Komonuelthi i Kombeve
Komonvelthi (angl. Commonwealth) është bashkësi e shteteve te Perandorisë së dikurshme të Britanisë së Madhe, që i lidh interesi i përbashkët ekonomik. Ndikimi shekullor i Britanisë së Madhe në pjesët e ndryshme të botës ka lënë gjurmë në ecurintë ekonomike, të tregëtisë, kulturës, politikës së shteteve, sepse ato për një kohë të gjatë kanë qenë të shfrytëzuara. Perandoria e dikurshme koloniale fillon të shkatrrohet. Shumë shtete fitojnë pavarësinë e tyre.Fillimisht, ai quhej Commonwealth Britanik i cili u themelua në vitin 1926 kur Perandoria Britanike filloi të shpërbëhej. Tani, janë 56 vende anëtare të Komonuelthit.
Vetëm vendet që ishin pjesë e Perandorisë Britanike lejohen të bëhen anëtarë të Komonuelthit (megjithëse një përjashtim u bë për Ruandën, Mozambikun dhe Gabonin, të cilat nuk u kolonizuan kurrë nga Britania, kur u lejuan të bëhen anëtarë). Anëtarët janë të lirë të largohen dhe t'i bashkohen Komonuelthit. Megjithatë, bashkimi ose ribashkimi në Commonwealth mund të bëhet i vështirë, kur vendi kandidat ka shkelje serioze të të drejtave të njeriut .
Origjina
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Termi Commonwealth of Nations e ka origjinën në 1884. Lord Rosebery ishte për një vizitë në Australi në 1884. Në Adelaide ai tha se gjatë një periudhe kohore një numër i kolonive të Perandorisë Britanike do të bëhen të lira dhe shumë mund të bëhen më të pavarura. Ai më tej tha se të gjitha këto vende do të bëhen më pas Komonuelthi i Kombeve.
Qëllimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Komonuelthi i Kombeve nuk është një organizatë politike. Mbreti Karli III është gjithashtu kreu i shtetit të 16 vendeve të Commonwealth, të referuara si mbretëritë e Commonwealth . Kanadaja dhe Australia janë dy nga sferat më të mëdha. Një Sekretar i Përgjithshëm menaxhon çështjet e përditshme të Komonuelthit të Kombeve. Patricia Scotland është Sekretare e Përgjithshme që nga viti 2015. Megjithatë, Mbretëria e Bashkuar apo Sekretari i Përgjithshëm nuk kanë ndonjë kontroll të drejtpërdrejtë apo të tërthortë mbi këto vende. Në fakt, pothuajse të 53 anëtarët janë vende të pavarura me qeveritë e tyre dhe mbajnë Lojërat e Commonwealth . Këto vende janë bashkuar për të krijuar një shoqatë me disa synime të përbashkëta. Qëllime të tilla të zakonshme përfshijnë:
- Për të rritur bashkëpunimin ekonomik ndërmjet vendeve anëtare.
- Për të inkurajuar demokracinë në vendet anëtare.
- Për të siguruar që vendet anëtare të ndjekin të drejtat e njeriut .
Disa informacione
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Popullsia totale e të 56 vendeve të Komonuelthit është rreth 2.245 miliardë. Kjo është pothuajse një e treta e popullsisë së të gjithë botës. [1] Rreth gjysma e tyre jetojnë në Indi . [2]
- Katër kombet më të mëdha të Komonuelthit për nga popullsia janë India me 1.37 miliardë banorë, Pakistani me 230 milionë, Nigeria me 174 milionë dhe Bangladeshi me 166 milionë.
- Tuvalu dhe Nauru janë anëtarët më të vegjël, secili me më pak se 11,000 njerëz.
- Këto 53 vende mbulojnë një sipërfaqe prej 12.1 milion milje katrore. Kjo është rreth 21 % e sipërfaqes totale të tokës në botë.
- Tre kombet më të mëdha të Komonuelthit për nga zona janë Kanadaja me 3.8 milion milje katrore, Australia me 3.0 milion milje katrore dhe India me 1.3 milion milje katrore.
- Ekonomia e këtyre vendeve është rreth 16 % e ekonomisë botërore.
- Bazuar në barazinë e fuqisë blerëse, katër ekonomitë më të mëdha janë India me 2600 miliardë dollarë, Mbretëria e Bashkuar me 1500 miliardë dollarë, Kanadaja me 930 miliardë dollarë dhe Australia me 520 miliardë dollarë.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "US and World Population Clock" (në anglisht). US Census Bureau. 29 qershor 2013. Marrë më 30 qershor 2013.
- ^ "Country Comparisons – Population". The World Factbook (në anglisht). Central Intelligence Agency. 19 mars 2009. Arkivuar nga origjinali më 27 shtator 2011. Marrë më 22 mars 2009.