Alžir (grad)
Alžir (grad)
الجزائر al-Džazā’ir | |||
|---|---|---|---|
 | |||
|
|||
| Nadimak: Bijeli Alžir ; Blistavi Alžir | |||
| Koordinate: 36°42′N 3°13′E / 36.700°N 3.217°E | |||
| Država |  Alžir
| ||
| Pokrajina | Alžir | ||
| Vlast | |||
| - Guverner | M. Mohamed Kebir Addou | ||
| Površina | |||
| - Ukupna | 273 km² | ||
| - Područje utjecaja | 865 km² | ||
| Visina | 1-122 m | ||
| Stanovništvo (1998.) | |||
| - Grad | 1 519 570[1][2] | ||
| - Gustoća | 2 135 630 stan./km² | ||
| - Područje utjecaja | 2 135 630 | ||
| - Gustoća područja utjecaja | 3 996,2 stanovnika./km² | ||
| Vremenska zona | CET (UTC 1) | ||
| Poštanski broj | 16000-16132 | ||
| Karta | |||
  Alžir (grad) | |||
Alžir ili Algir (arapski: ولاية الجزائر, Medinat al-Džaz'ir, ili skraćeno دزاير Al-Džaz'ir; francuski: Alger, turski: Cezajir) je najveći i glavni grad države Alžir.
Danas je Alžir je kulturno središte sjeverne Afrike, njegov Univerzitet osnovan 1909., danas ima 7 fakulteta; pravni, medicinski, farmaceutski, ekonomski, politoški, islamski i filozofski. Unutar univerziteta djeluju i brojne naučne ustanove; astronomski, meteorološki i geofizički opservatorij; geografski institut, instituti za istraživanje Sahare i za orijentalne znanosti i islam, univerzitetska biblioteka (sa 800 000 knjiga [3]) i muzej.
Prvo naselje na prostoru današnjeg grada - Ikosim, osnovali su Feničani oko 1200. pne. koji su tu imali svoju trgovačku koloniju. Nakon njih, Ikosim su zauzeli numidijski vladari i vladali njime, sve dok taj dio Afrike nisu zauzeli Rimljani i nastavili vladati njime i prezvali ga u Icosium. Rimski car Vespazijan dodijelio je Ikosiumu status grada - civitas u 1. vijeku, krajem 5. vijeka Ikosium je postao sjedište biskupa.
Današnji Alžir, osnovao je 944. Bulogin ibn Ziri, osnivač berberske dinastije Zirid - Sanhadža. Njihovu vladavinu dokinuo je 1148. Roger II od Sicilije koji nije dugo vladao jer su ga već 1159. zauzeli Almohadi, i vladali njime sve do 13. vijeka, kad je njime zavladao Abd el Vadid sultan iz Tlemsena. Iako je formalno bio pod Sultanatom Tlemsen, grad Alžir imao je veliku samostalnost i vlastitog emira, ali u sjeni Orana koji je tad bio glavna luka i sjedište moći Abd el Vadida.
Početkom 1302. poluotok Penon koji zatvara luku, zauzeli su Španjolci. Od tad je počela trgovačka aktivnost između Alžira i Španjolske, ali je samo naselje i nadalje ostalo malo i beznačajno, sve dok se u njega nisu naselili brojni prognani Mauri iz Španjolske, krajem 15. vijeka. Španjolci su 1510. poduzeli veliku ofenzivu na obalu Alžira i zauzeli obalne gradove, željevši tako spriječiti gusarsku aktivnost, a na poluotoku Penon izgradili utvrdu. [4]
Tadašnji vladar Alžira, - emir Selim bin Teumi, pozvao je 1516., poznate osmanske gusare braću Oruča i Hajrudina Barbarosu u pomoć da se izbaci Španjolce iz svojih gradova. Oruč se odazvao molbi i došao u Alžir, i 1516. zauzeo grad, ali je istovremeno dao pogubiti Selima, zatim je poduzeo veliku kampanju da istjera Španjolce iz svih obalnih gradova. Oruč je poginuo već slijedeće godine 1517. u borbi protiv Španjolaca prilikom zauzimanja Tlemcena 1517. Njega je naslijedio brat Hajrudin Barbarosa koji je nakratko izgubio grad 1524., ali ga je ponovno zauzeo 1529. Hajrudin je pretvorio Alžir u pašaluk, a kasnije ga transformirao u Begluk Alžir, a zatim formalno pozvao sultana Sulejmana Veličanstvenog da prihvati suverenitet nad Alžirom i pripoji ga Osmanskom Carstvu. Kako se Alžir nalazio na rubu carstva, i izvan kontrole Visoke Porte, Hajrudin Barbarosa obnovio je gusarsku aktivnost, koja je od tad postala glavna privredna aktivnost obalnih gradova i sjedište Berberskih korsara koji su dobra tri vijeka ugrožavali plovidbu po tom dijelu Mediterana. [5]
Za vrijeme osmanske vlasti grad Alžir bio je opasan zidinama sa svih strana, uključujući pojas uz obalu. U grad su vodila pet vrata, iz kojih su ceste vodile u centar koje je tad bio kod Džamije Ketšava. Grad je dobio citadelu 1556., tadašnja glavna ulica išla je od sjevera prema jugu i dijelila je grad na dva dijela; Gornji grad (al-Gabal, ili Planina) koji se sastojao od pedesetak malih mahala različitih etničkih zajednica (Andaluzijaca, Židova, Mauaraca i lokalnih Kabila, i Donji grad (al Vata, ili ravnica) koji je bio administrativno, vojno i trgovačko središte grada, u kojem su uglavnom stanovali turski dostojanstvenici i ljudi iz više klase. [6]
Od 1815. do 1962. historija grada duboko je povezana sa historijim tadašnje metropole iz koje se vladalo Francuskom. Casus belli za napad na Alžir, bila je uvreda francuskog konzula, kojeg je dej - tadašnji osmanski upravitelj Alžira, udario muholovkom, naljućen izjavom konzula da francuska vlada ne želi platiti velika dugovanja dvojici alžirskih trgovaca. Zbog tog je francuska vojska pod zapovjedništvom grofa Louisa-Augusta-Victora de Bourmonta napala grad 4. jula 1830. a već sljedeći dan grad je kapitulirao. Od tad je Alžir postao glavni grad kolonije Francuski Alžir.
Na početku 20. vijeka većina stanovnika grada, bili su Evropljani (manje više Francuzi).[7] Tokom 1930-ih godina, grad je postao čuven zbog arhitekta Le Corbusiera koji je izradio gomilu urbanističkih rješenja za potpuni redizajn kolonijalnog grada. Le Corbusier je bio vrlo kritičan prema onom što je zatekao i vidio u Alžiru, opisujućiEvropski dio grada kao "ništa, osim pucalih zidova i devastirane prirode". Bio je i vrlo kritičan prema velikoj razlici u životnom standardu između evropskih i afričkih stanovnika grada, to stanje je opisao riječima civilizirani žive kao štakori po rupama, dok barbari' žive u samoći i blagostanju. [8] Od njegovih ambicioznih rješenja, malo tog je izvedeno jer ih je tadašnja kolonijalna administracija ignorirala.
Za vrijeme Drugog svjetskog rata Alžir je bio posljednji veći grad koji su Saveznici zauzeli 9. novembra 1942. nakon pomorskog desanta na Maroko, iz kojeg je organizirano slamanje romelovih jedinica u Tunisu i potpuno oslobođenje Afrike od Osovinskih sila.
Od stjecanja nezavisnosti 1962. Alžir je ispočetka izgubio dobar dio dotadašnjih stanovnika, - koji su se iselili u Francusku, ali je slijedećih dekada počeo enormo rasti, tako da danas u njemu živi 10 % stanovnika zemlje, pretpostavlja se da danas u širem prostoru grada živi 5 000 000 ljudi.[9]
Alžir je bio domaćin Sveafričkih igara održanih 1978. i 2007., a 2007. bio je afrički grad kulture.
Grad se smjestio amfitreatalno oko zapadnog dijela istoimenog zaljeva na Sredozemnog mora, stari dio grada leži po brežuljcima (122 m) gore Mont Plaisant (300 m), dijelu masiva Atlas, koji se proteže paralelno sa obalom.
Stari orijentalni gusto naseljeni dio grada, zvan Kazba karakteriziraju strme, uske ulice, nadsvođena stubišta i brojna muslimanska groblja, od kojih je najpoznatije El Ketar. Zbog historijskih i estetskih kriterija je Kazba 1992. uvrštena na UNESCO-vu listu Svjetske baštine. Novi dio modernog grada sa širokim bulevarima, palačama i parkovima, izgrađen je u 19. vijeku za vrijeme francuske kolonijalne]] uprave (1830.-1962).
Alžir ima tipičnu sredozemnu klimu[10]s toplim suhim ljetima i hladnim vlažnim zimama. Prosječna godišnja temperatura iznosi 18,2 °C. Najtopliji mjesec je august s prosječnom temperaturom od 25,2 °C, dok su najhladniji januar i februar s prosječnom vrijednošću od 12,2 do 12,6 °C. Vjetar s mora donosi osvježenje ljeti, a zimi su česte bure s dosta kiše. Grad je 9. novembra 2001. pogodilo jako nevrijeme, tad je stradalo 672 stanovnika, a 1500 porodica je ostalo bez krova nad glavom. Prosječna godišnja količina padalina je 764 milimetara. [11]Najviše kiše padne između novembra i februara.
| Klimatološki medijani za Alžir | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mjesec | jan-sij | feb-velj | mar-ožu | apr-tra | maj-svi | jun-lip | jul-srp | aug-kol | sep-ruj | okt-lis | nov-stu | dec-pro | godina |
| Srednji maksimum (°C) | 16 | 17 | 18 | 20 | 23 | 26 | 27 | 29 | 26 | 23 | 16 | 16 | 17,2 |
| Srednji minimum (°C) | 7 | 8 | 9 | 9 | 12 | 15 | 17 | 19 | 14 | 11 | 6 | 7 | 11,5 |
| Precipitacija (mm) | 112 | 84 | 74 | 41 | 46 | 15 | 1 | 5 | 41 | 79 | 130 | 137 | 764 |
| Izvor: [11] | |||||||||||||
- Poduzeće ETUSA održava gradski i prigradski autobusni prijevoz u Alžiru, na 54 linije, od 05:30 do 00:45
- Nacionalna željeznička kompanija (SNTF) održava prigradske linije koje povezuju glavni grad sa okolnim predgrađima.
- Gradski metro, ima samo jednu liniju od 9,5 km koja je otvorena 1. novembra 2011.
- Alžirski tramvaj, ima 18 km, a otvoren je od 8. maja 2011. Alžir ima i 4 gradske žičare, koje povezuju obalu sa dijelovima grada na brdima.
- Pored grada (20 km) nalazi se međunarodni aerodrom Houari Boumediene iz kojeg je moguće letjeti pored domaćih i u brojne gradove; Evrope, zapadne Afrike, Bliskog Istoka, Azije i Sjeverne Amerike, 5. juna 2006]]., otvoren je novi terminal.
Grad je dobro povezan sa svim većim gradovima sjeverne Afrike]], još od kolonijalnih vremena kad je izgrađena mreža željeznička mreža prema Tunisu i Maroku.
Alžir je veliki industrijski i bankarski centar zemlje, sa brojnim tvornicama prehrambene, kemijske i petrokemijske industrije i velikim brodogradilištem. Njegova burza ima solidan promet i vrijedi 60 miliona eura. Luka Alžir ubraja se među najveće i najbolje opremljene luke sjeverne Afrike.
Alžir ima ugovore o prijateljstvu sa slijedećim gradovima:
- ↑ „Population of the city proper accoding to the 1998 census (via”. Citypopulation.de. Pristupljeno 27. 06. 2010.
- ↑ „UN World Urbanization Prospects”. Esa.un.org. Arhivirano iz originala na datum 2008-12-18. Pristupljeno 27. 06. 2010.
- ↑ Algeria - Libraries and museums
- ↑ Celik, Zeynep, Urban Forms and Colonial Confrontations: Algiers Under French Rule, University of California Press, 1997, str. 13.
- ↑ „Tyrkjaránið – Heimaslóð” (islandski). Heimaslod.is. Pristupljeno 27. 06. 2010.
- ↑ Celik, Zeynep, Urban Forms and Colonial Confrontations: Algiers Under French Rule, University of California Press, 1997, str. 13-14.
- ↑ Albert Habib Hourani, Malise Ruthven: A history of the Arab peoples (2002), Harvard University Press str.323., ISBN 0-674-01017-5
- ↑ Celik, Zeynep, Urban Forms and Colonial Confrontations: Algiers Under French Rule, University of California Press, 1997, str. 5.
- ↑ „Algiers in the World Gazetteer”. World-gazetteer.com. Arhivirano iz originala na datum 2007-09-30. Pristupljeno 3. 11. 2011.
- ↑ „Alger-roi”. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-23. Pristupljeno 2011-11-03.
- ↑ 11,0 11,1 „Alger port”. Climate zone. Pristupljeno 2. 11. 2011.
Grad Alžir Arhivirano 2008-05-10 na Wayback Machine-u (fr)
