野。佔有領導地位的個體並不一定是雄性，但普遍傾向體型較大及年紀較老的雌性；如由雄性領導，則常發現牠的活躍範圍明顯較其他從屬的松鼠為大。

luyaluy mueneng hawsa masa selaselal ku kawaw, pasazuma tu tatayna tatami. U mikeliday a tademaw cayay kanca u tatami, nika pasayza i tabakiay a uzip atu balakiay tu a uzang, anu u tatama ku mikeliday, tuway matapal mahapinang i liwlw pihatebud katabakian tu nu kapulusay tu.

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan (外部連結)

中文維基-松鼠: https://zh.wikipedia.org/wiki/松鼠
中文維基-歐亞紅松鼠：https://zh.wikipedia.org/wiki/歐亞紅松鼠