Kalaja e Saladinit (Siri)

Kalaja e Saladinit
Kalaja e Saladinit
Emri amëtar ; arabisht: قلعة صلاح الدين (Qal'at Salah al-Din)
	Pamje e kalasë nga qielli
Lloji	Kala
Vendndodhja	Hafa, Latakia, Siria
Koordinatat	35°35′45″N 36°3′26″E / 35.59583°N 36.05722°E
Vend i Trashëgimisë Botërore UNESCO
	Emri zyrtar: Crac des Chevaliers dhe Qal’at Salah El-Din
Lloji	Kulturor
Kriteret	ii, vi
Përcaktuar	2006 (mbledhja e 30-të)
Nr. i referencës	1229
Rajoni UNESCO	Shtetet arabe
Në rrezik	2003–prezent
	Kalaja e Saladinit (Siri) (Earth)

Kalaja e Saladinit (arabisht: قلعة صلاح الدين الأيوبي, Qal'at Salah al-Din al-Ayubi), e njohur edhe si Saone, është një kala mesjetare në veriperëndim të Sirisë. Ndodhet 7 km në lindje të qytetit Hafa dhe 30 km në lindje të qytetit Latakia, në një terren të lartë malor në një kreshtë midis dy luginave të thella dhe të rrethuara nga pyjet, vendi është fortifikuar që prej së paku në mesin e shekullit të X-të. Në vitin 975 e Perandori bizantin, Gjoni I Cimisk pushtoi vendin dhe qëndroi nën kontrollin bizantin deri në vitin 1108. Në fillim të shekullit të 12-të frankët morën kontrollin e vendit dhe vendi u bë pjesë e shtetit të ri kryqtar të Principatës së Antiokisë. Kryqtarët ndërmorën një program të gjërë ndërtimi, duke i dhënë kështjellës pjesën më të madhe të pamjes së saj aktuale. Në vitin 1188, pas një rrethimi tre-ditorë ra në duart e Saladinit. Kalaja përsëri u rrethua në vitin 1287, dhe këtë herë mbrojtësit dhe sulmuesit ishin mamlukët. Në vitin 2006, Kalaja e Saladinit, së bashku me Kalanë e Kalorësve u njohën si një Vende të Trashëgimisë Botërore nga UNESCO. Vendi është në pronësi të qeverisë siriane.

Vendi dhe emri

Kalaja ndodhet në Malin Bregdetar të Sirisë, që ndodhet afërsisht 25 kilometra në verilindje të Latakisë.^[1] Kalaja është afër qytetit të al-Haffah. Emri tradicional i vendit është Ṣahyūn, ekuivalenti arab i Sionit. Kjo, sipas historianit Hugh N. Kennedy, është arsyeja pse i është dhënë titulli më korrekt politikisht Qalʿat Ṣalāḥ al-Dīn, që do të thotë "Kështjella e Saladinit".^[2] Bizantinët i referoheshin si Sigon dhe pasardhësit francezë e quanin Saône.

Historia

Vendi është fortifikuar që prej së paku në mesin e shekullit të 10-të, dhe banuesi i saj i parë i njohur ishte një vasal nga emiri Hamdanid, i me bazë Halepin, Sayf al-Dawla.^[3] Perandori bizantin Gjon I Tzimiskes pushtoi Sahyun në vitin 975 nga sundimtari i tij Hamdanid, dhe qëndroi nën kontrollin bizantin deri në vitin 1108, kur kryqtarët morën kontrollin e Latakisë, në të cilën pikë ka gjasa që ata morën edhe posedimin e Sahyunit.^[4] Ishte pjesë e Principatës së Antiokisë, një nga katër shtetet e kryqëzatave të krijuara pas Kryqëzatës së Parë. Princat e Sahyun ishin ndër më të fuqishmet në Antioki. Zotëria i parë i Sahyunit ishte ndoshta Robert "Lebrozi", i cili regjistrohet të ketë pasur kontrollin që nga së paku viti 1119. Sahyun mbeti në familjen e tij deri në vitin 1188. Ka të ngjarë që Robert ose djali i tij William, i cili ndërtoi kështjellën e kryqtarëve rreth fortifikimeve të mëparshme bizantine. Sahyun mbeti në familjen e tij deri në vitin 1188. Ka të ngjarë që Robert ose djali i tij William, i cili ndërtoi kështjellën e kryqtarëve rreth fortifikimeve të mëparshme bizantine. Shumica e asaj që është e dukshme sot është ndërtuar në këtë kohë. Kalaja ishte e dukshme si një nga të paktët që nuk u besonin urdhrave të mëdha ushtarake të kalorësve Hospitaller dhe Tempullarëve.

Më 27 korrik 1188, Saladini, sulltani i Ayyubid dhe djali i tij, az-Zahir Ghazi, arritën në Sahyun me një ushtri dhe rrethoi kështjellën. Forcat myslimane adoptuan dy pozicione jashtë kështjellës: Saladini e vendosi veten me motorët e rrethimit në pllajën përballë anës lindore të kështjellës, derisa djali i tij ishte ngritur përballë veriut në rrethimin më të ulët të kështjellës. Gurët që peshojnë në mes 50 and 300 kilograms (110 and 660 lb) u hodhën në kështjellë për dy ditë, duke shkaktuar dëme të konsiderueshme. Më 29 korrik, u dha urdhri për të sulmuar. Az-Zahir sulmoi qytetin e kështjellës në perëndim të kështjellës dhe banorët kërkonin strehim në kështjellë. Kështjella dhe qyteti duhej të ndaheshin nga një hendek, megjithatë në fund të veriut, gërmimi mbeti i papërfunduar. Duke shfrytëzuar këtë, Az-Zahir me sukses sulmoi muret e kështjellës. Oborri i brendshëm u mbingarkua dhe garnizoni u tërhoq në kullën mbrojtëse të kështjellës. Para mbarimit të ditës ata ranë dakord për kushtet me sulmuesit e tyre dhe u lejuan të linrë në këmbim të pagesës. Edhe pse Sahiun ishte një kështjellë e fortë, ajo ra në vetëm tre ditë. Kennedy spekulon se, pavarësisht se është i pajisur mirë, kalaja mund të jetë dorëzuar, sepse garnizoni i saj nuk ishte mjaft i madh ose nuk kishte motore të rrethimit.^[5]

Përmbledhje

Sahyuni u ndërtua në një kreshtë rreth 700 metres (2,300 ft) të gjatë mes dy grykave të thella.^[4] Ai ruajti rrugën midis Latakisë dhe qytetit të Antiokisë.^[6] Arsyeja për të cilën është ndërtuar kalaja është e lidhur me një rrafshnaltë në lindje. Bizantinët e mbrojtën vendin duke ndërtuar një mur në anën lindore të kreshtës. Muret krijuan një mbyllje të parregullt dhe ishin të rrethuar me kulla të krahut. Ngjitur me fortifikimin, në fundin lindor të kurrizit ishte një vendbanim.^[4] Një nga tiparet më madhështore të kështjellës është hendeku i thellë 28 m, i cili u pre në shkëmbin e gjallë. Krijimi i hendekut i atribuohet Perandorisë bizantine.^[7] Ky hendek, i cili shkon 156 metra përgjatë anës lindore, është 14 deri në 20 metra e gjerë dhe ka një gjilpërë të vetme 28 metra të lartë për të mbështetur lëvizjen e urës lëvizëse.

Hyrja në kështjellë është përmes një hyrje në anën jugore të kalasë. Në të djathtë të hyrjes është një kullë, një bastion i ndërtuar nga kryqtarët. Aty pranë është një tjetër kullë pak metra më tej. Ekziston një cisternë për ruajtjen e ujit dhe disa stalla të cilat ndodhen vetëm pranë një mase masive që mbikëqyr hendekun. Kjo mbajtje ka mure me trashësi 5 m dhe mbulon një sipërfaqe prej rreth 24 m². Më tej në veri është porta ku dikur ishte ura-lëvizëse. Gjithashtu dallohet Kalaja bizantine, e vendosur në qendër të kështjellës, një sternë tjetër e madhe dhe një kishë kryqtare që është pranë një prej dy kishave bizantine. Sa i përket shtesave arabe në fortesë, ato përfshijnë një xhami që daton nga mbretërimi i Qavalut dhe një pallat, i cili përfshin banjot me oborret.