Jump to content

မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး

မႄးထတ်းႁဵင်းၵွင်ႉ
လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး
မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢိၼ်းတီးယႃး
Bhārat Gaṇarājya
Horizontal tricolour flag bearing, from top to bottom, deep saffron, white, and green horizontal bands. In the centre of the white band is a navy-blue wheel with 24 spokes.
Three lions facing left, right, and toward viewer, atop a frieze containing a galloping horse, a 24-spoke wheel, and an elephant. Underneath is a motto: "सत्यमेव जयते".
ၸွမ်ပိဝ် State emblem
ၶေႃႈၶၼ်ပၢၵ်ႇ: Satyameva Jayate (Sanskrit)
"Truth Alone Triumphs"[1]
ၽဵင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ: Jana Gana Mana (Hindi)[မၢႆတွင်း 1][2][3]
"Thou Art the Ruler of the Minds of All People"[4][2]
National song: Vande Mataram (Sanskrit)[မၢႆတွင်း 3]
"I Bow to Thee, Mother"[မၢႆတွင်း 2][1][2]
Image of a globe centred on India, with India highlighted.
  Territory controlled by India
  Territory claimed but not controlled
ဝဵင်းလူင်New Delhi
28°36′50″N 77°12′30″E / 28.61389°N 77.20833°E / 28.61389; 77.20833
Largest city by city proper populationMumbai
city by metropolitan area population ဢၼ်ယႂ်ႇသုတ်းDelhi
ၽႃႇသႃႇဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်
Recognised regional languages
Native languages424 languages[မၢႆတွင်း 7]
သႃႇသၼႃႇ
(2011)[11]
ၵူၼ်းၶိူဝ်းငဝ်ႈမိူင်း
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈFederal parliamentary republic
• President
Droupadi Murmu
Narendra Modi
ၸုမ်းသၢင်ႈၵူတ်းမၢႆParliament
• Upper house
Rajya Sabha
• Lower house
Lok Sabha
Independence 
from the United Kingdom
• Dominion
15 August 1947
• Republic
26 January 1950
လႅၼ်တီႈ
• ႁူမ်ႈလေႃး
3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi)[2][မၢႆတွင်း 8] (7th)
• ၼမ်ႉ (%)
9.6
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း
• 2023 estimate
Neutral increase 1,428,627,663[13] (1st)
• 2011 census
Neutral increase 1,210,854,977[14][15] (2nd)
• Density
428.1/km2 (1,108.8/sq mi) (30th)
GDP (PPP)2024 estimate
• ႁူမ်ႈလေႃး
Increase $16.020 trillion[16] (3rd)
• Per capita
Increase $11,112[16] (122nd)
GDP (nominal)2024 estimate
• ႁူမ်ႈလေႃး
Increase $3.94 trillion[16] (5th)
• Per capita
Increase $2,698[16] (141st)
Gini (2021)Positive decrease 32.8[17]
medium inequality
HDI (2022)Increase 0.644[18]
medium (134th)
ယူင်ႉငိုၼ်းတွင်းIndian rupee (₹) (INR)
ပွတ်းတွၼ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းUTC+05:30 (IST)
DST is not observed.
ပိူင်ဝၼ်းထိ
ပိူင်ႁေႃႈလူတ်ႉLeft[19]
ၶူတ်ႉႁွင်ႉၽူၼ်း+91
ISO 3166 codeIN
ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ TLD.in (others)


ဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ၸိုဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်မၼ်း ပဵၼ် "ၸိုင်ႈမိူင်းၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢိၼ်ႇတိယ"ၼႆသေ၊ ပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်မီးတီႈ ဢေးသျႃးၸၢၼ်း။ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ မၢႆထီႈၸဵတ်း၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ၼမ်သေပိူၼ်ႈ မၢႆသွင်လႄႈ ၵႃႊၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇ တင်းလၢႆၼၼ်ႉ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ၼမ်သေပိူၼ်ႈတီႈသုတ်း။ ၽၢႆႇၸၢၼ်းဢိၼ်ႇတိယၼၼ်ႉ မီးၼမ်ႉသမုတ်ႉတရႃႇဢိၼ်ႇတိယ၊ ၽၢႆႇတူၵ်းမီး ပၢင်ႇလၢႆႇဢႃႇရပ်ႉလႄႈ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇမီး ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ပင်းၵလႃးၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉ။ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ မီးမွၵ်ႈ 4671 လၵ်း (7517 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇထိူဝ်ႇ)။ မိူင်းႁိမ်းႁွမ်းမၼ်းၸမ်း ၽၢႆႇတူၵ်းပဵၼ် မိူင်းပႃႇၵိတ်ႉၸတၢၼ်ႇ၊ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇၸမ်း မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းၼီႇပေႃး လႄႈ မိူင်းပူႇတၢၼ်ႇ၊ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၸမ်း မိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႉသျ် လႄႈ မိူင်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းၼမ်ႉသမုတ်ႉတရႃႇ ဢိၼ်ႇတိယ ဢၼ်ၸမ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ၊ မိူင်းမေႃႇလတၢႆႉ လႄႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃးယဝ်ႉ။

ၾိင်ႈငႄႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၵႄႈလွႆဢိၼ်ႇတု ပဵၼ်မႃး မီးမႃးပိုၼ်းသၢႆတၢင်းၼမ်ႉ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ မီးပႃး ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၵႂၢင်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ပိုၼ်းႁိုင်ႁီးသေယဝ်ႉ ပဵၼ်တီႈထုင်ႉမိူင်း ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ပၢႆးယဵၼ်ႇငႄႈ လိူင်ႇၼမ်ယမ်တွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်တီႈ ၽႃႇသႃႇႁိၼ်ႇတူႇ၊ ၽႃႇသႃႇပုတ်ႉထ၊ ၽႃႇသႃႇၵျဵၼ်း လႄႈ ၽႃႇသႃႇသိၵ်ႉ သီႇဢၼ် မုတ်းဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးလင်ၼၼ်ႉ ၽႃႇသႃႇၶရိယၢၼ်ႇ ၽႃႇသႃႇဢိတ်ႉၸလၢမ်ႇ ၸင်ႇလုၵ်ႉၼွၵ်ႈမိူင်းသေ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းဢိၼ်ႇတိယလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ၽႃႇသႃႇ လွင်ႈၵိူဝ်းယမ် မီးၸွတ်ႇမီးၸေးတႄႉတႄႉ။ တႄႇဢဝ် ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 18 မႃး ၶွမ်ႇပၼီႇပရိတိသျ ဢိၼ်ႇတိယပွတ်းဢွၵ်ႇၶဝ် ၽိုတ်ႉၶဝ်ႈမႃးလွႆးလွႆးသေ ထိုင်မႃး ၵၢင်ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 19 ၼၼ်ႉ တူၵ်းၵႂႃႇတႂ်ႈမိုဝ်း မိူင်းပရိတဵင်ႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထိုင်မႃး 1947 ဢဝ်လွင်ႈဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ႁုၵ်းႁၢႆႉသေ တူင်ႉၼိုင်တိုၵ်းတေႃးမႃးလႄႈ ပီ 1947 ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းလႆႈ လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ တႂ်ႈမိုဝ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ယဝ်ႉ။

မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းပႃႇလီႇမၢၼ်ႇ ၾႅတ်ႇတရႄႇ ဢၼ်ဢဝ် ၸႄႈမိူင်း 28 မိူင်း ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ၼႃႈလိၼ်မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ 7 မိူင်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ် လွၵ်းၵၢတ်ႇ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဝႃႈၸိုင် ပဵၼ်မိူင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ႁႅင်းယႂ်ႇလူင် မၢႆ 12 မိူင်းဢၼ်ႁႅင်းသိုဝ်ႉၶူဝ်းၶွင် မၢႆ 4 ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ပၵ်းပိူင်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးသေလႄႈ လွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ပဵၼ်မၢႆသွင်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းမိူင်း ၵူၼ်းၸိူဝ်းပႆႇမေႃလိၵ်ႈ၊ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၽၢၼ်ၵႅၼ်း၊ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢိုပ်းယၢၵ်ႈၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉ တင်းၼမ်ယူႇ။ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ဢၼ်မီး ပၢႆးဝူၼ်ႉၵူႈပိူင်ပိူင်၊ ဢၼ်မီးၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ တင်းၼမ်၊ ဢၼ်မီးၶိူဝ်းၵူၼ်း တင်းၼမ်သေဢမ်ႇၵႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မိူင်းၶဝ် ဢမ်ႇလႃႈလီႈ ဢဝ်တၢႆ တူဝ်သတ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတယၼႆႉ ပဵၼ်ႁိူၼ်းတီႈယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ ပုၼ်ႈပၢင်ႈ သတ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇၶဝ် တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

မၢႆတွင်း

[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
  1. ↑ Originally written in Sanskritised Bengali and adopted as the national anthem in its Hindi translation
  2. ↑ "[...] Jana Gana Mana is the National Anthem of India, subject to such alterations in the words as the Government may authorise as occasion arises; and the song Vande Mataram, which has played a historic part in the struggle for Indian freedom, shall be honoured equally with Jana Gana Mana and shall have equal status with it."[5]
  3. ↑ Written in a mixture of Sanskrit and Sanskritised Bengali
  4. ↑ According to Part XVII of the Constitution of India, Hindi in the Devanagari script is the official language of the Union, along with English as an additional official language.[1][6][7] States and union territories can have a different official language of their own other than Hindi or English.
  5. ↑ Not all the state-level official languages are in the eighth schedule and not all the scheduled languages are state-level official languages. For example, the Sindhi language is an 8th scheduled but not a state-level official language.
  6. ↑ Kashmiri and Dogri language are the official languages of Jammu and Kashmir which is currently a union territory and no longer the former state.
  7. ↑
    • According to Ethnologue, there are 424 living indigenous languages in India, in contrast to 11 extinct indigenous languages. In addition, there are also 29 living non-indigenous languages.[10]
    • Different sources give widely differing figures, primarily based on how the terms "language" and "dialect" are defined and grouped.
  8. ↑ "The country"s exact size is subject to debate because some borders are disputed. The Indian government lists the total area as 3,287,260 km2 (1,269,220 sq mi) and the total land area as 3,060,500 km2 (1,181,700 sq mi); the United Nations lists the total area as 3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi) and total land area as 2,973,190 km2 (1,147,960 sq mi)."[12]
  9. ↑ See Date and time notation in India.

ၽိုၼ်ဢိင်

[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 National Informatics Centre 2005.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 "National Symbols | National Portal of India". India.gov.in. Archived from the original on 4 February 2017. Retrieved 1 March 2017. The National Anthem of India Jana Gana Mana, composed originally in Bengali by Rabindranath Tagore, was adopted in its Hindi version by the Constituent Assembly as the National Anthem of India on 24 January 1950.
  3. ↑ "National anthem of India: a brief on "Jana Gana Mana"". News18. 14 August 2012. Archived from the original on 17 April 2019. Retrieved 7 June 2019.
  4. ↑ Wolpert 2003, p. 1.
  5. ↑ Constituent Assembly of India 1950.
  6. ↑ Ministry of Home Affairs 1960.
  7. ↑ "Profile | National Portal of India". India.gov.in. Archived from the original on 30 August 2013. Retrieved 23 August 2013.
  8. ↑ "Constitutional Provisions – Official Language Related Part-17 of the Constitution of India". Department of Official Language via Government of India. Archived from the original on 18 April 2021. Retrieved 18 April 2021.
  9. ↑ "50th Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India (July 2012 to June 2013)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. Archived from the original (PDF) on 8 July 2016. Retrieved 26 December 2014.
  10. ↑ Eberhard, David M.; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D. (2024). "India". Ethnologue: Languages of the World (27 ed.).
  11. ↑ မီးလွင်ႈၽိတ်းပိူင်ႈ : Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Census2011religion
  12. ↑ Library of Congress 2004.
  13. ↑ "World Population Prospects". Population Division – United Nations. Retrieved 2 July 2023.
  14. ↑ "Population Enumeration Data (Final Population)". 2011 Census Data. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Archived from the original on 22 May 2016. Retrieved 17 June 2016.
  15. ↑ "A – 2 Decadal Variation in Population Since 1901" (PDF). 2011 Census Data. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Archived from the original (PDF) on 30 April 2016. Retrieved 17 June 2016.
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 "World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (India)". www.imf.org. International Monetary Fund. 22 October 2024. Retrieved 22 October 2024.
  17. ↑ "Gini index (World Bank estimate) – India". World Bank.
  18. ↑ "Human Development Report 2023/24" (PDF) (in English). United Nations Development Programme. 13 March 2024. Retrieved 13 March 2024.
  19. ↑ "List of all left- & right-driving countries around the world". worldstandards.eu. 13 May 2020. Retrieved 10 June 2020.
ဢဝ်ၶိုၼ်းမႃးတီႈ "https://shn.wikipedia.org/w/index.php?title=မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး&oldid=66417"