Ye-han.ke-al-wen

kakiliman

Ye-han.ke-al-wen “kamu nu Ba, Jean Calvin, Ba a kamu pangiha, [ʒɑ̃ kalvɛ̃], 1509 a mihca 7a bulad 10 a demiad-1564 a mihca 5 a bulad 27 a demiad” unu Ba-kow singanganay a kiwkay nu pisumad, sen-sye-cya, baluhayay kahenulan sakaput-misumad tu kiwkay “anucaay ngangan hanminukas tu nu kiwkiy, Ke-al-wennay” nu palekalay.

約翰·喀爾文（法語：Jean Calvin，法語發音：[ʒɑ̃ kalvɛ̃]；1509年7月10日—1564年5月27日）是法國著名的宗教改革家、神學家，新教的重要派別──改革宗（或稱歸正宗、喀爾文派）的創始人。

nilaculan

nilecun atu masakapah a mihcaan

ke-al-wen lecuh i Ba-kowPa-li nuamisan cayay ka bataday a Wa-ce-kuwan Nu-wa-yung. u mibutingay ku baki, wama ci Ze-la-al “Gerard Calvin” u maylay mademelay, pakala tiniay kiwkay nu mikeliday nu mikiluay a kawawwinw ci Zang-na “Jeanne Lefranc” mikilul tu tin-si-kiw. u matatungusay sitineng malakapah,kasenengan nu tataynaadidi’ henay ciniza i Ke-al-wen, hina kelid cinizaan muculil i niyazu’ay a zazan, milungc, caay ka lemed matabal mapatay.

喀爾文出生於法國巴黎北部不遠的瓦茲省努瓦永。祖父是水手，父親熱拉爾（Gerard Calvin）由於刻苦努力，得到本城教會主教的書記之職，母親讓娜（Jeanne Lefranc）篤信天主教，是才貌兼具、敬虔的婦女，她在喀爾文小時候，經常帶他在鄉間漫步、祈禱，不幸早逝。

Ke-al-wen a wama nacaay yaca ka mayilayay ku uzip, mangaleb sakay tatulu tatamaan a wawa maydih asiput, micudad tu kapahay a nipasubana’ ku heni, sakay tataynaan a wawa maydih malu mikawaway lalabu nu luma’ ku heni. Ke-al-wen a wama mikawaw i kiwkay, u kasikazan aca nu kaktian a tademaw amin, tini a niyazu’an tada malalacalay tu situngusay kakitaan a tademaw, uyni sakay tatamaan a wawa niza, u micidekay ku kalalitemuh.

喀爾文的父親不但自己勤勉，更對其三個兒子深具厚望，要他們受相當的教育，而對女兒們只要她們作家庭主婦。喀爾文的父親既在教會內任職，又為貴族人士所尊重，與本城的上流人物有密切交往，這對於他的兒子來說，是一個特別機遇。

picudadan tu talakaway

masakapahnay ci Ke-al-wen u tensikiw, henasikaz ciniza, caay ka ngelu’ minanam, misaadidi’ tu kaen, caay ka palawpe, milasul amala sinpu,. 1523 a mihcaan, uyza ci Ke-al-wen a niyazu’ Low-yang madengadeng tu malalid a imelang, mikilul mapulung ci Mung-te-mu-cyaan tayza i Pa-li,

早年的喀爾文屬於天主教，他生性怕羞，好學不倦，節制飲食、極少消遣，準備將來作神父。1523年，由於喀爾文家鄉諾陽流行傳染性的瘟疫，他隨同孟特摩家前往巴黎，

Ke-al-wen micumud tu Collège de la Marche talakaway a cacudadan, teked a minana, tu La-tin-win-sye, pakala tu tada kakaydihan nu saydanka ci Ma-ti-lan.ke-al-ti-ye “Mathurin Cordier” i pasubana’ niza minanam ahicaen misulit ku ulic. Pakala tu wi-sye-se zikuz, ci Ke-al-wen pasayza i Collège de Montaigu talakaway a cacudadan, teked a minanam tu ce-sye atu lun-li-sye, uyni pinanam maedap ciniza tu sitesekay a nizateng, sakay zikuz pisasukamu caay ka tesek ku piedap.

喀爾文進入Collège de la Marche大學，專攻拉丁文學，深獲馬蒂蘭·科爾迪耶（Mathurin Cordier）教授極器重，在他的指導之下學習如何寫文章。獲得文學士之後，喀爾文轉往Collège de Montaigu大學，專攻哲學與倫理學，這些學習幫助他有敏銳的心思，對於後來的辯論助益匪淺。

156 a mihcaan Ke-al-wen a wama mizateng mikawaw tu ninkusi taneng a kakitaan ku tademaw, maydih miales ciniza tu sen-sye teked minanam tu hulic, ci Ke-al-wen matalaw a mikaai tu nipatulun, micumud tu Aw-al-lyang talakawaay a cacudadan teked minanam tu hulic, i cacay nipahulic tu ninkusi a caculculan mipasubana’, caay ka tenes kapah ku nipicudada, tuwaca sipud ku pasubanay, u mikutayay pasubana’ aca ci Ke-al-wen.

1526年，喀爾文的父親考慮到律師職業能使人致富，希望他捨棄神學專攻法律，喀爾文不敢違抗命令，進入奧爾良大學專攻法律，他在一位訴訟律師門下受教，不久即成績卓絕，甚至教授缺席時，也由喀爾文代課。

1531 a mihcaan, maniyul micumud i Pu-al-ze talakaway a cacudadan “University of Bourges” lecad a mihcaan, mapatay ku wama ni Ke-al-win. Ke-al-win I Pow-ci-s talakawaway a cacudadan minanam tu cacay pangkiw a mihcaan, laced a demiadan mananam tu niza ku S-la-wen, sakay cinizaan zikuz a demiad migikuw tu baluhay a sesiw ayadah ku katineng, ku-tyenwen-sye u kanamuhan ni Ke-al-wen, migingkiway tu hulic mapahabay tu ku sakaput a tineng ni Ke-al-wen.

1531年，他轉入布爾日大學（University of Bourges）法學院，受教於知名的人文主義法學家阿凱齊（Andreas Alciati），同年，喀爾文的父親過世。喀爾文在波紀斯大學學習了一年半，同時間他也學到希臘文，這對他日後研究新約聖經有莫大的幫助，古典文學一直是喀爾文的最愛，而法律的研究則培養了喀爾文的組織能力。

1532 a mihcaan Ke-al-wen tahkal ku saayaway nipabelinan a cudad-sin-ni-cye hamin a cacudadan “Annaeus Seneca,4 BC–AD 65” teban aazihan “damsayay” a nipanelin, uyni a cudad pawacay tu 55 a tademawan nisulitan tu La-tin-wen misulit atu 22 a tademawan misulitan nu Si-la-wen, uyni cudad ni Ke-al-wen a ngangan mapasiwkuy ku matinengay a kitakitay.

1532年，喀爾文出版第一本注釋書–幸尼加全集（Annaeus Seneca,4 BC–AD 65）中標題為「仁慈論」的注釋，該書引証55位拉丁文著者和22位希臘文著者，這本書把喀爾文的名字介紹給知識界，

nika tawya uyni a cudad caay ku kanamuhan nu syakay, zumamigikiway ahicasa uyni a cudad u sakay paculian nu kiwkay milunguc tu tizaay a c en-hu. Anu mahicahica, uyni a cudad zikuz tahkal ku nipabelinan nu Ke-al-wen tu “sesiw” a kawaw, makutkut tu ku uyaanay a imi, zikuz musakamu tu nipatubeli.

但是當時此書並未立即獲得社會的好評，有些學者認為此書是為了宗教抗議者向當局的請願。無論如何，此書呈現喀爾文後來注釋《聖經》的方法，即發掘著者的原意，然後述說自己的回應。

misumad tu papayzaan

masakapah henay a mihcaan ci Ke-al-wen, Ma-tin.Lu-te a kiwkay misumad caay henay mapatinak i niyazzu’ ni Ke-al-wen, kyu u cacayay ku baludu’ a mikilul tu tensikiw, nika 1523 a mihcaan tayni i Pa-li zikuz, malingatu tu ciniza micudad tu mikuliniway tayza I Ba-kow a Ma-tin.Lu-te a nisulitan, pacumud han nuzuma nisumadan tu unnud nu baluhay a nizateng.

喀爾文早年時期，馬丁·路德的宗教改革尚未傳播到喀爾文家鄉，所以他還是一個虔誠的天主教徒，但1523年來到巴黎後，他開始讀到一些偷渡至法國的馬丁·路德作品，植入一些改教運動的新觀念，

hakay namaazih ku saayaway nu mikilulay tu kiwkay a mapatay ci Pow-wa-na “Pauvanne” matiduh i pipatayan, anucaay maazih ku nu Ba-kow kakitaan ci P0w-cin “Berquin” zayhaan pabelin tu nisulitan ni Lu-te a mabakah ku uzip, masumad ku kiwkay mala u talakaway cacudadanay u sasakamuen atu tatengilan a sasakamuan.

或許曾目擊法國第一位殉道者波瓦納（Pauvanne）被焚在火刑柱上，或者看見法國貴族波郡（Berquin）因翻譯路德作品而犧牲生命，宗教改革成為大學時期談話與討論的題旨。

1564 a mihcian, kek-al-win pihceng ku sulalisan, malalisan atu siizang ku huhu, mangaleb da’cus ku uzip, sazikuzay I 5 bulad 27 a demiad mapatay i ay-wa.

1564年，喀爾文罹患重感冒，出現高燒以及咳血，以致其健康急速惡化，最終於5月27日病逝於日內瓦

malalitin tu i hekalay atu zumaay a natinengan

中文維基百科 : 約翰·喀爾文
https://zh.wikipedia.org/zh-tw/约翰·加尔文