Smolensk

Smolensk; Смоленск
	; Železnička stanica
Osnovni podaci
Država	Rusija
Oblast	Smolenska oblast
Osnovan	863.
Stanovništvo
Stanovništvo	316 500
Gustina stanovništva	1902,62 st./km²
Položaj
Koordinate	54°47′00″N 32°03′00″E / 54.783333°N 32.05°E
Nadmorska visina	242 m
Površina	166,35 km²
	Smolensk Smolensk (Rusije)
Ostali podaci
Gradonačelnik	Vladislav Halecki
Veb-strana	admcity.smolensk.ru

Smolensk (na ruskom: Смоленск) je grad u zapadnoj Rusiji, na Dnjepru, administrativni centar Smolenske oblasti. 2003. godine imao je oko 351.000 stanovnika.

Geografija

Grad se nalazi na obalama gornjeg Dnjepra, koji u predelu grada prolazi kroz Smolensku visoravan. Reka, koja teče u grad u smeru od istoka prema zapadu, ga deli na dva dela: severni, zadnjeprovski i južni centralni.

Klima

Klima u Smolensku je umereno-kontinentalna, ublažena uticajem Atlantskog okeana. U Smolenska vladaju relativno topla leta i umereno hladne zime. Prosečna godišnja temperatura je 5,0 °C. Najhladniji mesec je januar sa prosečnom temperaturom od 7,3 °C, a najtoplije mesec je jul sa prosečno 17,1 °C. Godišnja količina padavina iznosi u proseku 721 milimetara. Prosečno tokom godine u 178 dana preovlađuje oblačno vreme, 103 dana sa maglom i 28 dana sa grmljavinom. Najviše padavina je u letnjem periodu.

Klimatološki medijani za Smolensk
Mjesec	jan-sij	feb-velj	mar-ožu	apr-tra	maj-svi	jun-lip	jul-srp	aug-kol	sep-ruj	okt-lis	nov-stu	dec-pro	godina
Apsolutni maksimum (°C)	9,3	9,0	17,5	26,0	30,2	31,2	33,3	33,0	29,5	24,8	13,9	8,9	33,3
Srednji maksimum (°C)	−4,6	−3,5	1,5	10,4	17,6	21,0	22,1	21,1	15,1	8,4	1,0	−2,8	9,0
Srednja dnevna (°C)	−9,0	−6,5	−1,9	5,7	12,2	15,9	17,1	15,8	10,5	4,8	−1,2	−5,1	5,0
Srednji minimum (°C)	−10,3	−9,8	−5,3	1,6	7,1	11,1	12,4	11,9	6,4	1,6	−3,5	−7,7	1,3
Apsolutni minimum (°C)	−37,9	−36,8	−28,1	−19,8	−5,4	−0,7	4,4	0,3	−4,4	−12,8	−24,8	−35,2	−37,9
Precipitacija (mm)	44	38	40	41	56	88	100	69	77	58	56	54	721
Izvor: Pogoda i klimat

Srednjevekovni koreni

Prema ruskoj hronici, knez Oleg je osvojio Smolensk 882. godine. Tada se međutim Smolensk nije nalazio na istom mestu kao današnji. Ovaj grad pominje i vizantijski car Konstantin Porfirogenit u delu De administrando imperio: tu se kaže da je Smolensk važna tvrđava u Rusiji.

Kneževina Smolensk je osnovana 1054. godine. Već krajem 12. veka, kneževina je bila najjača u istočnoj Evorpi. Čak je dinastija iz Smolenska povremeno kontrolisala vlast u Kijevskoj Rusiji. U 12. veku izgrađene su brojne crkve u Smolensku: crkva sv. Petra i Pavla, crkva sv. Jovana Krstitelja. Jedna od najlepših crkava u čitavoj Rusiji, Svirskaja, izgrađena je u Smolensku na samom kraju 12. veka.

Između Rusije, Litvanije i Poljske

Iako Smolensk nije stradao od mongolskog uništenja 1240. godine, ubrzo se našao između Moskovske Rusije i Litvanije. Krajem 14. i početkom 15. veka Smolensk je bio priključen Litvaniji, a neki boljari su pobegli u Moskvu.

U 15. veku Smolensk je bio najveći grad Litvanije. Jedinice iz Smolenska su odlučujuće pomogle da se u bici kod Grunvalda Litvanije odupre Tevtonskim vitezovima. Konačno, 1514. godine, Smolensk je prešao pod vlast Moskovske Rusije. Kako bi obeležio ovaj značajni događaj, car Vasilij III je osnovao Novodevični manastir i poklonio mu čuvenu ikonu Bogorodice Smolenske.

Kako bi se sprečili budući poljsko-litvanski napadi, car Boris Godunov je utvrdio grad. Smolenski Kremlj izgrađen između 1597. i 1602. od kamena bio je najveći u tadašnjoj Rusiji. Ali, poljsko-litvanske čete su ipak posle dvadesetomesečne opsade uspele 1611. godine da osvoje Smolensk. Moskovska Rusija nije uspela da povrati grad tokom Smolesnkog rata 1632. godine; ipak 1654. grad je prešao pod kontrolu Rusije, što su Poljaci i Litvanci priznali mirom iz Andruzova 1667. godine.

Moderna istorija

Avgusta 1812. francuska i ruska vojska sukobile su se kod Smolenska. Napoleon je uspeo da uđe u grad posle velikih borbi. Posle Oktobarske revolucije, Smolensk je proglašen delom Belorusije, čak je i Beloruska Sovjetska Socijalistička Republika proglašena u Smolensku. Ipak, konačno, grad je pripao Ruskoj Federaciji.

Tokom Drugog svetkog rata, Smolensk je bio poprište jedne velike bitke. Sovjetske trupe su upravo kod Smolenska u avgustu 1941. godine započele svoju prvu kontraofanzivu. U borbama je gotovo čitav grad uništen, a izgorela je stara ikona, za koju se smatralo da ju je naslikao apostol Luka. Smolensk je grad na putu prema Moskvi. Kao takav, našao se na putu nemačkim agresorima. Sovjeti su tamo pripremili organizovanu odbrambenu liniju, i tamo se u leto 1941. godine zbila bitka kod Smolenska.

Nemačke oklopne divizije iz sastava Armija "Sredina” su započele napad 10. jula, s ciljem okruživanja sovjetskih trupa u Smolensku i okolini. Sovjetski otpor je bio žilav i žestok, a preduzelo se i nekoliko protivnapada. Sovjeti su čak uspeli privremeno probiti nemački obruč, pri čemu su i uspeli evakuisati jedinice iz okruženja.

Bitka je okončala se u prvoj polovici septembra. Žestoke borbe su značajno usporile sveopštii nemački prodor prema Moskvi, tako da su obrambene linije koje su se nalazile istočnije, mogle biti ojačane.

Nazivom grada-heroja odlikovan je, odlukom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a, 6. maja 1985. godine.

Spoljašne veze