Opidum

Opidum (latinski: oppidum, množ. oppida) je naziv kojim su Rimljani opisivali veća - polu-urbana ili urbana - naselja na područjima zapadne i Centralne Evrope pred kraj Željeznog doba. Ona se obično vezuju uz Kelte i njihovu kulturu, ali su ih gradili i njima susjedni narodi. Nakon što se stabliziralo Rimsko Carstvo, izraz opidum je ušao u službenu terminologiju kao administrativno središte u provincijama.

Opidumi su se obično gradili na vrhovima brežuljaka, odnosno nastajali su od manjih utvrđenja koja bi se kasnije ogradila rovom, palisadom, grudobranom ili kamenim zidom. U međuprostorima su se gradile kuće za stanovnike, odnosno civilni objekti. Kao takvi, opidumi su igrali važnu ulogu u postepenoj urbanizaciji sjevera Evrope. Rimljanima su često služili kao dio infrastrukture za urbanizaciju i romanizaciju novoosvojenih provincija.

Primjeri

U Francuskoj

• Alezija
• Bibracte (Mont Beuvray), 135 ha
• Corent,
• Gergovia, 75 ha
• Montlaurès
• Oppidum d’Altimurium kraj Murviel-lès-Montpelliera
• Oppidum d'Ensérune
• Pech Maho
• Salon-de-Provence
• Toulouse

U Belgiji i Nizozemskoj

• Oppidum Aduaticorum/Atuatucorum (Namur), Valonija, Belgija
• Canteleux, Huissignies, Chièvres, Valonija, Belgija
• Cheslé, Bérisménil, Samrée La Roche-en-Ardenne, Valonija, Belgija
• Chession, Han-sur-Lesse, Rochefort, Valonija, Belgija
• Flobecq, Valonija, Belgija
• Gilly-Ransart, Charleroi, Valonija, Belgija
• Gougnies, Gerpinnes, Valonija, Belgija
• Orchimont, Vresse-sur-Semois, Valonija, Belgija
• Sinsin, Somme-Leuze, Valonija, Belgija
• Titelberg, Luksemburg

U Njemačkoj

• Heidengraben, 1400 ha
• Kelheim, 600 ha
• Manching, 380 ha
• Donnersberg, 240 ha
• Glauberg,
• Alcimoennis,

U Centralnoj i Istočnoj Evropi

• Basel-Münsterhügel, Švicarska
• Závist, Češka, 170 ha
• Stradonice, Češka
• Přerovská hůra, Češka
• Bratislava, Slovačka
• Devín, Slovačka
• Mukačevo, Ukrajina

U Iberiji

• Iruña-Veleia, Španija
• Mesa de Miranda, Španija
• Óbidos, Portugal

Na Britanskom Otočju

• Traprain Law, Škotska
• Verlamion, Engleska
• Nanstallon, Cornwall

U srednjovjekovnoj Kraljevini Mađarskoj, oppidum se koristio kao službeni izraz za trgovišta (mezőváros na mađarskom), koja su bila slabijeg statusa od slobodnih kraljevskih gradova ali važnija od sela.

Literatura

Opidum na Wikimedijinoj ostavi

• Collis, John (1984) Oppida, earliest towns north of the Alps. Sheffield
• Garcia, Dominique (2004) La Celtique Méditeranée: habitats et sociétés en Languedoc et en Provence, VIII^e - II^e siècles av. J.-C. chapter 4 La « civilisation des oppida » : dynamique et chronologie. Paris, Editions Errance. ISBN 2-87772-286-4
• Sabatino Moscati (ed.), Otto Hermann Frey (ed.), Venceslas Kruta (ed.), Barry Raftery (ed.), Miklos Szabo (ed.) (1998) The Celts, Rizzoli