Teodor I Paleolog
| Teodor Paleolog | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1355. |
| Mesto rođenja | Carigrad (Vizantijsko carstvo) |
| Datum smrti | 24. jun 1407. |
| Mesto smrti | Mistra (Vizantijsko carstvo) |
| Poreklo i porodica | |
Teodor I Paleolog (grč. Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος) je bio prvi morejski despot (1383 — 1407) iz dinastije Paleologa. Bio je četvrti sin vizantijskog cara Jovana V (1341 — 1391, sa prekidima) i njegove supruge Jelene Kantakuzin. Započeo je vizantijsku ekspanziju na Peloponezu i širenje despotovine[1], a uz pomoć Albanaca, koje je naseljavao i koristio kao vojnike, uspeo je da slomi vlast lokalnih velmoža[1].
Manojlo je bio drugi sin Jovana V Paleologa i Jelena Kantakuzin, koja je bila ćerka Jovana VI Kantakuzina (1341 — 1354) i Irine Asen. Oni su pored njega imali još četvoro dece.
| Ime | Živeo | Titula | Vladao |
|---|---|---|---|
| Andronik (IV) | 1348 — 1385. | vizantijski car | Vizantijom (1376—1379) |
| Manojlo (II) | 1350 — 1425. | vizantijski car | Vizantijom (1391—1425) |
| Mihajlo | despot | ||
| Irina |
Teodor se 1384. godine oženio Bartolomejom Ačajoli sa kojom nije imao dece, a prema nekim izvorima njegova vanbračna ćerka je bila udata za Sulejmana, jednog od sinova Bajazita I (1389 — 1402) koji su se posle njegove smrti borili oko prestola.
Teodor je rođen tokom šeste decenije XIV veka u Carigradu. Titula despota mu je dodeljena 1376. godine i on je upućen da preuzme vlast u Solunu, ali je naredne tri godine proveo u zarobljeništvu, usled pobune njegovog starijeg brata Andronika IV (1376 — 1379). On je izvršio državni udar, zbacio oca sa vlasti, a svoju braću utamničio. Nakon povratka Jovana V na vlast, Teodor je oslobođen i početkom devete decenije XIV veka biva poslan u Moreju. On uspeva da suzbije Kantakuzine i da 1383. ili 1384. godine postane suvereni vladar Morejske despotovine.
Svoju poziciju je ojačao 1384. godine ženidbom sa Bartolomejom Ačajoli, ćerkom Nerija I Ačajolija (1371 — 1394) gospodara Korinta i kasnijeg Atinskog vojvodu. Na unutrašnjem planu, on počinje intenzivno naseljavanje Albanaca na Peloponez. Njihov dolazak je doveo do povećanja stanovništva i radne snage, koji su usled stalnih ratova bili u smanjeni, što je omogućilo napredak zemljoradnje i povećanje prihoda. Pored toga, on ih je upotrebio i kao vojnike u obračunu sa lokalnim magnatima, čime je uspeo da suzbije njihovu samovolju i ojača svoju vlast.
Teodor je započeo širenje vizantijske vlasti na račun latinskih suseda u čemu je imao delimičnog uspeha. Nakon smrti svog tasta 1394. godine od Karla I Tokoa (1386 — 1429) je otkupio Korintsku oblast sa gradom Korintom i zemljouzom koji je omogućava kopneni prilaz Peloponezu. Sukobio se i sa tzv. Navarskom kompanijom koja je kontrolisala sever Peloponeza i pobedio ih 1395. godine. Međutim, usled otomanskih upada u Morejsku despotovinu 1395. i 1397. godine, Teodor prodaje Korint (1397) i celu despotovinu (1400) viteškom redu Jovanovaca i povlači se u Monemvasiju. Oni su uspeli da u narednim godinama odbiju sve otomanske napade na Korintski zemljouz i spreče njihov prodor na Peloponez, ali se 1403. godine povlače sa njega i Peloponeza, mahom zbog velikog neprijateljstva lokalnog grčkog stanovništva prema njima[1]. Teodor je nakon toga povratio pređašnje teritorije i već 1404. godine je pod svojom kontrolom držao celokupnu Morejsku despotovinu.
Teodor I je umro 24.06.1407. godine u Mistri, a nasledio ga je maloletni bratanac Teodor II (1407 — 1443), koji se od ranije nalazio u Moreji i pripremao da ga nasledi. On je bio drugi sin njegovog brata i tadašnjeg vizantijskog cara Manojla II (1391 — 1425), sa kojim je Teodor bio u dobrim i bliskim odnosima i koji mu je oko 1409. godine sastavio posmrtni govor.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Alexander Kazhdan (editor), „The Oxford Dictionary of Byzantium“, Oxford, 1991. ((en))
- Alexander Kazhdan (editor), „The Oxford Dictionary of Byzantium“, Oxford, 1991. ((en))
| Prethodnik: Dimitrije I Kantakuzin |
Morejski despot (1383 — 1407) |
Nasljednik: Teodor II Paleolog |