Taksila
33°44′45″N 72°47′15″E / 33.74583°N 72.78750°E
| Taksila | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Pakistan (Azija-Pacifik) | |
| Registriran: | 1980 (4. zasjedanje) |
| Vrsta: | kulturni |
| Mjerilo: | iii, vi |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Taksila (Urdu, pendžapski: ٹیکسلا, sanskrit: तक्षशिला Takṣaśilā, Pali:Takkasilā) je važan arheološki lokalitet u provinciji Punjab u Pakistanu. Datira od drevnoj indijskog perioda i sadrži ruševine gandarskog grada Takshashila (također poznatog kao Takkasila ili Taxila), važnog vedsko/hinduističkog[1] i budističkog[2] središta od 6. vijeka pne.[3] do 5. vijeka n.e..[4] [5]
Godine 1980. Taksilu je UNESCO proglasio lokalitetom Svjetske baštine zajedno s nekoliko lokaliteta.[6]
Taksila je kroz historiju ležala na raskršću tri važne trgovačke rute: kraljevskog puta od Pāṭaliputre; sjeverozapande rute kroz Baktriju, Kāpiśu i Puṣkalāvatī (Peshawar); i rutu od Kašmira do Centralne Azije, via Śrinigara, Mansehre i doline Haripur[7] kroz prijevoj Khunjerab do Puta svile.
Taksila se nalazi 32 km sjeverozapadno od Teritorije glavnog grada Islamabada—i Rawalpindija u Punjabu— blizu Velikog puta debala. Nadmorska visina joj je 549 m.
- Vidi takođe: Taksila (satrapija)
Prema legendi je Taksha, drevni kralj države Taksha Khanda (Tapškent) osnovao grad of Takshashila. Riječ Takshashila na sanskritu znači "pripada kralju Takshi". Taksha je bio sin Bharate i Mandavi iz indijskog epa Ramayana.
U epu Mahābhārata, nasljednik Kurua Parikṣit je došao na prijestolje u Taksili.[8]
Prema teoriji koju iznosi Damodar Dharmanand Kosambi, "Taksila" je vezana uz "Takṣaka," što znači "tesar" i predstavlja alternativni naziv za klan Nāga.[9]
- cca. 518. pne.[10] – Darije Veliki anektira suvremeni Pakistan, uključujući Taksilu, u perzijsko Ahemenidsko Carstvo.[11]
- 326. pne.[11] – Aleksandar Veliki prihvaća kao svog vazala Āmbhija,[12] kralja Taksile, a kasnije i predaju Pora na rijeci Jhelum.[11]
- cca. 317. pne. – Aleksandrovi generali Eudem i satrap Piton se povlače s Inda.[13]
- 321. pne. - 317. pne. Chandragupta Maurya, osnivač Maurijskog Carstva u istočnoj Indiju, širi svoju vlast na sjevernu i sjeverozapadnu Indiju, uključujući Punjab. Chandragupta Mauryjin savjetnik Kautilya (također poznat kao Chanakya) bio je učitelj u Taksili.
- Za vrijeme Chandraguptinog unuka Ašoke, Taksila postaje veliko budističko učilište.[14]
- 185. pne.[15] – Posljednji maurijski car Bṛhadratha je ubijen od svog generala Puṣyamitre Śunge za vrijeme parade svojih trupa.[16]
- 183. pne.[17] – Demetrije osvaja Gandhāru, Punjab i dolinu Inda.[11] Svoju novu prijestolnicu Sirkap gradi na drugoj strani rijeke, nasuprot Tasklile.[17] Za vrijeme ovog perioda baktrijsko-grčke vladavine (kao Antialkida) su najvjerojatnije vladali iz ovog grada. Za vrijeme grčke vladavine je grad prosperirao, imao vlastitu samoupravu, vlastite cehove i kovao vlastite kovanicea.
- cca. 90. pne.[18] – Indo-skitski poglavica Maues svrgava posljednjeg grčkog vladara Taksile.[18]
- cca. 25. n.e.[19] – Gondofar, osnivač Indo-Partijskog Kraljevstva osvaja Taksilu i pretvara je u svoju prijestolnicu.[19].
- 76[20] – Datum na natpisu iz Taksile s riječlima 'Veliki kralj, Kralj kraljeva, sin Božji, Kushana' (maharaja rajatiraja devaputra Kushana).[20]
- c. 460–470[21] – Heftaliti prodiru u Gandhāru i Punjab; u Taksili dolazi do sveopćeg uništavanja budističkih samostana i stupa koje više nikada nisu obnovljene.[21]
Prije nego što je pala pod udarom ovih kraljeva osvajača, Taksila je bila glavnim gradom mnogih dinastija, i središte vedskog i budističkog učenja, kojima su se pridružili i Grci.[22]
Britanski arheolog Sir John Marshall je proveo dvadeset godina istražiovanja u Taksili.[23]
- ↑ Majumdar, Raychauduri and Datta. An Advanced History of India. London: Macmillan. str. 64.
- ↑ UNESCO World Heritage List. 1980. Taxila: Brief Description. Retrieved 13 January 2007
- ↑ "History of Education", Encyclopædia Britannica, 2007.
- ↑ "Nalanda" (2007). Encarta.
- ↑ Joseph Needham (2004), Within the Four Seas: The Dialogue of East and West, Routledge, ISBN 0-415-36166-4:
Kada su ljudi Aleksandra Velikog došli u Taksilu u Indiji u 4. vijeku pne. osnovali su univerzitet kakvog tada nije bilo u Grčkoj, univerzitet koji je učio tri Vede i osamnaest dostignuća te još uvijek postojao kada je tamo došao kineski hodočasnik Fa-Hsien oko 400. n.e.
- ↑ UNESCO World Heritage Site. 1980. Taxila: Multiple Locations. Retrieved 13 January 2007.
- ↑ [[Romila Thapar |Thapar, Romila]] (1997) [1961]. Aśoka and the Decline of the Mauryas. Oxford: Oxford University Press. str. 237. ISBN 0-19-563932-4.
- ↑ [[Damodar Dharmanand Kosambi |Kosambi, Damodar Dharmanand]] (1975) [1956]. An Introduction to the Study of Indian History (Revised Second Edition izd.). Bombay: Popular Prakashan. str. 126.
- ↑ Kosambi 1975:129
- ↑ Marshall, John (1975) [1951]. Taxila: Volume I. Delhi: Motilal Banarsidass. str. 83.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Marshall 1975:83
- ↑ zvanog "Taksil" u kasnijim grčkim izvorima.
- ↑ Piton je imenovan Aleksandrovim satrapom Sindha, a potom je dobio regijuGandhara Ugovorom u Triparadisu 320. pne.: "Zemlja Parapamisanaca je dana Oksijartu, ocu Roksaninom; a dijelovi Indije uz planine Parapamisa, Pitonu sinu Agenoroom. Zemlje preko toga, na rijeci Ind, s gradom Patala su dani Poru. One na Hidaspu - Taksilu Indijcu." Arijan "Anabaza, događaji nakon Aleksandra". Konačno je otišao 316. pne. kako bi postao satrap Babilona 315. pne. prije smrti u bitci kod Gaze 312. pne.
- ↑ Thapar 1997
- ↑ Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (1998) [1986]. A History of India (Third Edition izd.). London: Routledge. str. 68. ISBN 0-415-15481-2.
- ↑ Kulke and Rothermund 1998:68
- ↑ 17,0 17,1 Kulke and Rothermund 1998:70
- ↑ 18,0 18,1 Marshall 1975:84
- ↑ 19,0 19,1 Marshall 1975:85
- ↑ 20,0 20,1 Kulke and Rothermund 1998:75
- ↑ 21,0 21,1 Marshall 1975:86
- ↑ Život Apolonija iz Tijane sugerira da se u Taksili grčki govorio vijekovima nakon prestanka grčke političke dominacije.
- ↑ Marshall, Sir John (1960). A Guide to Taxila. Karachi: Department of Archaeology in Pakistan, Sani Communications.
- Taxila - informacije na stranici Wikivoyage
- Guide to food places near taxila[mrtav link]
- Guide to Historic Taxila by Professor Dr. Ahmad Hasan Dani in 10 chapters Arhivirano 2017-06-05 na Wayback Machine-u
- "Taxila", by Jona Lendering Arhivirano 2004-10-13 na Wayback Machine-u
- Some photos by Umayr Sahlan Masud Arhivirano 2005-04-13 na Wayback Machine-u
- Taxila page Arhivirano 2003-08-02 na Wayback Machine-u from punjab-info Arhivirano 2004-10-23 na Wayback Machine-u
- Travel With Young - Taxila 한글 Arhivirano 2007-03-11 na Wayback Machine-u
- Map of Gandhara archeological sites, from the Huntington Collection, Ohio State University (large file)
- "Taxila Museum and Jaulian Monastery", by Saadullah Bashir Arhivirano 2008-02-21 na Wayback Machine-u
- [1] Arhivirano 2012-01-17 na Wayback Machine-u
| Arheološke ruševine drevnog grada Mohendžo-daro • Utvrda i Šalimar vrtovi u Lahoreu • Historijski spomenici nekrople grada Thatta, Makli • Utvrda Rohtas • Budističke ruševine Tahti Bahi i obližnji lokalitet Seri Bahlol • Pogrebni kompleks i ruševine Taksila |  | |
1) Slavi se u još desetak država sa značajnim udjelom iranskog stanovništva. | |||