Jump to content

Klaudi II

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Medalioni i Klaudit II (Claudius Gothicus)

Klaudi II i njohur edhe si Marcus Aurelius Claudius "Gothicus" (10 maj 214 - janar 270) ishte perandor romak me prejardhje ilire nga viti 268 deri në vitin 270. Gjatë mbretërimit të tij ai luftoi me sukses kundër alemanëive dhe mundi me vendosmëri gotët në Betejën e Naisusit. Ai vdiq në tokën ilire pasi iu nënshtrua një "murtaje", ndoshta Murtaja e Qiprianit që kishte shkatërruar provincat e Perandorisë.[1].

Biografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Burimi më domethënës për Klaudin II është biografia e shkruar nga Trebellius Pollio si pjesë e koleksionit të biografive perandorake të quajtur Historia Augusta. Megjithatë, historia e tij është e mbushur me trillime dhe lëvdata të ndyra. Kjo për faktin se në shekullin e IV, Klaudi u shpall i afërm i babait të Kostandinit të Madh, Konstanci I Klorit, dhe, rrjedhimisht, i dinastisë sunduese. Kështu, biografia e Trebelliusit duhet të përdoret me kujdes ekstrem dhe të plotësohet me informacione nga burime të tjera: veprat e Aurelius Victor, Pseudo-Aurelius Victor, Eutropius, Orosius, Joannes Zonaras dhe Zosimus, si dhe nga monedha dhe mbishkrime. [2]

Perandori i ardhshëm Marcus Aurelius Claudius lindi më 10 maj 214. [3] Disa studiues sugjerojnë një datë të mëvonshme - 219 ose 220. [4] Megjithatë, shumica e historianëve i përmbahen versionit të parë. Për më tepër, siç raporton historiani bizantin i shekullit VI, John Malalas, në kohën e vdekjes së tij, Klaudi ishte 56 vjeç. [5] [6] Klaudi vinte nga Dalmacia ose Iliriku, megjithëse ka mundësi që vendlindja e tij të ishte rajoni i Dardanisë në Moesia Superiore . [3]

Sipas Epitome de Caesaribus të shekullit IV, ai mendohej të ishte një bir bastard i Gordianit II, [7] edhe pse kjo dyshohet nga disa historianë. [8]

Historia Augusta i referohet atij si një anëtar i gjinisë Flavia . [9]

Noseless head statue
Busti i Klaudit në Muzeun Palatine, Romë

Para se të vinte në pushtet, Klaudi shërbeu me ushtrinë romake, ku pati një karrierë të suksesshme dhe siguroi emërime në postet më të larta ushtarake. Gjatë mbretërimit të Decius (249–251) ai shërbeu si tribun ushtarak . [10] Në këtë post, Klaudi u dërgua për të mbrojtur Termopilet, në lidhje me të cilën guvernatori i Akesë u urdhërua t'i dërgonte 200 ushtarë dardanë, 60 kalorës, 60 harkëtarë kretanë dhe 1000 rekrutë të armatosur mirë. Megjithatë, nuk ka asnjë provë që tregon se gotët që pushtuan në atë kohë të kërcënonin rajonin, pasi pushtimi i tyre nuk shtrihej përtej Ballkanit të mesëm. Me shumë mundësi mesazhi i "Historisë së Augustit" është një anakronizëm, pasi dihet se garnizoni në Thermopylae u shfaq në vitin 254. Historiani François Pashau sugjeron se ky pasazh u shpik me qëllim që të kundërshtojë komandantin e suksesshëm pagan Klaudi me gjeneralët e krishterë të pafat që lejuan shkatërrimin e Greqisë nga udhëheqësi gotik Alaric I në vitin 396. [11] Përveç kësaj, Trebellius Pollio zbulon se Decius e shpërbleu Klaudin pasi ai demonstroi forcën e tij ndërsa luftonte me një ushtar tjetër në Lojërat e Marsit. [12]

Trupat e tij më pas e shpallën atë perandor [13] mes akuzave, të pa provuara kurrë, se ai vrau paraardhësin e tij Gallienus. [14] Megjithatë, ai shpejt u tregua se ishte më pak i etur për gjak, pasi i kërkoi Senatit Romak t'i kursente jetën familjes dhe mbështetësve të Gallienusit. Ai ishte më pak shpirtmadh ndaj armiqve të Romës dhe pikërisht kësaj i detyrohej popullariteti i tij. [15]

Është e mundur që Klaudi e fitoi pozitën e tij dhe respektin e ushtarëve duke qenë fizikisht i fortë dhe veçanërisht mizor. Një legjendë tregonte se Klaudi i rrëzonte dhëmbët e një kali me një të rënë grushti. Kur Klaudi performoi si mundës në vitet 250, ai supozohet se i rrëzoi dhëmbët kundërshtarit të tij kur edhe organi gjenital i ishte rrëmbyer në ndeshje. [16]

Klaudi, ashtu si Maximinus Thrax para tij, ishte me origjinë barbare . Pas një periudhe të dështuar të perandorëve romakë aristokratë pas vdekjes së Maksiminusit, Klaudi ishte i pari në një seri "perandorë ushtarësh" të ashpër që përfundimisht do të rivendosnin Perandorinë pas krizës së shekullit të tretë. [17] [18]

Nën kërcënimin e pushtimit të Ballkanit nga fiset e shumta gjermanike, problemet Gallienit kryesisht me Postumus, të cilin ai nuk mund të sulmonte për shkak se vëmendja e tij ishte e nevojshme lidhur me një kryengritje të udhëhequr nga Macrianus dhe kërcënimet e krijuara nga pushtuesit Scythian. Pas katër vitesh vonesë, Postumus kishte vendosur njëfarë kontrolli mbi Perandorinë. Në vitin 265, kur Gallieni dhe njerëzit e tij i kaluan Alpet, mundi dhe e rrethoi Postumin në një qytet Galik. Kur fitorja dukej se ishte afër, Gallieni bëri gabimin duke iu afruar shumë afër mureve të qytetit dhe u plagos rëndë, duke e detyruar atë të ndërpresë fushatën e tij kundër Postumusit. Gjatë tre viteve të ardhshme, problemet e Gallienit vetëm u përkeqësuan. Skithët pushtuan me sukses Ballkanin në muajt e parë të vitit 268 dhe Aureoli, një komandant i kalorësisë romake me qendër në Milano, e shpalli veten aleat të Postumit dhe shkoi aq larg sa të pretendonte për vete fronin perandorak. [19]

Në këtë kohë po ndodhte një pushtim tjetër. Në vitin 268, një fis ose grup i quajtur Herulianët u zhvendos nëpër Azinë e Vogël dhe më pas në Greqi në një ekspeditë detare. Pavarësisht nga kjo, studiuesit supozojnë se përpjekjet e Gallienusit ishin përqendruar te Aureolus, oficeri që e tradhtoi dhe disfata e Herulianëve iu la pasardhësit të tij, Claudius Gothicus. [20]

Në kohën e ardhjes në pushtet të Klaudit, Perandoria Romake ishte në rrezik serioz nga disa inkursione, brenda dhe jashtë kufijve të saj. Më e ngutshme prej tyre ishte një pushtim i Ilirikut dhe Panonisë nga Gotët . [15] Edhe pse Gallienus tashmë i kishte shkaktuar disa dëme në Betejën e Nestusit, [21] Klaudi, jo shumë kohë pasi u emërua perandor, e ndoqi këtë duke shënuar fitoren e tij më të madhe dhe një nga më të mëdhatë në historinë ushtarake romake. [22]

Në Betejën e Naisus, Klaudi dhe legjionet e tij shpartalluan një ushtri të madhe gotike. [23] Së bashku me komandantin e tij të kalorësisë, perandorin e ardhshëm Aurelian, romakët morën mijëra të burgosur dhe shkatërruan kalorësinë gotike si forcë. Fitorja i dha Klaudit mbiemrin e tij "Gothicus" (pushtuesi i gotëve). Gotët u dëbuan shpejt përtej lumit Danub nga Aureliani dhe kaloi gati një shekull përpara se ata të përbënin përsëri një kërcënim serioz për perandorinë. [24]

Rreth të njëjtës kohë, Alamanët kishin kaluar Alpet dhe kishin sulmuar perandorinë. Klaudi u përgjigj shpejt, duke i shpartalluar Alamanët në Betejën e Liqenit Benacus në fund të vjeshtës së vitit 268, disa muaj pas Betejës së Naisus. [25] Për këtë iu dha titulli "Germanicus Maximus". [23] Më pas ai u kthye në Perandorinë Galike, e sunduar nga një pretendues për 8 vitet e fundit dhe që përfshin Britaninë, Galinë dhe Gadishullin Iberik . Ai shënoi disa fitore dhe shpejt rifitoi kontrollin e Hispanisë dhe luginës së lumit Rhone të Galisë. [21] Kjo vendosi skenën për shkatërrimin e mëvonshëm të Perandorisë Galike nën Aurelianin. [23]

Klaudi nuk jetoi mjaftueshëm për të përmbushur qëllimin e tij për të ribashkuar të gjitha territoret e humbura të perandorisë. Në fund të vitit 269 ai kishte udhëtuar për në Sirmium [13] dhe po përgatitej të shkonte në luftë kundër vandalëve, të cilët po sulmonin në Panoni. [25] Megjithatë, ai ra viktimë e Murtajës së Qiprianit (ndoshta lisë), dhe vdiq në fillim të janarit 270. [26] Para vdekjes së tij, ai mendohet të ketë emëruar Aurelian si pasardhësin e tij, megjithëse vëllai i Klaudit, Quintillus, mori pushtetin për një kohë të shkurtër. [15]

Senati e hyjnizoi menjëherë Klaudin si "Divus Claudius Gothicus". [27]

Claudius Gothicus ka qenë i lidhur me Shën Valentinin që nga Mesjeta. Të dhënat bashkëkohore të bëmave të tij me siguri u shkatërruan gjatë Persekutimit Dioklecianik në fillim të shekullit IV [28] dhe një përrallë e martirizimit u regjistrua në Passio Marii et Marthae, një vepër e botuar në shekullin V ose VI. [28] [29] Historianët e shekullit XX bien dakord se rrëfimet nga kjo periudhë nuk mund të verifikohen. [28] [29] Legjenda i referohet "Perandorit Claudius", por Claudius I nuk i persekutoi të krishterët (pa përmendjen nga Suetonius të ndjekësve hebrenj të "Chrestus" që u dëbuan nga Roma), kështu që njerëzit besojnë se ai ishte Klaudi II edhe pse ky perandor kaloi shumicën e kohës duke luftuar jashtë territorit të tij. [28]

Legjenda u ritregua në tekstet e mëvonshme dhe në Kronikën e Nurembergut të 1493 pas Krishtit, përfshiu priftin romak që u martirizua gjatë një persekutimi të përgjithshëm të të krishterëve. Në tekst thuhet se Shën Valentini u rrah me shkopinj dhe në fund iu pre koka për dhënien e ndihmës për të krishterët në Romë. [28] Legjenda e Artë e 1260 pas Krishtit rrëfen se si Shën Valentini refuzoi të mohonte Krishtin përpara "Perandorit Klaudius" në vitin 270 pas Krishtit dhe si rezultat iu pre koka. [29] Që atëherë, 14 shkurti shënon Ditën e Shën Valentinit, një ditë e caktuar nga kisha e krishterë në kujtim të priftit dhe mjekut romak. [30]

Shih edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Literatura

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Aurelius Victor, Epitome de Caesaribus Arkivuar 8 nëntor 2020 tek Wayback Machine
  • Eutropius, Breviarium ab urbe condita
  • Historia Augusta, Life of Claudius The accuracy of this source has been questioned.
  • Joannes Zonaras, Compendium of History extract: Zonaras: Alexander Severus to Diocletian: 222–284
  • Zosimus, Historia Nova
  • Weigel, Richard D. "Claudius II Gothicus (268 -270)", De Imperatoribus Romanis, 2001Arkivuar 30 gusht 2011 tek Wayback Machine
  • Jones, A.H.M.; J.R. Martindale & J. Morris (1971). The Prosopography of the Later Roman Empire Volume 1: A.D. 260–395. Cambridge University Press. ISBN 0-521-07233-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Perandoret Ilire ; Në amëzën albkristian.com Arkivuar 9 maj 2006 tek Wayback Machine; qershor 2007.
  2. ^ Weigel, Richard D. (2001). "Claudius II Gothicus (268—270)". An Online Encyclopedia of Roman Emperors. Arkivuar nga origjinali më 25 gusht 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b Damerau 1934.
  4. ^ Henze 1896.
  5. ^ Kienast 1990.
  6. ^ Weigel, Richard D. (2001). "Claudius II Gothicus (268—270)". An Online Encyclopedia of Roman Emperors. Arkivuar nga origjinali më 25 gusht 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ [1] "Many think this man was fathered by Gordian, when, as a youth, he was being prepared by a grown woman for a wife."
  8. ^ Hekster, Olivier (2015). Emperors and Ancestors: Roman Rulers and the Constraints of Tradition. Oxford University Press. fq. 225. ISBN 978-0-19-873682-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ [2]Historia Augusta, The Life of Claudius
  10. ^ See SHA, Vita Claudii, 14. It is in fact doubtful that Claudius was a military tribune at the time of Gallienus's murder. At that time this military tribune was usually the commander of a legionary cohort or an ala of auxiliary cavalry. For Claudius to have been demoted to this level from the heights he had previous occupied (Hipparchos of the Cavalry and Deputy Commander-in-Chief of the Imperial Armies) would suggest a serious rift between himself and Gallienus. It is possible, but there is no evidence for it in any of the ancient sources; even Zosimus, who is notably cool towards Claudius, gives no hint of it. The most likely explanation for the suggestion is that the author of the Historia Augusta, writing in the Fourth Century AD after the Constantinian reform of the army, had no notion what the term 'tribune' denoted in the seventh decade of the previous century.
  11. ^ Paschoud 1992.
  12. ^ Aurelius Victor, 33
  13. ^ a b Jones, pg. 209
  14. ^ Weigel, Richard D. (2001). "Claudius II Gothicus (268—270)". An Online Encyclopedia of Roman Emperors. Arkivuar nga origjinali më 25 gusht 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ a b c Gibbon, Ch. 11
  16. ^ Meijer, pg. 98
  17. ^ Lightfoot, Christopher (tetor 2000). "The Roman empire (27 B.C.-393 A.D.)". Heilbrunn Timeline of Art History. The Metropolitan Museum of Art. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "What were the causes of the 3rd century crisis in the Roman Empire?". dailyhistory.org. 2018. Marrë më 2 gusht 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Potter, pg. 263
  20. ^ Potter, David (2004). "7". The Roman empire at bay, AD 180-395. Routledge history of the ancient world (bot. second). ISBN 978-1-315-88256-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Potter, David (2004). "7". The Roman empire at bay, AD 180-395. Routledge history of the ancient world (second ed.). ISBN 978-1-315-88256-7.
  21. ^ a b Southern, pg. 109
  22. ^ Potter, David (2004). "7". The Roman empire at bay, AD 180-395. Routledge history of the ancient world (bot. second). ISBN 978-1-315-88256-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ a b c Weigel, Richard D. (2001). "Claudius II Gothicus (268—270)". An Online Encyclopedia of Roman Emperors. Arkivuar nga origjinali më 25 gusht 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Weigel, Richard D. (2001). "Claudius II Gothicus (268—270)". An Online Encyclopedia of Roman Emperors. Archived from the original Arkivuar 30 gusht 2011 tek Wayback Machine on 25 August 2011.
  24. ^ Potter, David (2004). "7". The Roman empire at bay, AD 180-395. Routledge history of the ancient world (bot. second). ISBN 978-1-315-88256-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Potter, David (2004). "7". The Roman empire at bay, AD 180-395. Routledge history of the ancient world (second ed.). ISBN 978-1-315-88256-7.
  25. ^ a b Southern, pg. 110
  26. ^ "Now when the war with the Goths was finished, there spread abroad a most grievous pestilence, and then Claudius himself was stricken by the disease, and, leaving mankind, he departed to heaven, an abode befitting his virtues." (Historia Augusta).
  27. ^ Bowman, The Cambridge Ancient History: The Crisis of Empire, A.D. 193-337, pg. 50
  28. ^ a b c d e Jack Oruch, "St. Valentine, Chaucer, and Spring in February", Speculum 56.3 (July 1981 pp 534–565) p 535.
  29. ^ a b c Henry Kelly, Chaucer and the cult of Saint Valentine, pg. 49
  30. ^ Larue, pg. 1
Dinastia Ilire në Romë s • d • r

Kostant Klori  · Klaudi  · Klaudi II  · Aureliani  · Probi  · Diokliciani  · Kostandini i Madh

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Klaudi_II&oldid=2550676"