Frankriek
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
Frankriek is n Lound in Wääst-Europa. Ju Haudstääd is Paris un die Präsident fon ju Republik is siet 15.05.2012 François Hollande.
Geografie
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Die hoochste Bierich fon dät Lound is die Montblanc (4.808 m). Do grootste Äien fon Frankriek sunt Schelde, Loire, Maas un Rhône. Frankriek häd ne Fläche fon 543.965 km². Paris is ju grootste Stääd, man do Metropoolregione Lyon, Marseille, Lille, Toulouse, Bordeaux un Nice hääbe uk moor as je een Millione Ienwoonere. Uur groote Stääde sunt Nantes, Straasbuurich, Rennes un Grenoble.
Frankriek wäd begränsed fon:
- Belgien un Luxembuurich in dät Noude,
- Düütsklound un dän Swaits un Italien in dät Aaste,
- Monaco, Spanien un Andorra in dät Suude,
- Groot-Britannien in dät Wääste.
Geskichte
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Do Gränsen fon dät moderne Frankriek sunt äänelk tou do Gränsen fon dät oolde Gallien, wier do keltiske Gallier woond hääbe. Julius Caesar fon dät Roomske Riek äroberde Gallien in dät 1. Jierhunnert, un do Gallier nuumen ju roomske Sproake (Latiensk, Gruundsleek foar dät Frantsööske) un Kultuur uur. Dät Kristendum wuude in dät 2. un 3. Jierhunnert die näie Gloowe. In dät 4. un 5. Jierhunnert wieren so fuul Ljuude kristelk dät Hiëronimus fon Stridon skreeuw dät Gallien "fräi fon Häresie" waas.
In dät 4. Jierhunnert sunt germaniske Gruppen uur dän Rhien ätter Gallien keemen, foarallen Franke, wierfon leeter dät Woud "Francie" keem. Fon alle germaniske Foulksgruppen fon ju Groote Foulkewonderenge wieren et do Franke do as Eerste dän kristelke Gloowe uurnuumen hääbe. In dät leete Middeloaler hieden do Fräisen un Saksen gans fuul Meelasje deerfon.
Do Karolingere härskeden bit 987 uur Frankriek, dan wuude Hugo Capet Köönich fon Frankriek. Twiske 1096 un 1270 waas Frankriek bie fjauer Kjuustoage deerbie. Truch hiere normandiske Häärkuumen regierden ängelske Köönige groote Deele in dät Wääste fon Frankriek. Ätter dän Dood fon Köönich Philips IV in 1314 ferloosen do Ängelske hiere Gjuchte ap de frantsööske Troon. Ju Befoulkenge fon Frankriek waas in ju Tied fjauermoal gratter as ju ängelske, man do wieren militär stäärker, man ätter dän Hunnertjierige Kriech ferloos Änglound aal sien Gjuchte ap dät Fäästlound (bloot Calais bleeuw bit tou 1558 ängelsk).
In dät 17. Jierhunnert keem dät frantsooske Köönichskup mäd Ludwig XIV ap sin Hööchtepunkt. Dät geen uk so mäd ju frantsööske Sproake in dät 17. un 18. Jierhunnert, ju wuude in literäre Sälsskuppe un ju Ferwaltenge bruukt. In dät leete 18. Jierhunnert hiede Frankriek gjucht fuul Kolonien in Noud- un Suud-Amerikoa, Afrikoa un Asien. Ätter ju Frantsööske Revolution fon 1789 wuude Frankriek ne Republik. Ju frantsööske Republik bleeuw nit loange, wült in 1799 Napoleon I ju Macht kreech. Napoleon wuude leeter Kaiser fon dät Eerste Frantsööske Riek (1804–1814). In 1815 wuude Napoleon in ju Slacht bie Waterloo sloain.
Ju Wäästfront fon dän Eerste Waareldkriech waas foar n grooten Deel in dät Noud-Aaste fon Frankriek. Die Stried in do Skütsgreeuwe waas ju grootste Massensloachtenge in ju frantsööske Geskichte. Die Twäide Waareldkriech waas uurs, do kuude Düütsklound in Moai/Juni fon 1940 Frankriek in n poor Wieke äroberje.
Demografie
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Der lieuwje uungefeer 62,2 Millione Ljuude in Frankriek (Juli 2008).
- Etniske Gruppen
Keltisk un Latinsk mäd Teutonisk, Slavisk, Noud-Afrikoansk, Indochinesisk, Baskiske Minnerhäid.
- Religione
83%-88% is Katoolsk, 2% Protestantisk, Juuden 1%, Moslem 5%-10%, uur 4%.
- Sproaken
Frantsöösk is ju offizielle Sproake, Minnerhaidssproaken sunt Wäästflämisk in dät Noudaast, Elsassisk in dät Aast, Bretonisk in dät Wääste, Katalanisk un Baskisk in dät Suude.
Touhoopeoarbaid
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Frankriek is Meeglid in ju NATO (1949), ju Europäiske Union (1957) un do Fereende Natione (1945).
Wirtskaft
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Dät Bruttoinloundsprodukt pro Kop waas $32.600 in 2007. In 2007 waas 2,2% fon ju ganse Wirtskaft Loundwirtskaft, 20,6% Industrie un 77,2% Tjoonste.