Novo Lanište

Novo Lanište
Pogled na selo
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Pomoravski
Grad	Jagodina
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	618
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	107 m
Novo Lanište Novo Lanište (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	35271
Pozivni broj	035
Registarska oznaka	JA

Novo Lanište je naseljeno mesto grada Jagodine u Pomoravskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 618 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 694 stanovnika), udaljeno je 7 kilometara od Jagodine. Kroz Novo Lanište prolazi železnička pruga Beograd - Niš, dok Auto-put Beograd - Niš, prolazi pored sela.

Između Novog i Starog Laništa protiče reka Belica koja se nedaleko od sela uliva u Veliku Moravu.

Istorija

U Laništu, na obodu sela u potesu „Gradac“, pronađeni su dokazi o postojanju ljudskih naselja iz vremena Tribala, na prelazu iz gvozdenog u bronzano doba.

Današnje stanovništvo Laništa se uglavnom naselilo u vremenu Prvog srpskog ustanka, mada je selo postojalo i mnogo ranije, jer se pominje u više turskih popisa naseljenih mesta iz XVI veka, kao i austrijskom popisu iz 1718. godine.. Pored Crkve Velikomučenice Marine, pronađeni su ostaci temelja iz XIII veka, iz vremena dinastije Nemanjića, kao i novac iz tog perioda.

Prvo stanovništvo Laništa se naselilo u samoj blizini Velike Morave u potesu „Krive bare“, ali se zbog čestih poplava pomeralo dalje od reke, dok se jedan deo stanovništva naseljava na levoj obali reke Belice ispod brda. Tako da su se vremenom u Laništu formirale tri fizički odvojena dela sela, na desnoj obali reke Belice, Donja mala i na levoj obali Gornja mala i Obreška mala (nazvana po doseljenicima iz sela Obrež kod Varvarina).

Nakon Drugog svetskog rata, opština Svetozarevo donosi odluku da se Lanište podeli na dva sela i to Novo Lanište (nastaje od Gornje Male i Obreške male) i Staro Lanište (nastaje od Donje male).

Na popisu iz 1948. godine selo Lanište popisano je po prvi put odvojeno, kao Novo Lanište i Staro Lanište. Ova odluka SO Svetozarevo je ozvaničena u službenom glasniku NR Srbije, 1955. godine.

Geografija

Samo selo se nalazi većim delom ispod brda koje se pruža kao ogranak Lipara tj. Crnog Vrha, a manjim delom u beličkoj dolini. Novo Lanište leži na 44° 01' 50' ' SGŠ i na 21° 14' 18' ' istočne geografske dužine, na prosečnoj nadmorskoj visini od 107 metara, najviše do 160 m. Sa Jagodinom je povezano regionalnim putem kao i železničkom prugom.

Kroz Novo Lanište prolazi elektrificirana železnička pruga duplog koloseka kojom se srednja i centralna Evropa povezuju sa južnom Evropom i Azijom, a u neposrednoj blizini je i međunarodni auto-put E-75.

Selo je timočkog tipa i spada u sela srednje zbijenosti. U okviru sela postoje delovi sa svojim nazivima kao što su: „Crna bara“, „Potok“, „Simina Đula“, a atar sela se završava Lukinom kosom gde se i nalazi crkva Svete velikomučenice Marine.

Atar sela se graniči sa istoka Starim Laništem, s juga Bukovčem i Ribnikom, sa zapada Liparom a na severu Velikom Moravom (sa druge strane reke su sela Rajkinac i Duboka), na severu sa Bagrdanskim atarom.

Ostalo

Od javnih objekata u selu postoje dve prodavnice mešovite robe koje zadovoljavaju osnovne potrebe stanovnika, odeljenje pošte je radilo do 2005. godine, železnička stanica Lanište, dva autobuska stajališta, četvorogodišnja osnovna škola, tri crkve, fudbalski klub i Mesna kancelarija.

U Novom Laništu je rođen veliki srpski general i vojskovođa Vukoman Aračić (1850—1915). Takođe je i aktivan fudbalski klub „Mladi radnik“ . Aktivno je i kulturno-umetničko društvo koje nosi ime „Živadin Janković - Kum“ kao i Osnovna Organizacija Crvenog Krsta.

Značajni datumi

1884. g	Izgradnja železničke pruge Beograd-Niš i njen prolazak kroz Lanište
1955. g	Elektrifikacija sela
1990. g	Telefonska centrala
2010. g	Vodovodna i Gasovodna mreža

Demografija

Stanovnici Novog Laništa su srpske nacionalnosti i pravoslavne su vere.

Selo Lanište, je odlukom SO Svetozarevo, na popisu 1948. godine, podeljeno na Novo Lanište i Staro Lanište, a 1955. godine godine selo je i zvanično administrativno podeljeno. Prema popisu iz 1930. godine u Laništu je živelo 1.704 stanovnika. U naselju Novo Lanište ima 608 stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 44,3 godina (43,0 kod muškaraca i 45,5 kod žena). U naselju ima 250 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,78.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2011. godine), a od popisa 1961. godine, primećen je pad u broju stanovnika, kako zbog migracija tako i zbog niske stope nataliteta.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 991 1953. 1048 1961. 1055 1971. 940 1981. 826 1991. 752 748 2002. 727 694

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			689	99.27%
Makedonci			2	0.28%
nepoznato			3	0.43%

Lanište u popisima Jagodinske nahije — od 1818. do 1829.
Godina popisa	1818.	1819.	1820.	1821.	1822.	1823.	1824/25.	1825.	1826.	1827.	1828.	1829.
Kuće	80	82	86	83	81	86	85	87	91	90	92	91
Poreske glave*	-	111	90	83	90	92	97	94	92	93	91	86
Aračke glave**	130	178	182	182	187	201	209	227	231	238	245	241
*Poreske glave = Oženjeni muškarci | ** Aračke glave = Muškarci od 7 do 70 godina

Rezultati popisa u drugoj polovini 19. veka

	1831.	1839.	1859.	1866.	1892.
Broj kuća	98	97	135	136	180
Broj poreskih glava	-	-	179	182	225

Da bi izračunali koliki je broj stanovnika, potrebno je broj poreskih glava pomnožiti sa koeficijentom 4,75 (koji važi za Jagodinu i okolinu).

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	4			7
80	6			9
75-79	13			25
70-74	24			35
65-69	28			35
60-64	20			24
55-59	17			18
50-54	25			13
45-49	31			27
40-44	24			21
35-39	19			29
30-34	21			13
25-29	18			16
20-24	23			12
15-19	24			19
10-14	15			13
5-9	16			24
0-4	9			17
prosek	43.0			45.5

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 198 215 240 245 235 226 250

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 51 86 32 49 16 13 3 - - - 2.78

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 297 87 184 14 12 - 303

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 36 186 70 11 -

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	147	17	-	-	71	1	8	12	1	11
Ženski	59	10	-	-	24	-	1	8	4	1
Oba	206	27	-	-	95	1	9	20	5	12
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	1	4	2	9	4	-	-	6
Ženski	-	2	-	4	3	-	-	-	2
Oba	-	3	4	6	12	4	-	-	8

Galerija

• 
  Vila generala Vukomana Aračića i njegove porodice u Novom Laništu, sagrađena oko 1910. g. Snimak iz 2012. godine

Vidi još

• FK Mladi radnik Novo Lanište
• General Vukoman Aračić
• General Petar Aračić
• Milivoje Aračić
• Vukoman Vule Aračić
• Živadin Janković - Kum
• Svetozar Andrejić

Spoljašnje veze

Novo Lanište na Wikimedijinoj ostavi

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Satelitska mapa (Wikimapia)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)
• Zvanična prezentacija Arhivirano 2021-05-09 na Wayback Machine-u (sh)
• Zvanična prezentacija FK Mladi radnik Arhivirano 2010-05-23 na Wayback Machine-u (sh)
• Belica Mijatović, Stanoje M. - autor Srpska kraljevska akademija, Beograd, 1941 Arhivirano 2013-12-13 na Wayback Machine-u
• Kneževina Srbija, M. Đ. Milićević, Beograd, 1876.