Ugljen-dioksid
(Preusmjereno sa stranice Karbon dioksid)
| Ugljen-dioksid | |||
|---|---|---|---|
| |||
 |
 | ||
| Drugi nazivi | Gas ugljene kiseline Ugljen anhidrid Ugljen oksid Ugljen(IV) oksid Suvi led (čvrsta faza) | ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 124-38-9 
| ||
| PubChem[1][2] | 280 | ||
| ChemSpider[3] | 274
| ||
| UNII | 142M471B3J
| ||
| EINECS broj | |||
| UN broj | 1013 | ||
| KEGG[4] | |||
| MeSH | |||
| ChEBI | 16526 | ||
| ChEMBL[5] | CHEMBL1231871
| ||
| RTECS registarski broj toksičnosti | FF6400000 | ||
| ATC code | V03 | ||
| Bajlštajn | 1900390 | ||
| Gmelin Referenca | 989 | ||
| 3DMet | B01131 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 Slika 2 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | CO2 | ||
| Molarna masa | 44.01 g mol−1 | ||
| Agregatno stanje | Bezbojni gas | ||
| Miris | Bez mirisa | ||
| Gustina | 1562 kg/m3 (čvrst na 1 atm i −78.5 °C) 770 kg/m3 (tečan na 56 atm i 20 °C) 1,977 kg/m3 (gas na 1 atm i 0 °C) | ||
| Tačka topljenja |
-78 °C, 194.7 K, -109 °F (subl.) | ||
| Tačka ključanja |
-57 °C, 216.6 K, -70 °F (na 5.185 bar) | ||
| Rastvorljivost u vodi | 1,45 g/L na 25 °C, 100 kPa | ||
| Napon pare | 5,73 MPa (20 °C) | ||
| pKa | 6,35, 10,33 | ||
| Indeks prelamanja (nD) | 1,1120 | ||
| Viskoznost | 0,07 cP na −78.5 °C | ||
| Dipolni moment | 0 D | ||
| Struktura | |||
| Kristalna rešetka/struktura | trigonalna | ||
| Oblik molekula (orbitale i hibridizacija) | linearan | ||
| Termohemija | |||
| Standardna entalpija stvaranja jedinjenja ΔfH |
−393,5 kJ·mol−1 | ||
| Standardna molarna entropija S |
214 J·mol−1·K−1 | ||
| Specifični toplotni kapacitet, C | 37,135 J/K mol | ||
| Opasnost | |||
| Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS) | Sigma-Aldrich | ||
| NFPA 704 |
 0
2
0
| ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Drugi anjoni | Ugljen disulfid Ugljen diselenid | ||
| Drugi katjoni | Silicijum dioksid Germanijum dioksid Kalaj dioksid Olovo dioksid | ||
| Srodna oksidi ugljenika | Ugljen monoksid ugljen suboksid Diugljen monoksid ugljen trioksid | ||
| Srodna jedinjenja | ugljena kiselina karbonil sulfid | ||
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Ugljen-dioksid, ugljični dioksid, karbon dioksid ili ugljenik(IV)-oksid je atmosferski gas koji se sastoji od od jednog atoma ugljenika i dva atoma kiseonika. Hemijska formula ovog gasa je CO2.
Pod normalnim uslovima ugljen-dioksid je u gasovitom agregatnom stanju. Bez mirisa je, zagušljiv, nezapaljiv, teži od vazduha. Adijabatskom ekspanzijom (širenjm sa visokog na atmosferski pritisak) delimično prelazi u čvrsto stanje (suvi led).
- U proizvodnji pića i napitaka za gaziranje, zaštitu i pretakanje;
- U hemijskoj industriji za dobijanje karbonata, bikarbonata, đubriva, sinteznih smesa, u neutralizaciji alkalnih rastvora, proizvodnji boja, itd.;
- U tehnici zavarivanja, u metalurgiji, livarstvu, u hlađenju i zaštiti proizvoda.
- Dobija se prečišćavanjem sirovog ugljendioksida iz prirodnih izvora ili iz procesa hemijske industrije i utečnjavanjem u robni gas.
- U čeličnim sudovima - bocama, pod pritiskom od 70-150 bara u tečnom agregatnom stanju ili u tečnom agregatnom stanju specijalnim transportnim sudovima pod pritiskom do suda korisnika gasa.
- Gas u suvom stanju nije korodivan. Za vlažan gas je neophodna primena legiranih čelika. Za tečnost se koriste legirani čelici za niske temperature. Dozvoljena je upotreba većine plastičnih materijala.
- U radu sa gasom ili tečnošću pod pritiskom treba se pridržavati propisanih uputstava i mera zaštite.
- Suvi led se isporučuje u blokovima dimenzija 25 cm x 25 cm x 40 cm, prosečne težine oko 25 kg.
- Pakuje se i transportuje u izolovanim kontejnerima u koje staje oko 250 kg.
Osnovna upotreba je za hlađenje u transportu.
- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- ↑ Joanne Wixon, Douglas Kell (2000). „Website Review: The Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes — KEGG”. Yeast 17 (1): 48–55. DOI:10.1002/(SICI)1097-0061(200004)17:1<48::AID-YEA2>3.0.CO;2-H.
- ↑ Gaulton A, Bellis LJ, Bento AP, Chambers J, Davies M, Hersey A, Light Y, McGlinchey S, Michalovich D, Al-Lazikani B, Overington JP. (2012). „ChEMBL: a large-scale bioactivity database for drug discovery”. Nucleic Acids Res 40 (Database issue): D1100-7. DOI:10.1093/nar/gkr777. PMID 21948863.
- Proizvođač u Beogradu Arhivirano 2007-02-09 na Wayback Machine-u