Mitrovčanka
| "Mazur kajdaniarski" | |
|---|---|
 Edo Murtić, Mitrovčanka, grafika | |
| Pjesma | |
| jezik | poljski |
| domaći naziv | Mitrovčanka |
| objavljena | 1899 (poljska) 1936 (jugoslovenska) |
| žanr | revolucionarna pesma |
| autor | Ludwik Waryński |
| kompozitor | Maurycy Gosławski |
Mitrovčanka je robijaška pesma koju su spjevali zatočeni komunisti u kaznioni za političke zatvorenike u Sremskoj Mitrovici 1930-ih. Prepev je poljske robijaške pesme Mazur kajdaniarski (mazurka okovanih, mazurka robijaša) iz 1899. godine.
Prvobitna melodija pesme je preuzeta iz "Mazura podolskog" koji je komponovao Maurycy Gosławski 1830. godine, ali je vremenom evoluirala.[1]
U Jugoslaviji, pesma je postala naročito popularna nakon bega komunista-robijaša iz sremsko-mitrovačkog zatvora 1941. godine, nakon čega su svi prešli u partizane. Mitrovčanka je usmenom predajom sačuvana u više verzija.
Politički zatvorenici, komunisti, u Sremskoj Mitrovici su 1936.[2] ili 1937.[3] godine organizirali Prvi festival originalnih revolucionarnih pjesama, kada su nastale pjesme Mitrovčanka, Nabrusimo kose i Pjesma o Matiji Gupcu.[4] Ove pjesme nastajale su spontano i najčešće im se ne može odrediti autor, jer je u pisanju teksta učestvovalo više zatvorenika, a katkada cijela ćelija ili paviljon.[5]
Nekoliko je jugoslovenskih pjesama nastalo u kaznionicama na melodije iz pesmarice Proletaria kantaro, objavljene na esperantu 1924. godine. Tako je na melodiju pjesme Katenmazuro (poljska Mazur kajdaniarski) nastala Mitrovčanka, a na melodiju pjesme Maja marso, koju su poljski ustanici pjevali protiv carskog apsolutizma, nastala je Nabrusimo kose.[3]
Do mazura stań wesoło,
Buntownicza wiaro!
Suń wesoło, dalej w koło,
Warszawo i Karo!
Wróg ma dla nas kajdan dużo,
Ma też dużo turem,
My weseli, bo kajdany
Dzwonią nam mazurem!
Nam pałacem — turma, Kara,
Dla nas strój balowy
Katorżnicka kurtka szara
I znaczek ponsowy!
W tych pałacach i w tych strojach
Hulamy ochoczo,
Bo nam myśli i sumienia
Zgryzoty nie mroczą.
Uczuć naszych mur nie studzi,
Płoną one żarem,
I w tym piekle żyją młodzi
Całym życia czarem!
Dziewcząt naszych ocząt blaski
Nie mglą łzy zwątpienia,
Bohaterskich ich serduszek
Nie łamią cierpienia.
I wesołych piosnek dźwięki
Z ich ust płyną mile,
Że nie zgadniesz, jak bolesne
Przeżywały chwile.
Gdy którego stryczek zdusi,
I to bagatela,
Bo człek każdy umrzeć musi,
Gwałt rodzi mściciela.
Nasi pomszczą, jak należy,
Śmierć zmarłego brata
I na grób mu zamiast wieńca
Rzucą głowę kata.
Zgrzyt łańcuchów i szczęk broni
To mazur ochoczy.
Od tej nuty serce rośnie
I śmieją się oczy.
A gdy tańca czas nadejdzie,
Nasze kazamaty
Wam wybiją takt mazura
Łańcuchem o kraty.
Taki będzie silny, dziarski,
Że pękną ogniwa,
A nasz mazur kajdaniarski
Pół Polski zaśpiewa.
I po kraju dźwięk przeleci
Jako marsz parady,
W takt mazura pójdzie raźno
Lud na barykady.
Gdy na skoczne te akordy
Wstanie lud nasz cały,
To najśmielsi poprowadzą,
Raźny mazur biały.
Po nim słonko mrok rozproszy,
I znikną jak mara
Turmy, kraty i kajdany
Z gospodarką cara.
Pod dach własny każdy wróci
Zdrów, wesół i dziarski
I dzieciakom swym zanuci
Mazur kajdaniarski! [6]
Hajd' u kolo robijaši:
Igrajmo radosni—
Mitrovčanku zapevajmo,
Ko da je sloboda.
Mnoge nam je od drugova
Tiran uništio —
slava njima borbom ćemo,
Da ih osvetimo.
A kad dodje dan slobode
Čujte robijaši,
Pevaćemo Mitrovčanku,
Bez okova naših. [7]
.jpg)
Hajd' u kolo robijaši,
složno zaigrajmo,
mitrovčanku zapevajmo,
ko da je sloboda.
Okovi nam noge stežu,
tamnica je hladna,
krase je crveni znaci
i odela tamna.
Okovano telo naše
sa bolom se kreće,
ali duh nam čio – zdrav je,
dok okovi zveče.
Mnoge nam je od drugova
tiran uništio,
slava palim drugovima,
borbom ćemo da ih osvetimo.
A kad dođe dan slobode
čujte robijaši,
mitrovčanku pevat ćemo
bez okova naših. [8]
- ↑ Bogdan Zakrzewski: Czegóż chcą oni? Wiersze i pieśni w kręgu Wielkiego Proletariatu, KiW, Warszawa, 1989, s. 42–56, ISBN 83-65-11362-0 Uneseni ISBN nije važeći..
- ↑ https://znaci.org/poezija.php
- ↑ 3,0 3,1 Ante Nazor, Pjesme međunarodnog radničkog pokreta u revolucionarnim previranjima u Jugoslaviji
- ↑ Jahja Fehratović, Amela Lukač-Zoranić: Ratna i poratna revolucionarna poezija u Jugoslaviji
- ↑ https://znaci.org/poezija.php
- ↑ https://pl.wikisource.org/wiki/Mazur_kajdaniarski
- ↑ https://znaci.org/poezija/mitrovcanka.php
- ↑ https://znaci.org/poezija/mitrovcanka.php