Alergijski rinokonjunktivitis
 | |
| ICD-10 | J30 |
|---|---|
| ICD-9 | 477 |
| OMIM | 607154 |
| DiseasesDB | 31140 |
| MedlinePlus | 000813 |
| eMedicine | ent/194 med/104, ped/2560 |
| MeSH | D012221 |
Alergijski rinokonjunktivitis jedna je od najčešćih hronična bolest disajnih puteva koja pokazuje trajni porast prevalencije, što je u poslednjoj deceniji u 21. veka postala globalna pojava. Može se javiti tokom cele godine, kao nesezonski alergijski rinokonjunktivitis, ili je kod nekih osoba izraženiji tokom određenih perioda u godini kao sezonski alergijski rinokonjunktivitis ili polenska kijavica.[1]
Bolest se za razliku od alergijskog rinitisa, pored nosnih simptoma (vodenasta sekrecija iz nosa, svrab i kijanje), karakteriše i simptomima zapaljenjskih promena na vežnjači oka.
Sezonski alergijski rinokonjunktivitis može uzrokovati polen korova, trava ili stabalo, dok kućna prašina, perje, plesni, dlake životinja i neki lekovi (npr nesteroidni antiinflamatorni lek) mogu izazvati nesezonski alergijski rinokonjunktivitis.
Alergijski rinokonjunktivitis podrazumeva upalu sluzokože nosa, očiju, eustahijeve tuba, srednjeg uva, sinusa i ždrela. Nos i vežnjača oka su uvek uključeni u ovaj proces, dok su drugi organi pogođeni samo kod pojedinaca. Zapaljenje sluzokože karakteriše se kompleksnim sadejstvom više inflamatornih medijatora, koji na kraju pokreću imunoglobulinom E (IgE) posredovane odgovore na proteine iz spoljašnje sredine.[2] Tendencija da razviju alergijska, ili IgE-posredovana, reakcije na spoljašnje alergene (proteine sposobne da prouzrokuju alergijsku reakciju) ima genetsku komponentu. U podložnih osoba izloženost određenim stranim proteinima dovodi do alergijskih senzitizacije, koje se karakterišu proizvodnjom specifičnih IgE usmerenog protiv tih proteina. Ovaj specifični IgE obavija površinu mastoidnih ćelija, koje su prisutne u nosnoj sluzokoži. Kada se specifičan protein (npr specifično zrno polena) udahne u nos, ono se može vezati za IgE na mastoidnih ćelija, što dovodi do neposrednog i odloženog otpuštanjem većeg broja medijatora.[2][3][4]
- Faza reakcije
Posrednici koji se odmah oslobađaju u ranoj fazi ili fazi reakcije uključuju; histamin, triptazu, himaze kinina i heparin.[3][4] Mastoidne ćelije brzo sintetišu i druge posrednike, uključujući leukotrijen i prostaglandin D2. [10, 11, 12] [5][6][7] Ovi medijatori, preko različitih interakcija, na kraju dovode do simptoma rinoreje (nazalne kongestije, kijanje, svraba, crvenila, suzenja, oticanja, pritiska u uvu...). Mukozne žlezde nosa su takođe nadražene , što dovodi do povećanja sekreta iz nosa. Takođe javlja se i povećana vaskularna permeabilnost (propustljivost), sa eksudacijom plazme. Promene prati i vazodilatacija krvnih sudova, koja dovodi do zapušenja nosa i porasta krvnog pritiska. Zbog stimulacije senzornih nerva dolazi do kijanja i svraba u nosu.
Kako se svi ovi događaji mogu javiti unutar nekoliko minuta; ova reakcija označava se kao rana ili neposredna, faza reakcije.
- Kasna faza
Tokom 4-8 časova, od kontakta sa alergenom, stvoreni posrednici kroz složen sled uzajamnih događaja, dovode do regrutovanja drugih zapaljenjskih ćelija u mukozi, nosa i vežnjače oka poput neutrofila, eozinofila, limfocita i makrofaga.[8] Ovo rezultuje kontinuiranom inflamacijom, nazvanom odgovor kasnom fazom. Simptomi odgovora u kasnoj fazi su slični onima iz rane faze, ali kijanje, suzenje svrab i zagušenja i proizvodnja mukusa su manje izražene ali i dalje imaju tendenciju da se javljaju.[8]
Kasna faza može trajati satima ili danima, a sistemski uticaji, uključujući zamor, pospanost i malaksalosti, može nastati iz zapaljenskog odgovora. Ovi simptomi često značajno utiču na kvalitet života bolesnika.
Najčešći simptomi alergijskog rinokonjunktivitis su:
- kijanje, zapušen nos i curenje vodenog sekreta iz nosa, svrab i crvenilo nosa,
- svrab i crvenilo očiju, osećaj peckanja i suzenje očiju,
- nadražajni kašalj i grebanje u grlu.
Razlike u kliničkoj slici u mnogome variraju od bolesnika do bolesnika ali i između akutnog i hroničnog oblika rinokonjunktivitisa.
Dijagnoza alergijskog rinitisa primarno se postavlja na osnovu: anamneze, karakteristične kliničke slike i dijagnostičkih testova.
- Dijagnostički testovi
Od testova obavezan je kožni alergijski test, koji se po potrebi dopunjava drugim ispitivanjima kao što su bakteriološki i citološki (eozinofili) nalazi brisa nosa, oka i ispljuvka, ukupni i specifični IgE i funkcija pluća.[1]
Nespecifična nosna hiperreaktivnost je važna osobina alergijskog rinitisa, koja je definisana kao povećani nosno-očni odgovor na normalne nadražaje rezultujući sa suzenjem, kijanjem, nosnom kongestijom i / ili sekrecijom.
Ređe se u rutinskoj dijagnostici rinokonjunktivitis koriste provokativni testovi (uglavnom u istraživačke svrhe) kao što su merenje otpora prolazu vazduha kroz nos, maksimalni inspiratorni vršni protok kroz nos i nespecifični i specifični provokativni test alergenom na nosnu sluzokožu.
Klasična terapija alergijskog rinokonjunktivitisa uključuje primenu:
- nazalnih kortikosteroidnih sprejeva,[9]
- antihistaminika u peroralnom ili topikalno obliku, ili topikalni nazalni kortikosteroida
- očnih ili nosnih hromona i antiholinergika
U zavisnosti od kontrole simptoma prvom linijom terapije smatraju se antihistaminici ili topikalni nazalni kortikosteroidi.
Uporedne studije u lečenju sezonskog alergijskog rinokonjunktivitisa ne pokazuju statistički značajne razlike u ishodu lečenja nazalnim sprejem koji sadržava ektoin i drugih topikalnih nazalnih preparata, kao što su antihistaminici, hromoni ili kortikosteroidi.
Medikamentozna terapija alergijskog rinokonjunktivitisa prema preporukama Svetske zdravstvene organizacije
| Oblik | Blaži oblik | Umereni, do teški oblik |
|---|---|---|
| Intermitentni (povremen) rinokonjunktivitis |
|
|
| Trajno prisutni (pemanentni) rinokonjunktivitis |
|
|
- ↑ 1,0 1,1 Bousquet J, Van Cauwenberge P, Khaltaev N. Allergic rhinitis and its impact on asthma. J Allergy Clin Immunol. 2001; 108 (5 Suppl): S147-334.
- ↑ 2,0 2,1 Skoner DP. Allergic rhinitis: definition, epidemiology, pathophysiology, detection, and diagnosis. J Allergy Clin Immunol. 2001 Jul. 108(1 Suppl):S2-8.
- ↑ 3,0 3,1 Walls AF, He S, Buckley MG, McEuen AR. Roles of the mast cell and basophil in asthma. Clin Exp Allergy. 2001. 1:68. Haberal I,
- ↑ 4,0 4,1 Corey JP. The role of leukotrienes in nasal allergy. Otolaryngol Head Neck Surg. 2003 Sep. 129(3):274-9.
- ↑ Iwasaki M, Saito K, Takemura M, Sekikawa K, Fujii H, Yamada Y. TNF-alpha contributes to the development of allergic rhinitis in mice. J Allergy Clin Immunol. 2003 Jul. 112(1):134-40.
- ↑ Cates EC, Gajewska BU, Goncharova S, Alvarez D, Fattouh R, Coyle AJ. Effect of GM-CSF on immune, inflammatory, and clinical responses to ragweed in a novel mouse model of mucosal sensitization. J Allergy Clin Immunol. 2003 May. 111(5):1076-86.
- ↑ Salib RJ, Kumar S, Wilson SJ, Howarth PH. Nasal mucosal immunoexpression of the mast cell chemoattractants TGF-beta, eotaxin, and stem cell factor and their receptors in allergic rhinitis. J Allergy Clin Immunol. 2004 Oct. 114(4):799-806.
- ↑ 8,0 8,1 Hansen I, Klimek L, Mosges R, Hormann K. Mediators of inflammation in the early and the late phase of allergic rhinitis. Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2004 Jun. 4(3):159-63.
- ↑ Karaki M, Akiyama K, Mori N. Efficacy of intranasal steroid spray (mometasone furoate) on treatment of patients with seasonal allergic rhinitis: comparison with oral corticosteroids. Auris Nasus Larynx. 40: 277–81.
- Johansson SGO, O'B Hourihane J, Bousquet J, Bruijnzeel-Koomen C, Dreborg S, Haahtela T, Kowalski ML, Mygind N, Ring J, van Cauwenberge P, van HageHamsten EAACI position statement from the EAACI nomenclature task force. Allergy 2001; 56: 813-24.
- Johansson SGO, Bieber T, Dahl R, Friedmann PS, Lanier BQ, Lockey RF, Motala C, Ortega Martell JA, Platts-Mills TAE, Ring J, Thien F, Van Cauwenberge P, Williams HC. Revised nomenclature for allergy for global use: Report of the NomenclatureReview Committee of the World Allergy Organization, October 2003. J Allergy Clin Immunol 2004; 113: 832-836.