Dhuusamareeb
magaca waa Dhuusamareeb waxay ku baxday oo lagu sheegaa in magaca dhuusmareeb uu ku yimid ceel ku ooli jiray xaafadda bari ee waaberi kaasi
oo ahaa ceel biir ah oo dhanaana ayaa lagu yiri dhuusomareeb , mgacii hore oo ay leheed dhuusamreeb ayaa ah daardheer ,
Dhuusamareeb Dhuusamareeb | |
---|---|
Dalka | Soomaaliya |
Gobolka | Galguduud |
Degmada | Dhusamareb |
Dowlada | |
• Duq | mahad khaliif shire. |
Tirada dadka | |
• Dhammaan | 700,000 |
Aag saacadeed | UTC 3 (Saacadda Afrikada Bari) |
Dusmareeb ama Dhuusamareeb, waa Magaalo madaxda Gobolka Galguduud ee Bartamaha Soomaaliya oo ah mid ka mid ah gobolada Soomaaliya kuwooda ugu baaxadda weeyn,waxaa ay kamid tahay magaalooyinkii ku burburay dagaaladii sokeeye balse hada waa maagaala madaxda Galmudug state. maagaada sanadihii u danbeeyay laga soo bilaabo 2011-kii waxaa ka socday hormaro fara badan kadib markii laga saaray ururkii Alshabaab,Inkasta oo ay magaaladu kamid eheed meelaha ugu xasiloon danka, hadanemagaalada waxaa ragaadiyay kooxdii kasaartay Al-shabaab ee Ahlu suna waljamaaca iyaga oo ka hor istaagay hornaro badan oo laga filan karay sida jaamacado badan iyo hotelo iyo hormaro kale ee bulshadu wakhtiyadaas ubaahneed. kadib 2018-kii markii ay gashay magaaladu gacanta galmudug, waxaa soo muuqday hormaro fara badan sida dhismaha xarumaha dowlda iyo isbitaalada.
Magaalada waxaa daga qabiil ahaan cayr.
Magaca
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Magaceeda sida saxan ee uu awal aha waa Dusmo reeb, waqtiga socodkiisa ayaa wuxuu isu badalay dhuusa mareeb,dhuusa mareeb waxay ka koobantahay 5 xaafadood oo lagu kala magacaabo Horseed, Dayax, Hodan, waabwri iyo Waxarcade. Xafada ugu baaxada weyna waa Xaafada Bari ee waabari.
Juqraafi
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Dhul ahaan, Galgaduud waxay xuduud beenaad la wadaagtaa Gobolada Hiiraan Dhanka koofur-galbeed Shabeellaha Dhexe dhanka koonfurbari ee saaran xeebta Badweynta Hindiya iyo Gobolka Mudug oo waqooyi ka saaran, Galbeedkana waxaa ka xiga xaduud beenaadka Soomaali Galbeed ku jirta gacanta Itoobiya. Dhusamareeb iyo AngeredVinkel waxaa weyn AngeredVinkel
Gobolkan oo leh deegaano cajaa'ib ah oo juqraafi ahaan, macdan iyo deegaan ahaanba Soomaalidu ku taqaan, Tusaale ahaan Dhagaxa gibsonka loo yaqaano ee Ceelbuur kaasoo laga isticmaalo Soomaaliya iyo carabaha lagana sameeyo dabqaadyada, bujikooyinka...IWM. Aridibaaxa loo iibgeeyo dal iyo dibad oo uu gobolkani la qeeybsado Hiiraan oo ku deegaan ah iyo digir gaduudda soomaalidu u taqaanno digirta ceelbuur iyo falfaliirta. Waxaa kuwaasna sii hoostaga tuulooyin iyo tabeello aad u faro badan, xagga juqraafiga dulka xeebtu waa deex kadiifad cagaaran oo kale ah xooluhuna cowska afka kama qaadaan duurjoogta iyo xooluhuna isma cunaan dadkuna ugaarta ma laayaan oo waxeey ka aaminsan yihiin in ay iyagu idaha leeyihiin ugaartuna tahay xoolo jinni! Cadadaao iyo caabudwaaq waxaa u dhaxeeya dhul lagu qiyaasi karo 60km oo isku wareeg ah, waxaana loo yaqaanaa ban geelle dhulkaas waayadii hore ugaar kaliya ayaa joogtay hadase waxaa daaqqa geella waxaa kuyaalla cows dadka iyo xoolaha kala qarinaaya oo aad u dheer, aagga caradda gaduudan ee balliyada badan waa dhulka aricadka lagu dhaqdo wuxuu leeyahay dhir iyo howd aad u baaxad weeyn waxaa ka baxa geedka soomaalidu kufaanto oo aan aduunyada meelkale kabixin eelayiraahdo Gudda, amase geedka Yicibta xagga hiiraan xigta waa waadiyo biyooleey ah iyo buuraley.
Magaaladan Dusmareeb waxay soo martay marxalado kala duwan iyadoo dagaalo badani oo dad aad u tirabadani ay ku hoobteen ka dhaceen Caasimadda Gobolka Galgaduud, waxaana Gacan ku haynta Degmadaasi isku bebedalay burburkii dalka kaddib dhowr awoodood oo ay ugu horreeyaan Horjoogayaal Qabaa'il iyadoo Degmada ay degto Jufo kamida beesha Cayr inkastoo beeshaasi isku dayday in ay gacan ku haynta magaaladaasi ay xaqiijiso haddana waxaa dhacay dagaalo badan oo kii ugu xumaa ay Alshabaab kula wareegeen, iyadoo markii dambana ay kala sii wareegeen Ahlusuna waljamaaca Duruqu Suufiya, waxaana intaa kaddib ay magaaladu hoy u noqotay Is bedbedal labada gelinba mid in ay gacanta ku haayaan Alshabaab VS Ahlusunawaljaamaca, taasoo ka dhigtay in magaalada galina laga guuro galina lagu soo laabto, maqrib walba waxay dadku isu diyaarin jireen Caraw, iyagoo dadka deegaanku ay aad u taageersanaayeen Kooxda Ahlusunawaljamaaca oo deegaanadaasi si aada looga taagaari jiray, hayeeshee Alshabaab waxay ku imaan jireen Degmada Xoog iyo qasab iyadoo ugu dambeyntii dadkii deegaanka ay iska kaashadeen sidii loo cirib tiri lahaa mar dambana aysan ugu soo laaban deegaanada, Taatikooyinkii ugu yaabka badnaa ee siyaasada dagaalka ayaa loo isticmaalay ceerada Alshabaab ee Deegaankaas waxaana dadka reer miyiga ah la siiyay mobilo kaarar free ah loogu shubay loona sheegay in ay soo wargaliyaan haddii ay arkaan Alshabaab oo soo dhuumaaleysanaya miyiga inta aysoo dhaafin ayaana laga hortagi jiray.
Degmada Dhuusamreeb waxay ku sigatay in ay jarto xadka ay la wadaagto ama aan iraahdo waddada loo maro Ceel buur taasoo ay aad uga baqan jirtay waana waddada kaliya ay isticmaali jireen Alshabaa markii ay gacan ku haynta degmadaasi la wareegayaan.
Ugu dambeyntii Kooxdii maamuli jirtay Dusmareeb ee Ahlusunawaljamaaca waxaa meesha ka saaray Guuto ciidan ah oo laga soo diray Muqdisho iyo Afgooye, waxaana hor boodyay Hoggaamiye kooxeed nin aan gaarin, aad u da'yaraa siyaasad ahaana aan sidaa usii lahayn miisaan culus "CIRFO" wuxuu ahaa taliye ciidan oo Afgooye ku noolaa intii burburka dalku uu jiray, maamulkii Indhacade ee shabeelaha hoose ayuu u qaabilsanaa Afgooye oo ah magaalo qadiimi ah, wuxuu usoo wareegay Dusmareeb si uu isaga riixo kooxaha xulufada ah ee dhowrka qabaa'il ka kooban ee magaalada Dusmareeb ka dhigtay xarunta ee Ahlusunawaljamaaca oo badankood kamida ahaa beelaha sida aadka ah u daga Gobolka Galgaduud.
Cirfo oo Taageero kahelaya dowladdii federaalka soomaaliya wuu ku guuleystay siyaasaddii ahayd in uu maamulka Ahlusunawaljamaaca kala wareego, waxaan haatan isagoo ah Guddoomiyaha Gobolka Galgaduud uu ku sugan yahay xarunta gobolka ee Dusmareeb.
Degmada Dusmaree waxaa haatan loo magacaabay in ay noqoto xarunta Maamul goboleedka Mudug iyo Galgaduud, waxayna caasimadda labadaasi gobol ku heshay Dekaneeto madaxweyne iyadoo aanay wax tartan ah galin haddii ay ahaan lahayd Dhismaha iyo Bilicda, Ammaanka iyo Taageerada bulshada labada gobolba midna ma aysan ku galin tartan sidaad ayeyna ku noqotay Caasimadda labada gobol ee mudug iyo galgaduud, dadka u dhashay Dusmareeb ee daga waxay u diyaar garoobayaan in ay ka faa'iideystaan fursadda uu Madaxweyne xasan sheikh ugu magacaabay caasimadda labada gobol iyagoo daneenaya in ay dhismayaal cusub ka dhisaan, waxayna marka ugu horreysa wadaan dhismaha xarunta madaxtooyada maamulka uu yeelan doono, iyagoo iska kaashanaya dhismaha xaruntaasi waxay rabaan in ay soo gabagabeeyaan goor dhaw uruurinta qaranshkii lagu dhisi lahaa Dhuusamreeb oo daah furna u noqon doonta in dadka kale ay iyaguna dhistaan magaalada oo dadku kasii jeesteen markii ay dagaalada koox kooxeysiga ah kusoo bateen.
ugu dan beynti waxaa gacan ku heynta magaalada la wareegay dowlad goboleedka Galmudug oo heshis la gashay ahlu suna wal jameca dhamadkii sanadkii 2017. Ahlu suna ayaa si rasmi ah ugu biirtay dowlad goboleedka Galmudug kadib heshisyo ay labada dhinac ku kala saxiixden jabuuti iyo muqdisho, heshiiskas oo ugu dan beyn lagu soo gaba gabeeyey caasimada Galmudug ee Dusmareeb. hasa ahaatee waxaa markale sookordhay iskudhac udhaxeeya maamulkii ahlusuna iyo midka maamulka galmudug kaas oo keenay in ahlusuna eey lawareegto deegaanka gurceel inkasta oo bulshada galmudug rijeeyneeyso in afgarad buuxa arimuhu ku dhamaadaan
dhuusamareeb waxay isu badashay magaalo amnigeedu dad badan la arka kaxeen waxaana dhoor mar laku soo qaaday weerar alshabaab kuwaasoo arkakax iyo layaab kunoqotay bulshada galmudug dhuusamareeb . waxaan latabay ururkii alsuna ee ka howlgali jiray magaalada dhuusmareeb iyo guriceel kuwaasoo loogu riyaaqay nabadda iyo xsiloonida ay keeneen iyo is dhexgalka bulsho walow maamulkaas aysan ka shaqeen horumarinta deegaankaas ,ayey hada dadku ubaahi qaban oo oronayaan shaakirow markale markale .
maamulka uu hada hugamiyo axmed cabdi kaariye qoor qoor yaa ah maamul la tiicaya galmudug asagoon waxba uqaban waxaan uu inta badan maalman bilaabay caburinta muwaadinkan iyo in uu xoriyad la'aan ku noolaadaan. wariye maxamed cabdiwali tooxow iyo weriye cabdulkaadir cabdulahi maxamed cc oo ah suxufiyiinta ugu caansan galmudug ayaa loo diiday soo gudbinta warbixinnada galmudug ay kusugantahay ,waxaana loogu hanjabey in ladili doono hadii ay soo gudbiyaan fashilka iyo guul darada uu wajahayo maamul xumada Axmed qoorqoor ,
siyaasad ahaan qoorqoor maahan mid ku yimid rabitaanka shacabka ee waxa uu ku yimid jeebka villa soomaaliya taasoo ka dhigan in in aysan taageersaneen shacabka 97%oo diidan qaabka uu waxa u wado cidii kasoo horjeesatana uu dil uu hanjabo.
dhuusmareeb dadka kunool ayaa ah dad jecel samaha iyo dowladnimada iyo nabadda.