Jump to content

Fruti

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Fruti

botanikë, fruti është një vezore e pjekur bashkë me farat apo lulet e saj. Në gatim, kur flitet për frutat si ushqim, termi kryesisht i referohet vetëm atyre bimëve frutore që janë të ëmbla dhe mishtore si për shembull kumbulla, molla apo portokalli. Sidoqoftë edhe zarzavate të tjera si bajamet apo gruri klasifikohen si fruta të bimëve nga të cilat janë rritur. Pra në sferën e kuzhinës, domatet, speci jeshil apo patatet nuk konsiderohen fruta. Këto ama në syrin e një botanisti janë fruta por ne i klasifikojmë si zarzavate. Disa erëza janë fruta. Shumë rrallë, ka bimë që janë fruta në kontekstin e kuzhinës, dhe nuk janë fruta në një kontekst botanik. Sidoqoftë, nën rregullat e tregtisë të Bashkimit Evropian një karotë specifikohet si frutë, kjo ndoshta sepse frutat kanë një taksë më të lartë.

Termi frutë jo ekzakt ose fallco disa herë i referohet një frute si fiku ose një strukture bimore që i ngjan një frute por nuk e ka prejardhjen nga një lule.

Rritja e pjesës më të madhe të frutave kërkon kujdes të veçantë. Mungesa e njohurisë dhe fertilizatorë të ndryshëm ndikojnë në prodhimin përfundimtar të një peme. Në pak specie, në mungesë të përkujdesjes dhe fertilizimit, fruti mund të zhvillojë një proces të njohur si me emrin partenokarpi. Këto lloj frutash janë pa farë.

Fruta term ka kuptime të ndryshme të varur nga konteksti, dhe termi nuk është sinonim për përgatitjen e ushqimit dhe biologjisë. Frutat janë mjetet me të cilat lulëzuan bimët shpërndarjen fara, dhe prania e farës që tregon se një strukturë është më i mundshëm një fryt, megjithëse jo të gjithë fara vijnë nga fruta.

Jo vetëm terminologjia me të vërtetë përputhet shumëllojshmëri të madhe që është gjetur në mesin e pemëve e bimëve. Termi "fruta të rreme" (pseudocarp, frutat e tjera) është aplikuar ndonjëherë për një fruta si fik (një shumë fruta-accessory, shih më poshtë) apo një strukture bimore që i ngjan një fruti por nuk është nxjerrë nga një lule apo lule. Disa gymnosperms, të tilla si yew, kanë arils dhjamosur se i ngjajnë fruta dhe disa junipers kanë si kokrra të kuqe, kone me mish.