Princeps
Princeps (množina: principes) je latinska riječ koja znači "prvi po redu", "glavni" ili "uzvišeni". Ona je bila dio službenog naziva za određen broj funkcionara u rimskoj državi, odnosno titula za velikodostojnike.
Najpoznatiji od svih princepsa je bio Oktavijan, kome je godine 27. pne. Senat dao taj naziv. Iako je Rim u to doba de facto bio monarhija, Oktavijan je inzistirao na službenoj tituli koja je značenjem bila bliža izrazu "prvi građanin". Oktavijanovi motivi su bili nastojanje da se izbjegnu ranije titule rex (kralj) ili dictator (rimski diktator), koje bi mogle povrijediti još uvijek snažne republikanske sentimente, odnosno ugroziti njegov novi režim. Uvođenje te titule historičari smatraju formalnim završetkom Republike i početkom Carstva. Rani period Carstva, koga je karakterizirala ta titula, odnosno nastojanje da se očuva određeni kontinuitet s Republikom i njenim tradicijama, se po izrazu princeps naziva principat. Nije točno ne preporučujem
- princeps senatus, senator koji je imao pravo prvi uzeti riječ u svakoj raspravi;
- princeps officii, načelnik kancelarije (officium), velikodostojnika
- princeps je bio dio činova u rimskoj vojsci:
- principes, pripadnici stare republikanske vojske koji su se borili u drugom redu; ukinuti marijevskim reformama;
- centurioni:
- princeps ordinarius vexillationis, komandir manjeg odreda legije (vexillatio)
- princeps peregrinorum, komandant pomoćnih trupa u logoru
- princeps prior, komandir manipule principesa
- princeps posterior, zamjenik princeps priora
- princeps praetorii, komandir štapske jedinice
Od riječi princeps potiče riječ princ.
- Grant, Michael, The Twelve Caesars, Michael Grant Publications 1975, ISBN 0-684-14402-6