Vasilije Marković
| Vasilije Marković | |
| Rođenje | 3. decembar 1882. Gornji Stranjani kod Brodareva, Osmansko carstvo |
|---|---|
| Smrt | 6. april 1920. Beograd, Kraljevina SHS |
| Polje | istorija |
Dr Vasilije Marković Alađuz (rođen 3. decembra 1882) je srpski istoričar i prvi doktor istorijskih nauka koji je tu titulu stekao na Beogradskom Univerzitetu.
Rođen je u Stranjanima, u blizini Prijepolja u kome je završio osnovnu školu. Gimnaziju je učio u Solunu i Skoplju kao blagodejac. Kao jedan od najboljih učenika Skopske gimnazije našao se među osnivačima nacionalnog društva Srpsko kolo u Skoplju među viđenijim Srbima iz Stare Srbije. Svoje obrazovanje je nastavio na Velikoj Školi u Beogradu, na kojoj se istakao svojim radovima za koje njegov profesor Stanoje Stanojević rekao:
da su njegovi seminarski radovi bili, u stvari naučni radovi.
Po završenoj Velikoj Školi tri godine je proveo kao nastavnik u gimnaziji u Pljevljima.
U novembru 1908. napušta službu i posvećuje se svojoj doktorskoj disertaciji na temu: „Istorija srpskih manastira“. Nakon odbrane disertacije 1909. postaje prvi doktor istorijskih nauka koji je tu titulu stekao na Beogradskom Univerzitetu, ali zbog balkanskih i prvog svetskog rata, nikada nije zvanično promovisan. Pre njega je disertaciju o caru Jovanu Nenadu odbranio Radosav Jovanović, ali on svoje delo nikada nije objavio zbog čega nije ozvaničen. Pošto je Marković umro u trenu kada je njegovo delo bilo štampano, tek je Grk Mihailo Laskaris, kao treći koji je odbranio disertaciju na Beogradskom univerzitetu sa temom „Vizantijske princeze na srpskom prestolu u srednjem veku“ bio i zvanično promovisan u doktora istorijskih nauka.
Potom postaje nastavnik II beogradske gimnazije, a u februaru 1914. polaže profesorski ispit. Tada mu je ponuđeno mesto profesora na univarzitetu, ali je taj posao odbio želeći da se pripremi za položaj profesora Bogoslovskog fakulteta.
Tokom komitske borbe u Staroj Srbiji, tesno je sarađivao sa komitskim vojvodama, pogotovo sa svojim velikim prijateljem Sretenom Vukosavljevićem. Kao borac učestvuje od 1912. godine, posebno se istakavši u Kumanovskoj bici. Nakon prelaska Albanije, biva postavljen na mesto komesara britanske bolnice Vunded Alajs i 01.10. 1916. sa 25 ranjenika biva prestacioniran u Voden. Na tom položaju ostaje najverovatnije do 17.04. 1917. kada na insistiranje ministarstva inostranih dela biva penzionisan u Solunu sa činom rezervnog podoficira i biva upućen u Atinu da radi kao diplomata. Godine 1918. objavljuje raspravu „Da li su srednjovekovni Srbi smatrali Makedoniju bugarskom?“, koja 1919. biva prerađena i prevedena na francuski za potrebe Versajske mirovne konferencije.
Objavio je nekoliko rasprava i članaka, a za potrebe „Istorije Srba“ svog profesora i prijatelja Stanoja Stanojevića izradio je istorijske karte. Smrt ga je stigla kada je u štampu predao svoje delo „Pravoslavno Monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji“ koje je posthumno objavljeno, a ovih godina je doživelo nekoliko reizdanja.
Dr Vasilije Marković umire od španske groznice 6. aprila 1920. godine.
Bio je oženjen Latinkom Šarkić sa kojom je imao dve ćerke:
- „Pravoslavno Monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji“
- „Istorijski atlas“
- „Da li su srednjovekovni Srbi smatrali Makedoniju bugarskom?“
- „Odnosi Dubrovnika sa Srbijom od 1358. do 1362. godine“
- „Službena nazvanja oblasti i mesta u novoosnovanim krajevima“
- „Ktitori, njihove dužnosti i prava“
- „O titularima srpskih vladara u srednjem veku“