Indikt

Indikt ili indiktion je oznaka neke od godina unutar 15-godišnjeg ciklusa, fiskalnog porekla, korišćena u srednjem veku za datiranje dokumenata. Svaka godina je numerisana: prvi indikt, drugi indikt itd. Ali ciklusi nisu bili numerisani, tako da su korišćeni uz još neki način identifikovanja godine.

Indikcija (od latinskog indictio - "proglas") je pre Dioklecijana bila prinudna kupovina potrepština za vojsku, npr. hrane i odeće. Ta mera je bila neredovna, često tlačiteljska. Dioklecijanovim reformama je predviđena godišnja obaveza na osnovu popisa zemlje i stanovništva u određenim periodima.

Indikt je zatim označavao period procene poljoprivrednog ili zemljišnog poreza u rimskom Egiptu kasnog trećeg stoleća. Prvo su to bili 5-godišnji ciklusi sa početkom 287., zatim neciklični niz koji je 318. stigao do broja 26. Oko 314. se pojavio 15-godišnji ciklus. Jedan izvor, Chronicon Paschale, mu kao prvu godinu dodeljuje 312/313., a jedan koptski dokument iz 933. smatra da je prva godina bila 297/298 (kada je Dioklecijan uveo godišnji porez na žito), jedan ciklus ranije. Oba pomenuta datuma su godine po aleksandrijskom kalendaru, čiji je prvi dan 29. ili 30. avgust/kolovoz (u godinama pre običnih, odn. prestupnih julijanskih godina, respektivno).

Od sredine 4. veka indikt se koristi i za dokumente bez veze sa sakupljanjem poreza, a do kraja tog stoleća se proširio Mediteranom. U Istočnom Rimskom Carstvu van Egipta, prvi dan indikta je bio 23. septembar/rujna, Augustov rođendan. U drugoj polovini 5. veka (verovatno 462.) ovo je prebačeno na 1. septembar, gde će i ostati do kraja postojanja Vizantijskog carstva (vidi Vizantijski kalendar). Na zapadu je, prema Bede-u, prvi dan bio 24. septembar/rujna, što se smatralo jesenjom ravnodnevicom, ili sledeći 1. januar/siječnja, što se nazivalo papski indikt.

Indikt je šire korišćen na zapadu do 13. veka, a u zemljama vizantijskog kulturnog kruga (npr. Bugarska, Rumunija, Srbija i Rusija) i duže, uz vizantijski kalendar.

Za godinu naše ere, koja dolazi posle septembra/rujna, treba dodati 3 i podeliti sa 15 - ostatak je indikt. Ako je ostatak 0, indikt je 15. Indikt 2008. godine je 1.

Izvori

• (na ruskom) Astronet.ru. Indict. Visited 7 May 2006.

(na engleskom)

• Yiannis E. Meimaris, Chronological systems in Roman-Byzantine Palestine and Arabia (Athens, 1992), 32-34
• Chronicon paschale 284–628 AD, trans. Michael Whitby, Mary Whitby (Liverpool, 1989), 10.
• Leo Depuydt, "AD 297 as the beginning of the first indiction cycle", The bulletin of the American Society of Papyrologists, 24 (1987): 137-9.
• Roger S. Bagnall, K. A. Worp, The chronological systems of Byzantine Egypt (Zutphen, 1978).
• Bonnie Blackburn, Leofranc Holford-Strevens, The Oxford companion to the year (Oxford, 1999), 769-71.
• V[enance] Grumel, "Indiction", New Catholic encyclopedia.
• S. P. Scott [Justinian I], "Forty-seventh new constitution" [Novella 47], The civil law [Corpvs jvris civilis] (1932; reprinted New York, 1973), 16 (in 7): 213-15.