Miljkovac (Niš)
Miljkovac | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Nišavski |
| Grad | Niš |
| Gradska opština | Crveni Krst |
| Stanovništvo | |
| — 2022. |  135 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 25′ 29″ S; 21° 51′ 19″ I / 43.424833° S; 21.855333° I |
| Vremenska zona | UTC 1 (CET), leti UTC 2 (CEST) |
| Aps. visina | 301 m |
.svg)  Miljkovac Miljkovac na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 018 |
| Registarska oznaka | NI |
Miljkovac je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se na južnom rubu Aleksinačke kotline, u području ušća Labukovske u Toponičku reku, na oko 15 km severno od centra Niša. Prema popisu iz 2002. bilo je 253 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 301 stanovnika).
Istorija
[uredi | uredi izvor]Oskudnost praistorijskih i antičkih podataka daje privid nenaseljenosti seoskog prostora, ali poznato je da je jedan poprečni rimski put prolazio dolinom Toponičke reke prema Golaku. Geografska celina oko Toponičke reke gradila je u srednjem veku župu Topolnicu s gradom Železnikom, koji je branio njenu sigurnost. Ostaci Železnika, čije su se ruševine dosta dobro ocrtavale još krajem 19. veka, se u obliku razvaline Kule (odnosno njenog ostatka) i danas vide na steni u meandru Toponičke reke 1 km uzvodno od današnjeg seoskog naselja. Do početka 20. veka su se na levoj strani Toponičke reke uočavale razvaline i srednjovekovnog utvrđenja Gradišta. Oba ova fortifikacijska objekta branila su u srednjovekovnoj Topolnici prolaz iz Morave u Svrljig. Selo koje se na mestu današnjeg Miljkovca nalazilo (i čiji kontinuitet današnji Miljkovac održava) verovatno je egzistiralo kao crkveno vlastelinstvo manastira Svetog Nikole i Svete Gospođe, jer su ovi do u nedavnoj prošlosti držali delove svojih srednjovekovnih poseda.
Na davnu prošlost Miljkovca ukazuje i turski popis 1498. godine koji ga je pod današnjim imenom evidentirao kao spahiluk (zeamet) Ali-bega iz Niša s 30 kuća, 6 samačkih, 9 udovičkih kuća, 3 rajinske vodenice (koje rade cele godine) i s dažbinama u iznosu 4.989 akči. U selu se nalazi mezra (selište) Podgrad koja je „sejalište pomenutog sela“. Ima takođe manastir Svetog Nikole, koji je has, s dva kaluđera, dve vodenice (koje rade cele godine) i s dažbinom koja iznosi 328 akči.
Miljkovac pominju i austrijske uhode 1783/84. godine s oko 70 kuća. Ozlojeđena spahijskom eksploatacijom, naročito terorom niškog mutaserifa Salih-paše, niška sela Kamenica, Cerje, Kravlje, Miljkovac, Vele Polje i Paligrace su se 1835. godine s ostalim selima (16 sela) pobunila („prva Milojeva razmirica“). Poraženi u odlučujućem sukobu kod Miljkovca, Turci su prihvatili određene ustupke, koje kasnije nisu poštovali. To je dovelo do druge „razmirice“ (ustanka) 1841 . godine u kojoj je pored drugih sela spaljen i Miljkovac. Za ovaj period, tačnije za 1843. godinu, vezan je i početak rada najstarije osnovne škole manastirskog tipa u ovom kraju. Godine 1881. Ministarstvo prosvete Srbije obnarodovalo je ukaz o redovnom radu ove škole, koja je pre toga, a i u to vreme, bila centar okupljanja za đake iz desetinu okolnih sela. Krajem 19. veka (1895) Miljkovac je manje selo s 46 mahom zadružnih domaćinstava i 328 stanovnika, a godine 1930. u njemu su živela 74 domaćinstva i 533 stanovnika.
Miljkovac je u 1941. godini bio stecište partizana Ozrenskog odreda. U jednoj neprijateljskoj akciji ovde je iste godine zarobljena Jelena Popović - Lela, a zatim streljana (1942).
Zahvaljujući svom brdsko-planinskom smeštaju i upućenosti pretežno na planinsku šumsko-stočarsku privredu, Miljkovac je, u odnosu na Vele Polje, Paligrace i Kravlje, u turskom kao i u postturskom periodu bio siromašnije selo. To je razlog što se stanovništvo sela odavalo i pečalbarenju, a u periodu između dva svetska rata i poslužiteljstvu, pandurluku, školovanju i raznim zanimanjima u gradu.
Posle Drugog svetskog rata, i to već od 1960. godine, ojačale su tendencije napuštanja poljoprivrede s iseljavanjem ili orijentacijom na mešovitu privredu, uz istovremeno zastarevanje sela (staračka domaćinstva). Osnovni poljoprivredni karakter sela, međutim, sačuvan je i dalje. Prema popisnim podacima u Miljkovcu su 1971. godine živela 54 poljoprivredna, 49 mešovitih i 14 nepoljoprivrednih domaćinstva.
Saobraćaj
[uredi | uredi izvor]Do naselja se može doći prigradskim linijama 32 PAS Niš - Čamurlija - Gornja Toponica - Berčinac - Paljina - Miljkovac - Velo Polje - Kravlje i linijom 32L PAS Niš - Čamurlija - Gornja Toponica - Berčinac - Paljina - Miljkovac - Velo Polje - Paligrace.
Demografija
[uredi | uredi izvor]U naselju Miljkovac živi 164 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 57,3 godina (54,8 kod muškaraca i 60,0 kod žena). U naselju ima 68 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 1,99.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 2 | 1 | ||
| 80 | 2 | 12 | ||
| 75—79 | 10 | 11 | ||
| 70—74 | 10 | 9 | ||
| 65—69 | 12 | 9 | ||
| 60—64 | 9 | 10 | ||
| 55—59 | 12 | 9 | ||
| 50—54 | 15 | 13 | ||
| 45—49 | 7 | 9 | ||
| 40—44 | 5 | 8 | ||
| 35—39 | 3 | 5 | ||
| 30—34 | 11 | 6 | ||
| 25—29 | 3 | 5 | ||
| 20—24 | 5 | 1 | ||
| 15—19 | 4 | 5 | ||
| 10—14 | 10 | 5 | ||
| 5—9 | 8 | 3 | ||
| 0—4 | 3 | 1 | ||
| Prosek : | 46,4 | 53,2 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 110 | 19 | 74 | 11 | 4 | 2 |
| Ženski | 113 | 14 | 67 | 29 | 3 | 0 |
| UKUPNO | 223 | 33 | 141 | 40 | 7 | 2 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 69 | 19 | 0 | 1 | 15 |
| Ženski | 36 | 13 | 0 | 0 | 7 |
| UKUPNO | 105 | 32 | 0 | 1 | 22 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 2 | 10 | 3 | 3 | 1 |
| Ženski | 0 | 1 | 3 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 2 | 11 | 6 | 3 | 1 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 1 | 0 | 3 | 4 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 10 |
| UKUPNO | 0 | 1 | 0 | 3 | 14 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 4 | 1 | 0 | 2 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 2 | |
| UKUPNO | 4 | 1 | 0 | 4 | |
Galerija
[uredi | uredi izvor]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995. pp. 97-98.
