Mustafa III
Mustafa III | |
|---|---|
 | |
| Sulltan i 25-të Perandorisë Osmane | |
| Në detyrë 30 tetor 1757 – 24 dhjetor 1773 | |
| Paraprirë nga | Osmani III |
| Pasuar nga | Abdyl Hamiti I |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 28 janar 1717 Edrene, Perandoria Osmane |
| Vdiq më | 24 dhjetor 1773 Stamboll, Perandoria Osmane |
| Punësimi | Sulltan (Perandor) |
Mustafa III ( /ˈmʊstəfə/; Turqishtja osmane: مصطفى ثالث Muṣṭafā-yi sālis; 28 janar 1717[1] – 24 dhjetor 1773,[2][3]) ishte sulltan i Perandorisë Osmane prej vitit 1757 deri më 1773. Ai ishte djali i sulltan Ahmeti III dhe Mihrishah Kadën.[4] Ai ishte një poet i shkëlqyer, poezia e tij u shkrua nën pseudonimin e Xhihangir.[5] Ai u pasua nga vëllai i tij, Abdyl Hamiti I.[6]
Sundimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Mustafa u ngjit në fron më 30 tetor 1757, pas vdekjes së kushëririt të tij Osmani III, i biri i sulltanit Mustafa II.[7]
Menjëherë pas pranimit të tij në fron, Mustafa tregoi një kujdes të veçantë për drejtësinë. Ai mori një sërë masash për të rritur prosperitetin në Stamboll. Ai rregulloi monedhën, ndërtoi dyqane të mëdha të grurit, mbajti akuadukte dhe krijoi një politikë strikte fiskale.[8]
Mustafa e admiroi shumë gjeneralin e Frederikut të Madh dhe në vitin 1761 krijoi një traktat paqeje me Prusinë. Frederiku donte një aleancë kundër Habsburgëve dhe Mustafa donte të modernizonte shtetin dhe ushtrinë e tij. Mustafa preferoi rekrutimin e oficerëve të tij në Berlin, më shumë se në Paris dhe Londër, për të riorganizuar ushtrinë e tij. Në vitin 1763, të dy vendet shkëmbyen diplomatët e tyre për herë të parë.[9]
Koxha Ragip Pasha, i cili mbeti veziri i madh deri në vitin 1763, ndoqi një politikë paqeje ndaj vendeve fqinje. Por ndikimi në rritje e Rusisë mbi Kaukazin dhe qëllimi i tij për të kontrolluar Poloninë krijoi tension midis Osmanëve dhe Rusisë. Pasardhësi i Ragıp Pashës Muhsinzade Mehmed Pasha gjithashtu preferonte të qëndronte në paqe dhe këmbëngulja e Mustafës për luftën me Rusinë çoi në dorëheqjen e tij në vitin 1768. Sulltani priste të fitonte një fitore të lehtë mbi rusët, por në fakt osmanët ishin të papërgatitur për një luftë të gjatë. Gjatë luftës u ndërmorën reforma ushtarake, me ndihmën e oficerit francez François Baron de Tott. Ata përfshinin modernizimin e trupave të artilerisë dhe themelin e Shkollës së Inxhinierisë Detare në vitin 1773. Lufta ishte katastrofale për Perandorinë Osmane. Ushtritë ruse pushtuan Krimenë, Rumaninë dhe pjesë të Bullgarisë.[10]
Arkitektura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shumë ndërtesa monumentale përfshirë Xhaminë Fatih, e cila u ndërtua nga Mehmet Fatihu u rindërtua nga toka gjatë sundimit të tij. Përveç kësaj, ai kishte ndërtuar kompleksin e Xhamisë Laleli, dhe bregu përgjatë Yenikapı mbushur për të ngritur një lagje të re. Përveç këtyre, ai ndërmorri projekte të tjera të ndërtimit pas tërmeteve të vitit 1766-67.[8]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Brill, E. J. The Encyclopaedia of Islām: A Dictionary of the Geography, Ethnography and Biography of the Muhammadan Peoples, Volume 3, Part 2. fq. 761.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Alexander, John T. (9 nëntor 1989). Catherine the Great: Life and Legend. Oxford University Press. fq. 139. ISBN 978-0-199-87430-9.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ THE BIOGRAPHICAL DICTIONARY OF THE SOCITEY FOR THE DIFFUSION OF USEFUL KNOWLEDGE VOL. 1 PART II. 1842. fq. 523.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Faroqhi, Suraiya (29 nëntor 2005). Subjects of the Sultan: Culture and Daily Life in the Ottoman Empire. I. B. Tauris. fq. 326. ISBN 978-1-850-43760-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Lord Kinross, Ottoman Centuries, (Perennial, 2002), 406.
- ^ Hill, George (23 shtator 2010). A History of Cyprus, Volume 4. Cambridge University Press. fq. 94 n. 1. ISBN 978-1-108-02065-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Biographical Encyclopaedia of Islam, Volume 3. Cosmo Publications. 2006. fq. 864. ISBN 978-8-130-70390-9.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Ágoston 2009, f. 411.
- ^ Hermann, Rainer (16 qershor 2014). Where is Turkey Headed?: Culture Battles in Turkey. Blue Dome Press. ISBN 978-1-935-29572-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Somel, Selcuk Aksin (23 mars 2010). The A to Z of the Ottoman Empire. Scarecrow Press. fq. 203. ISBN 978-1-461-73176-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
.svg){kind=small}