Banja Koviljača

Banja Koviljača
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Mačvanski
Opština	Loznica
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	6340
Geografija
Koordinate
Banja Koviljača Banja Koviljača (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	15316
Pozivni broj	015
Registarska oznaka	LO

Banja Koviljača je gradsko naselje u Srbiji, koje administrativno pripada opštini Loznica u Mačvanskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 6340 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 5516 stanovnika).

Geografija

Banja Koviljača se nalazi u zapadnoj Srbiji na nadmorskoj visini od 128m, u regionu koji se naziva Podrinje po reci Drini koja kroz njega protiče. Priroda ovog regiona je bogata i raznovrsna. Tome doprinose Jadar, Lešnica, Račevina, Azbukovica i velika prostranstva severoistočne Bosne. Kroz mozaik srednje visokih planina (Gučevo, Boranja, Sokolske planine, Cer), ka prostranim ravnicama Mačvi i Semberiji, teče bistra i krivudava Drina. Nedaleko od reke, u podnožju šumovitog Gučeva (779m), uz magistralni put Zvornik-Loznica, nalazi se Banja Koviljača, banja pod legendarnim Koviljkinim Gradom, čiji se tragovi i danas zapažaju. Na Podrinje se ka severu nastavljaju brdoviti Jadar, blago zatalasana Pocerina i plodna i zaravnjena Mačva. Lokaciju Banje Koviljače odredili su mnogi elementi prirodne sredine. Najvažniji su Drina, koja se kod Malog Zvornika davno mogla prebroditi, Gučevo, šumovita planina koja je bila sklonište od neprijatelja, ravnica koja je omogućavala prehranu stanovništa i termomineralna voda koja je služila i koja i danas služi isceljenju bolesti.

Saobraćaj: Do Banje Koviljače se drumski stiže autoputem Beograd-Ruma a zatim regionalnim putem Ruma-Šabac-Loznica-Banja Koviljača (143 km).U Banji postoji železnička stanica na pruzi Beograd-Mali Zvornik, ali njom saobraćaju samo lokalni vozovi. Najbliži aerodrom je u Beogradu (oko 135 km). Granični prelaz ka Bosni i Hercegovini je udaljen 5 km.

Istorija

Arheološka istraživanja su pokazala da je prostor Banje Koviljače bio davno naseljen. Ima ostataka po kojima se zaključuje da je tu bilo veliko rimsko naselje Genzis. U srednjem veku, pod zidinama Koviljkinog grada, narod je masovno pohodio izvore lekovite vode. Iz tog perioda i potiče prvi pisani dokument (1533), gde se Banja spominje kao seosko naselje u nahiji Bohorina. U XVIII veku bogati Turci iz Mačve i Podrinja dolazili su na izlete u ovaj kraj. Postoje podaci da su Turci "zvorničani" 1720. godine sagradili jedan objekat-kupatilo za lečenje žena, kao i da je i pre toga korišćeno lekovito blato. Nekada je narod nazivao Smrdan-Bara ili Smrdan-Banja zbog smrdljive bare koja je bila tu gde je sumporovita voda sama izbijala na površinu i godinama i vekovima, u ritu, stvorila prirodno crno sumporovito blato, odakle je izbijao i širio se smrad na "zapaljen barut" ili "trula jaja"- na sumporvodonik. Preko naselja Smrdan, tj. preko izvorišta termomineralne vode vodio je karavanski put i postoji predanje da su lekovitost Smrdljive Bare otkrili pratioci jednog karavana, koji su morali da ostave svog iznemoglog i ranjavog tovarnog konja. Konj je jedva hodao, padao je od iznurenosti i valjao se u crnom mulju i blatu i ležao u toploj sumporovitoj vodi. Kada se karavan vraćao našli su svog konja izlečenog kako pase travu. Tako je lekovitost banje otkrivena.

Turističke informacije

Gučevo, je šumovita planina koja je natkrila Banju Koviljaču s južne strane. Planina i Banja su dva nedeljiva pojma, jer se uslovljavaju i na sto načina spajaju i prožimaju. Gučevo se pruža pravcem severozapad-jugoistok i od Koviljače do planine Boranja dostiže dužinu od 15 kilometara. Najviši vrh Gučeva naziva se Crni Vrh i njegova nadmorska visina je 779 metara. Geolozi su ustanovili da je Gučevo izrađeno od različitih stena, među kojima su krečnjaci i peščari. U davnoj prošlosti, na Gučevu je bilo rasedanje terena, što je od značaja za pojavu termomineralnih voda. Za potrebe turista i izletnika na Gučevu ima nekoliko smeštajnih i ugostiteljskih objekata. Gučevo je bogato izvorima hladne, čiste i pitke vode. Od izvora nastaju mali potoci, nad kojima se dižu visoka stabla prostranih bukovih šuma. Na vrhu Gučeva je podignuta je Spomen-kosturnica poginulih 1914.godine u borbi na ovoj planini. Proplanak oko Spomen-kosturnice je izvanredan vidikovac. Kao na dlanu prostorom dominira Drina tekući velikim meandrima između Mačve i Semberije.

• 
  Kupatilo kralja Petra I Karadjordjevica
• 
  Fontana u sredini parka
• 
  Hotel Dalmacjia
• 
  Hotel Hercegovina
• 
  Kursalon
• 
  Citadela
• 
  Jedna on mnogih napustenih vila
• 
  Vila Bosna takodje napustena

Tršić, je selo na samo 9 km jugoistočno od Loznice, rodno mesto prosvetitelja i velikana srpske književnosti i kulture Vuka Stefanovića Karadžića. U selu se nalazi etnografski park sa spomen kućom i više objekata narodne arhitekture. Ceo etno park je smešten u živopisnoj dolini rečice Žeravija. Središnje mesto ovog osobitog etnografskog spomenparka je Vukova kuća, zapravo rekonstruisana kuća porodične zadruge sa okućnicom, kakve su bile uobičajene u XIX veku.

Srednjevekovni manastir Tronoša, se nalazi na četiri kilometra od Tršića. Podignut je 1317. godine kao zadužbina Katarine, žene kralja Dragutina, praunuka Nemanjinog. Crkva u manastiru je obnovljena 1559. godine, a u njemu je 1791 godine monah Josif napisao poznati Tronoški letopis, čija se kopija čuva u manastiru a orginal se nalazi u Beču. Manastir je bio mesto Vukovog ranog školovanja.

Manastir Sv. Nikola u Soko gradu, se nalazi na samoj granici tri opštine(LJubovija, Krupanj i Mali Zvornik). Podignut je 2000. godine u neposrednoj blizini srednjevekovnog Soko Grada iz XV veka, poznatog kao poslednje tursko utvrđenje u Srbiji. Okolina manastira je bogata bujnom i netaknutom prirodom, kojom dominiraju visovi i vodopadi.

Manastir Čokešina Ovaj spomenik kulture i rasadnik pismenosti smešten je ispod Cerskog visa Kumovca i brda Starca. Ktitor manastira bio je mačvanski vlastelin Bogdan Čokešu u XV veku. Već početkom XVIII veka manastir je bio rasadnik pismenosti u kome su učili mladići iz okolnih mačvanskih, pocerskih i jadarskih sela. U ratovima je manastir nekoliko puta paljen i rušen, ali ga je narod uvek podizao. Manastir je svedok i čuvenog boja protiv Turaka 16. aprila 1804. godine, u kome su izginula braća Nedići sa 300 boraca. Ova pogibija se u istoriji poredi sa pogibijom spartanaca na Termopilima. Leopold Ranke, poznati nemački istoričar u svom delu "Srpska revolucija" naziva braću Nediće Srpskim Leonidama.

Demografija

U naselju Banja Koviljača živi 5028 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,2 godina (38,1 kod muškaraca i 40,3 kod žena). U naselju ima 1972 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,01.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 2260 1953. 2960 1961. 4023 1971. 5199 1981. 5478 1991. 5516 5311 2002. 6648 6340

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			6092	96.08%
Romi			107	1.68%
Crnogorci			25	0.39%
Jugosloveni			17	0.26%
Hrvati			15	0.23%
Muslimani			8	0.12%
Makedonci			6	0.09%
Mađari			3	0.04%
Rusi			2	0.03%
Rumuni			2	0.03%
Albanci			2	0.03%
Nemci			1	0.01%
Bunjevci			1	0.01%
nepoznato			19	0.29%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	69			81
80	27			50
75-79	73			125
70-74	129			188
65-69	171			211
60-64	160			189
55-59	128			142
50-54	210			222
45-49	281			293
40-44	226			243
35-39	210			207
30-34	175			210
25-29	180			206
20-24	217			204
15-19	256			216
10-14	205			213
5-9	173			174
0-4	126			150
prosek	38.1			40.3

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 600 824 1090 1863 1700 1816 1972

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 360 482 373 468 159 103 20 4 1 2 3.01

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 2512 778 1529 108 79 18 2787

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 581 1565 479 152 10

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	955	31	-	-	314	36	63	89	59	88
Ženski	656	9	-	-	138	9	13	97	56	19
Oba	1611	40	-	-	452	45	76	186	115	107
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	4	20	42	28	65	27	-	-	89
Ženski	9	17	20	57	164	14	-	-	34
Oba	13	37	62	85	229	41	-	-	123

Slavni ljudi

• Nemanja Maksimović, poznati fudbaler i reprezentativac Srbije

U Banji Koviljači se leče

• sve vrste reumatskih bolesti
• posttraumatska stanja
• stanja posle operacije kičme i ugrađivanja endoproteze kuka i kolena
• oštećenja motornog neurona
• ginekološka oboljenja (sterilitet)

Manifestacije

• Đački Vukov sabor - Maj, Tršić
• Mićini dani - juni, Loznica
• Vukov sabor - septembar, Tršić
• Cvijićevi dani - oktobar, Loznica
• Likovna kolonija - Banja Koviljača, Specijalna bolnica za rehabilitaciju
• Međunarodni folklorni festival Evropa igra - avgust, Banja Koviljača, Loznica

Vanjske veze

Banja Koviljača na Wikimedijinoj ostavi

• Prezentacija Banje Koviljače na internetu Arhivirano 2016-10-30 na Wayback Machine-u
• Informativni portal Banje Koviljače
• Banja Koviljača na sajtu Udruženja banjskih i klimatskih mesta Srbija
• Banja Koviljača Arhivirano 2011-09-26 na Wayback Machine-u