Dritëro Agolli
| Dritëro Agolli | |
|---|---|
 Dritëro Agolli na albanskoj poštanskoj marki 2016. godine | |
| Biografske informacije | |
| Rođenje | 13. 10. 1931. Menkulas, Devoll, Albanija |
| Smrt | 3. 2. 2017. (dob: 85) Tirana, Albanija |
| Državljanstvo | Albansko |
| Obrazovanje | |
| Zanimanje |
|
| Opus | |
| Socijalistički realizam, Postmoderna književnost | |
| Potpis | |
.svg) | |
Dritëro Agolli (sh. Dritero Agoli, 13. oktobar 1931 – 3. februar 2017) bio je albanski pjesnik, pisac, političar i bivši predsednik Albanskog udruženja književnika i umjetnika.[1] Studirao je u Lenjingradu u Sovjetskom Savezu i pisao prvenstveno poeziju, ali i kratke priče, eseje, drame i romane. Bio je predsjednik Albanskog udruženja književnika i umjetnika od 1973. do 1992. godine.[2] Bio je jedna od vodećih ličnosti albanske komunističke nomenklature.
Rođen je u bektašijskoj seljačkoj obitelji u Menkulasu u okrugu Devoll, a srednju školu je završio 1952. u Đirokastri. Potom je studirao na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Lenjingradu i po povratku u Albaniju bavio se novinarstvom, radeći petnaest godina za dnevne novine Zëri i Popullit (sh. Narodni glas). Agolli je također bio zastupnik u albanskom parlamentu.[3] Bio je cijelog svog odraslog života strastveni pušač, umro je 2017. godine od plućne bolesti odnosno emfizeme [4].
Agolli je prvo bio pjesnik. Njegove rane pjesničke zbirke bile su Izađoh na ulicu (alb. Nëlat dollar, Tirana, 1958), Moji koraci na kolniku (alb. Hapat e mija në asfalt, Tirana, 1961) i Planinske staze i pločnici (alb. Shtigje malesh dhe trotuare, Tirana, 1965). Privrženost njegovim korijenima stvorila je osnovu njegovog pjesničkog izraza.[4]
Kao prozni pisac, Agolli je prvo napisao roman Komesar Memo (alb. Komisari Memo, Tirana, 1970), prvotno zamišljen kao pripovijetka, gdje opisuje ulogu komunista u buđenju narodnih masa.[5] Drugi Agollijev roman, Čovjek s topom (alb. Njeriu me top, Tirana, 1975) preveden na engleski jezik 1983. godine, obrađuje partizansku tematiku iz drugog kuta i obrađuje je na nešto suptilniji način.[4]
Nakon ova dva romana o partizanskom junaštvu, Agolli je sastavio i satirično djelo Uspon i pad druga Zyla (alb. Shkëlqimi dhe rënja e shokut Zylo, Tirana, 1973). Drug Zylo dobronamjerni je, ali nesposobni aparatčik, direktor opskurnog vladinog odjela za kulturne poslove. Njegovu jadnu taštinu, njegovu donkihotsku žestinu, groteskno javno ponašanje, uspon i pad, ironično je detaljno zabilježio njegov vrijedni i pronicljiviji podređeni i prijatelj Demkë, koji služi kao neutralan promatrač. Drug Zylo univerzalna je ličnost, lik koji se može naći u bilo kojem društvu ili dobi, a kritičari su brzo povukli paralele s djelom Denielam Defoa, Revizorom Nikolaja Gogolja te djelom Franza Kafke i Šalom Milana Kundere. Uspon i pad druga Zyla prvi se put pojavio 1972. godine u tiranskom satiričkom časopisu Hosteni, a objavljen je sljedeće godine u monografskom obliku.[4]
Sve u svemu, Agollijeva snaga u prozi leži u pripovijeci, a ne u romanu. Jedna od ranih zbirki priča, Zvuk prohujalih vjetrova (alb. Zhurma e ererave të dikurshme, 213 stranica, Tirana, 1964) bila je zabranjena i "pretvorena u karton". Autor je optužen za sovjetski revizionizam u vrijeme kada je patrija tražila više (maoističkih) revolucionarnih koncepata u književnosti i veću privrženost radničkim masama.[4]
Početkom 1990-ih bio je aktivan član parlamenta u redovima Socijalističke partije Albanije. Također je osnovao vlastitu izdavačku kuću "Dritëro", pomoću koje je objavio nove tomove proze i poezije.[4]
Agolli je pisao tijekom devedesetih. Objavio je zbirke pjesama: Vremenski prosjak (alb. Lypësi i demê, Tirana, 1995), Duh naših predaka (alb. Shpirti i gjyshërve, Tirana 1996), Čudni čovjek prilazi (alb. Vjen mirovu i çuditshëm, Tirana, 1996), Balada za mog oca i mene (alb. Balada za mog oca i sebe, Tirana, 1997), Ponoćna bilježnica (alb. Fletorka e mesnatë, Tirana, 1998) i Daleko zvono (alb. Kambana e largët, Tirana, 1998). Među svescima proze su: zbirka kratkih priča Ludi ljudi (alb. Njërsës të krisur, Tirana 1995), Goli konjanik (alb. Kalorësi lakuriq, Tirana, 1996) i Đavolja arka (alb. Arka e djallit, Tirana, 1997).[4]
Kao stilist, Agolli se oduševljava u rimama i neobičnim stilskim figurama. Njegov svježi, jasni i izravni stih, obojen toplim pjenušavim mlijekom smeđih krava u poljoprivrednim zadrugama, klasovima sazrijevanja kukuruza u dolini Devoll i tamnim brazdama obrađenog tla, nije izgubio ništa od bukoličnog fokusa, koji je ostao glavnom snagom ovog pjesnika a koju je on svjesno njegovao.[4] U zbirci Zakašnjeli hodočasnik (alb. Pelegrini i vonuar, Tirana, 1993), susrećemo jedno novo poglavlje. Agolli priznaje u postskriptumu: "Za pjesnike moje generacije svanulo je doba razočaranja i dilema, doba u kojem je moguće ponovno procijeniti ono što smo proizveli, a da se pritom ne zaborave ili negiraju one poštene i humane vrijednosti koje smo iznjedrili. Ali utvrda ideja i ideala u koje smo vjerovali, neki od nas potpuno, drugi djelomično, sva su se urušila i u njezinim zidovima izgaraju vatre naših snova. Te su vatre probudile drugu vrstu pjesništva...".[4]
Iako je Agolli bio jedna od vodećih ličnosti u komunističkoj nomenklaturi, u Albaniji ga još uvijek rado čitaju.[6] Kako zapaža Robert Elsie, "Dritëro Agolli ostao je plodan pisac tijekom devedesetih, rijedak glas čovječnosti i iskrenosti u albanskoj književnosti".[4]
- ↑ „Dritëro Agolli | WHA”. www.worldhaiku.net. Arhivirano iz originala na datum 2019-12-30. Pristupljeno 2021-04-25.
- ↑ Harold B. Segel (2008). The Columbia Literary History of Eastern Europe Since 1945. Columbia University Press. str. 83–. ISBN 978-0-231-50804-9.
- ↑ „ANG - Dritero Agolli”. www.letersia.fajtori.com.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 Robert Elsie. „Dritëro Agolii”. Albanian Literature. Pristupljeno 25 april 2021.
- ↑ Këlmendi 1977, str.546
- ↑ Alexandre Zotos (1997). De Scanderberg à Ismael Kadaré. Université de Saint-Etienne. str. 141–153. ISBN 978-2-86272-114-9.
- Akademia e Shkencave e Shqipërisë (2008) (in Albanian), Fjalor Enciklopedik Shqiptar (Albanian encyclopedia), Tirana, ISBN 978-99956-10-27-2
- Robert Elsie, Historical Dictionary of Albania, New Edition, 2004, ISBN 0-8108-4872-4
- Shefki Hysa, "The Diplomacy of self-denial" (Diplomacia e vetëmohimit), publicistic, Tirana, 2008, ISBN 978-99956-650-3-6
- Këlmendi, Ahmet (1977). Povijest svjetske književnosti, knj. 2. "Albanska književnost". Zagreb: Mladost.
- Namik Selmani, "Salute from Chameria" publicistic, (2009), Tirana, ISBN 978-99956-33-28-8
