Fétus
Fétus (atawa dina basa Sunda mah aya diistilahkeun utun inji) hartina mamalia nu keur tumuwuh sanggeus hambalan émbrionik saméméh lahir.
Di manusa, utun inji téh tumuwuh ti panungtung minggu ka dalapan kakandungan (nalika sadaya struktur mayor geus kabentuk) nepi ka borojolna. Fetus, dina basa Latin, hartina 'nu ngora'. Dina kontéks anu leuwih umum, fétus téh nujul ka organisme nu keur mekar, masih kénéh dina prosés jadi individu spésiés fungsional.
Tumuwuh
[édit | édit sumber]Tumuwuhna fétus mah teu saragam, béda-béda sacara alami. Kira-kira 40% variasi beurat lahir ditangtukeun ku faktor genetik, sedengkeun nu 60% mah faktor lingkungan. Faktor-faktor nu mangaruhan tumuwuhna fétus sipatna bisa maternal, plaséntal, atawa fétal:
- Faktor maternal ngawengku ukuran indung, beurat, proporsi beurat jeung jangkungna, status gizi, anémia, ngaroko, atawa aliran getih uterus.
- Faktor plaséntal ngawengku ukuran, mikrostruktur (dénsitas jeung wangunan), aliran getih umbilik, protéin, daya serap gizi, jeung produksi gizi.
- Faktor fétal ngawengku génom fétus, produksi gizi, jeung output hormon.
Mun tumuwuhna teu sampurna, bisa ngabalukarkeun lahirna orok nu kurang beurat (low birth weight). Mun orokna leutik, résiko mortalitas perinatal (pupus teu lila sanggeus lahir), asfiksia, hipotermia, polisitemia, hipokalsémia, disfungsi imun, abnormalitas saraf, sarta gangguan kaséhatan saumur hirup.
Sistim sirkulasi
[édit | édit sumber]Sistim sirkulasi utun inji béda ti nu geus lahir, utamana ku sabab bayah nu teu dipaké: fétus narima oksigén jeung zat gizi ti indung ngaliwatan bali (plasénta) jeung tali ari-ari (umbilical cord).
Getih tina plasénta dibawa ku véna umbilik, kira-kira satengahna asup kana ductus venosus dibawa ka véna cava inferior, sedengkeun sésana asup kana ati. Cagak véna umbilik nu ngasupan "daun katuhu" ati mimitina ngagabung jeung véna portal. Getih ieu salajengna ngalir ka atrium katuhu jantung. Dina fétus, aya lawang antara atrium kénca jeung katuhu (foramen ovale), sarta getih téh lolobana ngalir ti atrium katuhu ka kénca, lajeng ka véntrikel kénca nu ngompa ngaliwatan aorta ka sakujur awak. Getih téh sawaréh ngalir ti aorta ngaliwatan arteri internal iliac ka arteri plasénta, lajeng asup deui kana plasénta, tempat karbon dioksida jeung produk runtah lianna ti fétus diakut diasupkeun kana sirkulasi indung.
Getih ti atrium katuhu aya nu henteu asup ka atrium kénca, nyaéta asup ka véntrikel katuhu nu lajeng dikompa ka arteri pulmonal. Dina fétus, aya sambungan husus antara arteri pulmonal jeung aorta, nu katelahna ductus arteriosus, nu ngarahkeun getih ieu ngajauhan bayah (nu teu dipaké pikeun réspirasi, sabab fétusna gé kakeueum kénéh dina cairan amniotok).
Tumuwuh pascalahir
[édit | édit sumber]Tina rénghap munggaran sanggeus lahir, sistim dina jero awak téh dumadakan robah. Résistansi bayah nyirorot, getih leuwih loba ngalir ti atrium katuhu ka véntrikel katuhu jeung arteri pulmonal, sedengkeun nu ngaliwatan foramen ovale ka atrium kénca ngurangan. Getih tiba bayah ngalir sapanjang véna pulmonal ka atrium kénca, antukna ngaronjatkeun tekenanana. Turunna tekenan atrium katuhu jeung naékna tekenan atrium kénca ngadorong septum primum ngalawan septum secundum, nutup foramen ovale, nu ayeuna jadi fosse ovalis. Hal ieu nyampurnakeun kabagi duana sistim sirkulasi: kénca jeung katuhu.
Ductus arteriosus normalna mah nutup dina jangka sapoé atawa dua poé. Véna umbilik jeung ductus venosus nutup dina jangka dua nepi ka lima poé pascalahir, nyésakeun ligamentum teres jeung ligamentum venosus dina ati.
Gangguan
[édit | édit sumber]Orok nu ngarandapan anomali congenital dina jantungna ngan bisa salamet mun ductus-na tetep muka: dina kasus ieu, nutupna ductus bisa diulur ku asupan prostaglandin antukna masih aya kénéh waktu pikeun ngabédah anomalina. Sabalikna, dina kasus ductus arteriosus patén, nyaéta nalika ductus teu bener nutupna, ubar nu ngahambat sintésis prostaglandin bisa dipaké pikeun ngarojong panutupanana, antukna teu merlukeun dibédah.
Bédana jeung sistim sirkulasi sawawa
[édit | édit sumber]Sésa sirkulasi fétus aya kénéh di jalma sawawa:
- foramen ovale fétus jadi fosse ovalis.
- ductus arteriosus jadi ligamentum arteriosum.
- bagian ékstrahépatik véna umbilik nu beulah kénca jadi ligamentum teres hepatis.
- bagian intrahépatik véna umbilik nu beulah kénca (ductus venosus) jadi ligamentum venosum.
- bagian proksimal arteri umbilik, boh nu kénca atawa nu katuhuna, jadi cabang umbilik arteri internal iliac.
- bagian distal arteri umbilik, kénca-katuhu, jadi ligamén umbilik médial.
Fétus nu keur tumuwuh merlukeun molekul angkutan oksigén nu béda ti nu sawawa (nu sawawa mah maké hémoglobin sawawa). Hémoglobin fetal (HbF) ngaronjatkeun kamampuh fétus metot oksigén ti plasénta.
Baca ogé
[édit | édit sumber] |
Wikimedia Commons mibanda média séjénna nu patali jeung Fetus. |
Sumber rujukan
[édit | édit sumber]- Fetus, Wikipédia édisi basa Inggris per 8 Désémber 2005