Kolektivizacija
Kolektivizacija (iz latinskog preko ruskog) proces je pretvaranja privatne svojine (nekretnina i sredstava za rad) u neki oblik zajedničke svojine - državnu svojinu ili društvenu svojinu, preko stvaranja kolektiva, kolektivnih gazdinstava, zadruge, kolhoza i sl.
Kolektivizacija je najšešće vezana za ekstremne ideologije kao što su: komunizam, nacizam, fašizam i sl., koje privatnu svojinu smatraju preprekom za ostvarenje svojih idealističkih ciljeva.
Od svih verzija socializma, marksizam je išao najdalje s teorijom ukidanja privatnog vlastinštva i uvođenja državnog. Likvidacija privatnog vlasništva u poljoprivredi uklapa se u opšte dogme marksizma. Ideolozi marksizma su smatrali seljake okorelim konzervativcima za revoluciju i preterano vezanim za njihovo poljoprivredno zemljište. Ukidanje privatne poljoprivredne imovine nazvano je kolektivizacijom, a prve takve kolektivne formule nazvane su kolhozima u Sovjetskom Savezu.
Kolektivizacija je u komunističkim zemljama, po pravilu, sprovođena nasilno uz jake represivne mere. U periodu od 1946. do 1962. godine seljaci su vodili teške borbe s vlastima oko pitanja kolektivizacije. Stotine hiljada seljaka bilo je zatvarano i premlaćivano jer su se opirali kolektivizacije, a neki su se, kao u Rumuniji, borili u planinama s oružjem u rukama protiv oduzimanja njihovog poljoprivrednog zemljišta.
Stvaranjem državne svojine kroz nacionalizaciju i konfiskaciju, kao i privrednim planiranjem i kolektivizacijom, menjana je privredna i socijalna struktura i stvaran ekonomski ambijent u kom je, u etatizovanoj privredi, sve tokove kontrolisala partija na vlasti. Svi ti procesi u zemljama Istočnog bloka odvijali su se uz budan ideološko-politički nadzor SSSR-a, koji je delio kritike i određivao smernice razvoja pojedinih zemalja.
Tokom 20. veka kolektivizacija je prinudno sprovedena u Sovjetskom Savezu, baltičkim državama, Bugarskoj, Čehoslovačkoj, Jugoslaviji, NR Kini, Kubi, Mađarskoj, Moldaviji, Rumuniji, Severnoj Koreji, Tanzaniji i Vijetnamu. Postoje primeri dobrovoljne kolektivizacije u Indiji, Izraelu i Meksiku.
