Kruševac
Za ostale upotrebe, v. Kruševac (razvrstavanje).
Kruševac | |
|---|---|
 Kolaž sastavljen od fotografija Kruševca | |
 Zastava  Grb | |
  Kruševac | |
| Koordinate: 43°35′00″N 21°19′36″E / 43.583333°N 21.326667°E | |
| Država |  Srbija |
| Pokrajina | centralna Srbija |
| Okrug | Rasinski okrug |
| Uprava | |
| • Gradonačelnik | Jasmina Palurović (SNS) |
| Površina | |
| • Grad | 854 km² |
| Nadmorska visina | 137 m |
| Stanovništvo | |
| • Grad | 57.627 |
| • Gustina | 67/km² |
| • Metro | 114.331 |
| Vremenska zona | UTC 1 (CET) |
| • Ljeti (DST) | UTC 2 (CEST) |
| Poštanski broj | 37-000 |
| Pozivni broj | 037 |
| Registarska oznaka | KŠ |
| Sajt | www.krusevac.rs |
Kruševac je grad koji se nalazi u središnjem/južnom delu Srbije, u dolini Zapadnog Pomoravlja, na reci Rasini. Kruševac danas ima oko 68.000 stanovnika[nedostaje referenca] na teritoriji grada i oko 114 hiljada stanovnika[nedostaje referenca] na teritoriji opštine. Opština Kruševac obuhvata 101 naselje. Kruševac je centar Rasinskog okruga. Opština Kruševac zahvata površinu od 854 km².
Poznat je kao srednjovekovna srpska prestonica.
Nalazi se u kruševačkoj kotlini koja obuhvata kompozitnu dolinu Zapadne Morave i prostire se između Levča i Temnića na severu, Župe, Kopaonika i Jastrepca na jugu i Kraljevačke kotline i Ibarske doline na zapadu.
Grad je podigao knez Lazar 1371. godine. Prvi put se pominje 1387. godine, u povelji kojom knez Lazar potvrđuje ranije trgovačke privilegije Dubrovčanima.
Kruševac je nekada bio jak privredni centar sa posebno razvijenom metalo - prerađivačkom („14. oktobar“) i hemijskom industrijom (HI „Župa“, „Merima“, „Trayal“ i „Rubin“). Posle privatizacije velikih društvenih kolektiva, u gradu ima i preko 1500 privatnih preduzeća i preko 3500 samostalnih radnji različitih delatnosti. Proces privatizacije ostavio je velike tragove na kruševačkoj privredi, i veliki broj nezaposlenih.
U narodnoj sveslovenskoj mitologiji Sveti Vid označava vrhovno, svevideće božanstvo. U srpskoj narodnoj tradiciji Vidovdan se obeležava kao dan Kosovskog boja 1389. godine. Stoga ga je srpska crkva od 1892. godine, ozvaničila i uvrstila u svoje praznike, a posle proroka Amosa i svetog kneza Lazara. Najznačajniji praznik za grad Kruševac svakako je Vidovdan, duboko ukorenjen u svesti stanovništva na ovim prostorima kao dan pogibije kneza Lazara u borbi za očuvanje svoje države i naroda. Proslavlja se sa svim atributima gradske slave, kao i Duhovi ili Sv. Trojica. Na Vidovdan se takođe svake godine, u crkvi Lazarici, daje pomen kosovskim, ali i svim drugim izginulim srpskim ratnicima u oslobodilačkim ratovima. U prošlosti se toga dana održavao i vašar, najveći u Kruševcu. Vašari ili sajmovi, nekada važan vid trgovine, uvedeni su u Kruševcu kad i u celoj Srbiji, zakonskom uredbom 1839. godine. Osim Vidovdanskog, održavali su se na Blagovesti, 7. aprila, Sv. Iliju, 2. avgusta i na "Malu Gospojinu", 21. septembra, što se održalo do današnjih dana. Esnafske slave, nekada važna karakteristika građanskog društva, kada su razni esnafi, društva i udruženja, uglavnom humanitarnog karaktera, proslavljali svog patrona - zaštitnika (najstariji esnafi u Kruševcu su lončarski iz 1839, mumdžijski iz 1842, trgovačko-bakalski iz 1846, meandžijski iz 1848...) zadržale su se još samo kod humanitarnog društva "Dobra narav", ili "Baksuzi, ugursuzi i namćori", specifičnog za ovaj grad, koje se okuplja svake godine devetog utorka od Božića, gajeći svoja pravila ponašanja.
Kod Kruševca se nalazi poznata banja Ribarska Banja je balneološko lečilište i klimatsko mesto koje se nalazi na severnim padinama planine Jastrebac.
- Miodrag Petrović Čkalja, poznati glumac
- Dragiša Binić, legendarni fudbaler Crvene Zvezde
- Goran Grbović, poznati bivši košarkaš
- Miodrag-Rade Jašarević, umetnik narodne muzike, dugogodišnji šef Narodnog orkestra Radio Beograda i violinista
- Nenad Sakić, poznati bivši fudbaler
- Miško Ražnatović, poznati košarkaški menadžer
- Katarina Vučetić, manekenka, voditeljka
- Dragan Milosavljević, poznati košarkaš
- Taško Načić, poznati glumac
- Vojin Ćetković, poznati glumac
- Milica Todorović, pevačica
- Ljubinka Bobić, poznata glumica
- Bojan Zajić, poznati fudbaler
- Anka Đurović-Crvenčanin, poznata bolničarka
- Toma Milićević, poznati fudbaler Crvene Zvezde i poznati trener omladinske škole Crvene Zvezde
- Olja Petrović, poznati fudbaler Crvene Zvezde
- Radojka Živković (Tomić), poznata srpska harmonikašica i kompozitor
- Milan Puzić, poznati glumac
- Radmila Savićević, poznata glumica
- Vlastimir Đuza Stoiljković, poznati glumac
- Radoš Bajić, poznati glumac
- Dobrica Ćosić, pisac, političar, prvi predsednik Savezne Republike Jugoslavije 1992-1993
- Radmila Živković, poznata glumica
- Božin Simić, pukovnik Srpske vojske, ambasador FNRJ
- Marko Živić, srpski glumac
- Dragutin Minić Karlo, satiričar i novinar
- Jana Milić, srpska glumica
- Katarina Marković, srpska glumica
- Nataša Tapušković, srpska filmska, pozorišna i filmska glumica
- Vojin Ćetković, srpski glumac
- Zvanična prezentacija Opštine Kruševac
- Nezavisni kruševački Internet portal
- KruševacPRESS - prvi zvanično registrovan kruševački Internet medij
- Turistička organizacija Kruševca
- Gradski portal Kruševac ONLINE Arhivirano 2019-06-28 na Wayback Machine-u
- Grad Kruševac
- RADIO TELEVIZIJA KRUŠEVAC
- Televizija Jefimija Kruševac
- Kruševac Info Arhivirano 2019-08-01 na Wayback Machine-u
- Zdravstveni centar Kruševac
- Gimnazija Kruševac
- Biblioteka Kruševac
- CSU - Centar za stručno usavršavanje - Kruševac
- Edukativni centar - Kruševac
- Zapadno Pomoravlje danas i sutra, Zapis 1995, [1]