Pitija
Pitija (grč. Πυθία Pythia) je, u grčkoj mitologiji, bila svećenica i proročica Apolonovog hrama koji se nalazio u Delfima. Ime potječe od starog naziva za Delfe (grč. Pytho) ili od zmije pitona.[1]
Pitija je proricala tako što bi sjedila na tronošcu raspukline u stijeni iz koje su izlazile opojne pare te je padala u trans. Godine 1998. geolozi su pronašli dvije podzemne udubine ispod tog hrama iz kojih izbija plin etilen. Taj plin u manjim količinama kod osoba izaziva euforiju, a u većim količinama taj plin je halucinogen koji potiče vizije i zapanjujuće stanje osobe. Pod utjecajem tih para Pitija bi padala u trans i omamljena izgovarala dvosmislene rečenice. No bila je toliko poznata i ljudi su vjerovali u njezina proročanstva da su joj dolazili razni kraljevi i vojskovođe po savjete prije nego bi otišli u bitke. Svako njezino proročanstvo moglo bi se shvatiti dvosmisleno, ovisno o mjestu na kojem stoji zarez.
Poznato je da su točna i precizna njezina proročanstva bila vezana za Sokratovu slavu, godinama prije nego je postao poznat, onda neuspjeh perzijske invazije na Grčku, te proročanstvo vezano uz Aleksandrovo osvajanje poznatog svijeta. No najpoznatije Pitijino proročanstvo je:
- Ibis redibis, nunquam peribis in bello. - Ići ćeš, vratiti se, nećeš u ratu poginuti.
- Ibis redibis nunquam, peribis in bello. - Ići ćeš, vratiti se nećeš, u ratu poginuti.
Pitija je bila žena starija od pedeset godina, odevena uvek u devojačke haljine i koja je živela odvojeno od svog supruga. Proricanje se u početku odvijalo sedmog dana delfskog meseca, kada je navodno Apolon rođen, a kasnije jednom mesečno, osim u tzv. nesrećne dane i tokom zimskih meseci kada se smatralo da Apolon boravi u zemlji Hiperborejaca. Pitija je svoje proricanje obavljala nakon priprema koje su podrazumevale kupanje u izvoru Kastalije i uzimanje vode sa izvora Kasiotisa. Samo proricanje je izvodila na tronošcu, žvaćući lišće sa Apolonovog lovora i udišući isparenja koja su dopirala iz jednog procepa. Njena proročanstva su bile nepovezane reči, od kojih su potom sveštenici pravili stihove, čije je značenje bilo uglavnom dvosmisleno. Pitanja koja su ljudi postavljali Pitiji su bila najčešće u vezi sa ratovima, politikom i osnivanjem kolonija. Njeni saveti su uživali veliki ugled u celom antičkom svetu tokom arhajskog razdoblja.[2]
Prema mitu, svetilište je prvenstveno pripadalo Geji, ali ga je Apolon prisvojio nakon što je pobedio čudovište Delfinu ili Pitona koji ga je čuvao. Svetilištu je posvetio tronožac, koji je postao njegov simbol. Međutim, kada je Pitija odbila da proriče Heraklu, ovaj je ukrao tronožac u nameri da na drugom mestu ustanovi svoje proročište, što je izazvalo Apolonov gnev.[2]
Pitija se pominje u mitologiji u vezi sa mnogim mitskim likovima. Savetovala je stanovnike Metaponta da podignu statuu bogu Apolonu i Aristeju, koji im je to i naredio. Egeju je prorekla da će mu prva žena koju bude sreo roditi sina, što je mudri kralj Pitej iskoristio i predstavio mu svoju kćer Etru, kako bi se orodio sa atinskim kraljem. Koreba je savetovala da ponese tronožac i da se nastani na mestu gde mu on ispadne iz ruku. To se desilo na brdu Geraniji i tako je nastalo naselje Tripodisk.[2]
- ↑ Opća i nacionalna enciklopedija u 20 svezaka, str. 92.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Cermanović-Kuzmanović, A. & Srejović, D. 1992. Leksikon religija i mitova. Savremena administracija. Beograd.
