Nyuki-asali

Nyuki-asali
Nyuki-asali anayekusanya mbelewele
Uainishaji wa kisayansi
Himaya: Animalia (Wanyama) Faila: Arthropoda (Wanyama wenye mwili wenye viungo) Nusufaila: Hexapoda (Wanyama wenye miguu sita) Ngeli: Insecta (Wadudu) Ngeli ya chini: Pterygota (Wadudu wenye mabawa) Oda: Hymenoptera (Wadudu wenye mabawa mangavu) Nusuoda: Apocrita (Hymenoptera wenye kiuno chembamba sana) Familia: Apidae (Wadudu walio na mnasaba na nyuki) Nusufamilia: Apinae Jenasi: Apis Linnaeus, 1758
Ngazi za chini
Spishi 7 A. andreniformis Smith, 1858 A. cerana Fabricius, 1793 A. dorsata Fabricius, 1793 A. florea Fabricius, 1797 A. koschevnikovi Enderlein, 1906 A. mellifera Linnaeus, 1758 A. nigrocincta Smith, 1861

Nyuki-asali ni aina za nyuki wa kabila Apini katika familia Apidae ambao hutengeneza asali na kuiweka katika sega za nta.

Nyuki-asali hufugwa sana kila mahali duniani lakini wengine wanaishi porini na asali yao hukusanywa kwa kuvunja mizinga yao. Katika Afrika kwa jumla sehemu ya asali bado inatokana na nyuki asali wa porini lakini ufugaji nyuki unaendelea kupanuka.

Wadudu wa kijamii

Nyuki-asali ni wadudu wa kijamii maana yake wanaishi katika makundi si peke yao kama aina nyingine za nyuki. Wanajenga sega ya nta ndani ya mzinga wa nyuki na humu hutunza asali yao.

Kuna aina tatu za nyuki ndani ya kundi hili nao ni:

• malkia wa nyuki ni mama wa nyuki wote ndani ya kundi na kazi yake ni kutaga mayai pekee
• nyuki wafanyakazi ni wakazi wengi wa mzinga na wote ni wa kike. Ni hao wanaofanya kazi yote kama kukusanya mbelewele na mbochi, kusafisha mzinga, kutengeneza nta, kujenga sega, kumlisha malkia na majana, kulinda mzinga
• nyuki wa kiume au wadudume ni wachache na kazi yao ya pekee ni kumpanda malkia ambaye si yule wa mzinga wake kwa kawaida; baadaye wanafukuzwa kwenye mzinga na hawapewi chakula tena

Spishi na nususpishi za Afrika

• Apis mellifera
  • Apis m. adansonsii, Nyuki-asali wa Adanson
  • Apis m. capensis, Nyuki-asali kusi
  • Apis m. intermissa, Nyuki-asali mweusi
  • Apis m. jemenitica, Nyuki-asali wa Pembe la Afrika
  • Apis m. lamarckii, Nyuki-asali wa Lamarck
  • Apis m. litorea, Nyuki-asali pwani
  • Apis m. major, Nyuki-asali wa Maroko
  • Apis m. monticola, Nyuki-asali milimani
  • Apis m. nubica, Nyuki-asali wa Sudani
  • Apis m. sahariensis, Nyuki-asali jangwani
  • Apis m. scutellata, Nyuki-asali wa Afrika
  • Apis m. unicolor, Nyuki-asali wa Madagaska

Spishi za Asia

• Apis andreniformis (Black Dwarf Honey Bee)
• Apis cerana (Asiatic Honey Bee)
• Apis dorsata (Giant Honey Bee)
• Apis florea (Red Dwarf Honey Bee)
• Apis nigrocincta (Philippine Honey Bee)

Picha

• 
  Asiatic honey bee
• 
  Giant honey bee
• 
  Red dwarf honey bee

Wikimedia Commons ina media kuhusu:

Nyuki

Makala hii kuhusu mdudu fulani bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Nyuki-asali kama uainishaji wake wa kibiolojia, maisha au uenezi wake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.