Pneumonia

Pneumoni në mjeksi është inflamacion i parenkimës mushkërore e shprehur në gjuhën popullore, ndezje e mushkërive. Kjo sëmundje mund të paraqitet si virale apo bakteriale. Varësishtë nga lloji bëhet edhe mjekimi i saj.

Pneumonia bakteriale

Artkull i kryesorë Pneumonia bakteriale

Pneumonia bakteriale është inflamacion i parenkimës mushkërore, i shkaktuar nga bakteriet. Në mjekësi dallohen këto lloje të Pneumonisë bakteriale:

1. Streptococcus pneumoniae është një inflamacion i cili prek zakonisht fëmijët, pleqtë, njerëzit me mangësi imune. Simpromet e kësaj sëmundje në shumicën e rasteve janë pneumoni lobare, pneumoni tipike, sëmundje akute me ethe dhe të dridhura, mund të keqësohet me shpejtësi. Mjekimi i kësaj sëmundje bëhet me Penicilinë ndërdsa për pacientet me alergji ndaj pencilinit si zëvendësim i tij përdorët Eritromicina.

• 2. Hemophilus:

a. Prek zakonisht fëmijët, pleqtë, njerëzit me mangësi imune

b. Trajtimi: Cefalosporinë.

• 3. Moraxella catarrhalis:

a. Shkakton rreth 5% të pneumonive jashtëspitalore. Prek shpesh pacientët me emfizemë dhe bronkit kronik, dhe pacientët me mangësi imune.

b. Trajtimi: Bactrim.

• 4. Staphylococcus aureus:

a. Zakonisht pason gripin, shkakton efuzion pleural.

b. Trajtimi: Penicilinë penicilinazë-rezistente (oxa-, cloxa-, naf-, methicillin).

• 5. Bacilet gram-negative:

a. Shkaktojnë infeksione spitalore (nozokomiale).

b. Trajtimi: Cefalosporinë.

• 6. Pseudomonas:

a. Shihet më shpesh në ata që kanë fibrozë cistike, shpesh si infeksion spitalor. Krijon kavitete në mushkëri.

b. Trajtimi: Pseudomonas është natyrshëm rezistente ndaj shumë antibiotikëve. Duhet trajtuar gjithmonë me më shumë se 1 antibiotik, p.sh., piperacilinë gentamicinë; piperacilina është një nga penicilinat me efekt të mirë kundër pseudomonas.

• 7. Klebsiella:

a. Shkakton pneumoni në alkoolikët, diabetikët; shkakton infeksione spitalore.

b. Tipik është sputumi me gjak.

c. Trajtimi: Klebsiella është shpesh rezistente ndaj antibiotikëve, prandaj duhen përdorur kombinime, p.sh., cefalosporinë dhe gentamicinë.

• 8. Bakteret anaerobe:

a. Pneumoni aspirative, pasojë e kalimit të të vjellave në mushkëri.

b. Shihet në alkoolikët, në dementia, në humbjet e vetëdijes.

c. Pneumonia aspirative prek më shpesh lobet e poshtme sepse materiali i kaluar në rrugët e frymëmarrjes përfundon aty; kjo lloj pneumonie mund të përfundojë me abscess pulmonar; sputumit i vjen erë e rëndë.

d. Trajtimi: Metronidazole clindamycin.

Pneumonia atipike

1. Mycoplasma pneumoniae:
   • a. Prek zakonisht të rinjtë.
   • b. Shenjat/simptomat: trakeobronkit, kollë gjatë natës.
   • c. Trajtimi: Doksiciklinë, azithromicinë.
2. Legionella pneumophila:
   • a. Shihet tek alkoolikët, pacientët me organe të transplantuara, pacientët me emfizemë/bronkit kronik, tumore malinje, diabet; për herë të parë u përshkrua pas një epidemie të vogël si pasojë e infektimit të një sistemi të ajrit të kondicionuar.
   • b. Shenjat/simptomat: hiponatremi, çrregullime të sistemit nervor qendror, diare; LDH mbi 700.
   • c. Trajtimi: Azithromycin, ofloxacin; edhe me trajtim, 25% e të prekurve vdesin.
3. Chlamydia pneumoniae:
   • a. Shihet zakonisht në pacientët e moshuar.
   • b. Shenjat/simptomat: dhimbje e grykës, ngjirje, sinuzit.
   • c. Trajtimi: Azithromycin, levofloxacin.
4. Chlamydia psittaci:
   • a. Zakonisht merret nga shpendët, shpesh nga ndonjë papagall; papagalli mund të jetë edhe vetë i sëmurë (p.sh., mund t'i kenë rënë pendët).
   • b. Trajtimi: Doksiciklinë.
5. Coxiella burnetii:
   • a. Sëmundja merret nga kafshët e blegtorisë (lopë, dele, dhi), nga qumështi ose nga thithja e ajrit me baktere.
   • b. Trajtimi: Tetraciklinë.
6. Francisella tularensis:
   • a. Zakonisht merret nga lepujt, por edhe nga kafshët e tjera, dhe nga kafshimi i pleshtave; zakonisht prek gjuetarët, kasapët.
   • b. Trajtimi: Streptomicinë.
7. Actinomyces israelii:
   • a. Shkakton empiemë, shkakton sinuse.
   • b. Trajtimit: Penicilinë për 1 vit.
8. Nocardia asteroides:
   • a. Ngjan me tuberkulozin; i prek më shpesh të sëmurët me SIDA-AIDS.
   • b. Shenjat/simptomat: ethe, djersë gjatë natës, eozinofili; .
   • c. Trajtimi: Bactrim.

Pneumonia fungale

1. Pneumocystis carinii:
   • a. Fillon ngadalë me kollë, dispne, infiltrate në të dyja mushkëritë; nuk jep efuzion zakonisht.
   • b. Sinjal i SIDAs (AIDS).
   • c. Diagnoza: analizë e sputumit (ngjyrosje me argjend), LDH e rritur.
   • d. Trajtimi: Bactrim; Baktrima i jepet si profilaksi edhe pacientëve me SIDA që kanë më pak se 200 CD4.
2. Coccidioides immitis:
   • a. Shkakton ethen e luginës San Joaquin (San Joaquin Valley Fever).
   • b. Prek banorët dhe udhëtarët në jugperëndim të ShBA. Incidenca rritet pas tërmeteve.
   • c. Diagnoza : Citologjia e sputumit.
   • d. Trajtimi: Amphotericin B ose fluconasole.
3. Histoplasma:
   • a. Sëmundja ngjan shumë tuberkulozin.
   • b. Histoplazma është e përhapur në shtetet rreth Mississipit, gjendet në glasat e zogjve dhe të lakuriqëve të natës.
   • c. Trajtimi: Amphotericin B dhe fluconasole.
4. Aspergillus:
   • a. Shihet në pacientët neutropenikë.
   • b. Në grafi të gjoksit shihet një top myku (lat.fungus ball), aspergillusi ze vend në kavitetet mushkërore (psh kavitetet pas absceseve).
   • c. Trajtimi: Amphotericin B dhe itraconasole, voriconasole.
5. Cryptococcus:
   • a. Shihet në pacientët me mangësi imunieti, SIDA.
   • b. Trajtimi: Amphotericin B dhe fluconasole

Pneumonia virale

1. Influenza (gripi):
   • a. Shkaktohet nga virusi i influenzës A, B, ose C. Viruset e influenzës bëjnë pjesë tek ortomiksoviruset.
   • b. Sëmundje e rrezikshme tek të vegjlit dhe tek të moshuarit.
   • c. Diagnoza: vendoset klinikisht në mes të epidemive; egziston edhe analiza serologjike dhe kultura e virusit.
   • d. Trajtimi: Fëmijëve të prekur nuk u jepet aspirinë për shkak të rrezikut të sindromit Reye. Përdoren amantadina, rimantidina, ribavirina, zanamaviri.
2. Hantavirusi:
   • a. Prek fëmijët, të rinjtë, që janë të ekspozuar ndaj brejtësve në shkretëtirat jugperëndimore të USA.
   • b. Shenjat/simptomat: ethe për 3-6 ditë, sindrom i distresit respirator akut (ARDS).
   • c. Diagnoza: serologji, imunohistokimi, PCR.
   • d. Trajtimi: simptomatik, intubim për ARDS; mbase mund të përdoret dhe ribavirina.
3. Viruse të tjera:
   • a. RSV, adenoviruset, parainfluenza.
   • b. Shkaktojnë sëmundje më të lehtë se influenza.
   • c. Trajtimi: simptomatik.