Glywicki djalekt

Powjat gliwicki – plac, kaj mjyško nojwjyncyj užytkowńików djalyktu gliwickigo

Djalykt gliwicki ślůnskij godki je užywany kole Gliwic a Katowic. To na ńim uopjyro śe po tajli ślůnsko godka literacko, kero je ješče we proceśe twořyńo. Tyn djalykt je, na růwńi ze uopolskim, nojbarźi rozpowšechńůnym a nojbarźi kojařůnym ze coukům godkům.

Cechy charakterystyčne

Sam můmy nosowe y we postřodku (rynka, pjynta) suůw. Na kůńcu wystympuje nosowe -a, we kerym zatraćiua śe nosowość (widza, za chwila ze downego widzam, za chwilam). Uode wschodu (wele Pščyny, Tychůw, Chořowa) we djalektach glywickich sypjelyli abo syceli (terozki traći śe to coroz barźi). Na gliwicko-uopolskim pograńiču godajům po twardych spůuguoskach šyroke nosowe a (gajńśi; bez nosowośći na kůńcu – wjeřa), a po mjynkich spůuguoskach – nosowe y (mjyndzy); tam tyž můmy sypjelyńy, atoli uobyjmuje uůne ino č (wřescy, cyje), a ńykej i ž (nazarty).

Bajšpile tekstůw

Klynkańice smykajům ludźi we nocy. Roz moja starka šli do Beušńice, a byuo juž dojś ćima. Wleźli do jednych ludźi i śedźeli tam ze dwje godźiny. Jak wyšli na dwůr i chćeli iś du dům, to byuo juž fes ćima, nale byuo widno, bo byu śńyg napadany. Nů i idům du dům prosto šosyjům, dźiwajům śe: tu taki chaúupy na wysokich břegach, strůmy wjelki. Powjedźeli se: přeca abo to ńima Beušńica – i wrůćili śe nazod (Rogůw).

To ńy žodno bojka, ańi tyž zmyślyńe – to ščyro prowda. Jake pjyńdźeśůnt rokůw tymu mjyškou na Rybůwce zuodźyj Florek. Krod, co popaduo. Půnowi we Zowadźe ukrod krowa i zjod jům. Pora dńi chodźyu guodny, a potym juzaś wybrou śe do Zowady. Přišua jednak kryska na Matyska: Florka chyćili pachouki i zakludźyli go do kancelaryje dworskij. Půn kozou go přišnalować do uawki i wlepić mu ze dwjesta kijůw. Karbowy walyu kaj popaduo, a nojwjyncyj po pjyntach (Beuk).

Wantouka mjaua na kwatyze karlusa, co mu byuo uoźym dwadźeśća lot, a uůnyj byuo pzez pjyńdźeśůnt. Jak zabjyua prośa, to dźećům zrić ńy daua, ino tymu karlusowi. A ůun ji śwjacyu, śwjacyu, a to prośa jod. A kej ze wšystkjym zjod, to wypolyu. A uůna wźyna zoguůwek pod zopaska i gůńyua go, bo myślaua ze co ze tego bydźe. A kej dźeći wzescauy, ze karlus prośa zjod, a uůnym zur zrić dowaua, to gizdůw scaskaua po pysku (Podleśe).

Jak jo bůua mauo – bůuo mi wtedy wjeřa ze uoźym lot – to’ch muśaua gajńsi paś. Ńy chćauo mi śe tam barzo uaźić za gajńśůma, bo’ch widźaua, iže inše dźochy śe lepi majům kej jo. Tůž’ech jym tyž zowiśćůua tyj swobody, bo uůne śe mjauy dobře, bo se můguy zatyla polotać, kej přišuy ze škouy do dům, a jo zaś muśaua zarośinki gajńśi gnać i to doś daleko za stow, až tam na pańske pola, kaj my uod downa mjeli wynajynty rant do pasyńo kole glajzůw uod fabryki. To bůuo hned půu godźiny uod haupy. Jak jo zaro ńy usuchua i ńy pognaua tych gajńśi, to mje zarozki muter na´kali (Hanusek-Borušowice).