Roderik
| Roderih | |
|---|---|
|
| |
| Poreklo i porodica |
Roderih ili Roderik na germanskim jezicima, Rodrigo ili Roderiko na španskom i portugalskom, poslednji je vizigotski kralj na tlu Hispanije, koji je vladao između 710. i 711. godine. Poginuo je u bici kod Gvadalete koja je označila početak mavarskih osvajanja Iberijskog poluostrva i kraj vizigotske vladavine. Zapravo, o Roderihu se vrlo malo zna sa sigurnošću, osim da je vladao delom Vizogotskog kraljevstva u Hispaniji dok su drugim delom vladali njegovi protivnici, i da je poginuo u borbama sa muslimanskim osvajačima koji su uskoro preplavili i osvojili celo poluostrvo.
Prema Hronici iz 754, Roderih je "napao kraljevstvo (regnum) uz podršku senata"[1][2]. Istoričari su dugo raspravljali oko tačnog značenja ovih reči. Opšteprihvaćeno mišeljenje je da to nije bio tipičan dvorski prevrat kako se to dešavalo u ranijim slučajima, već je pre bila nasilan napad na palatu koji je vrlo brzo doveo do podela kraljevstva.
Roderih je verovatno bio regionalni upravitelj (u kasnijim, legendarnim izvorima, daje mu se titula duksa Betike) kada je izveo prevrat[2]. Veruje se takođe da je Agila koji je vladao na severu (Roderih je vladao na jugu Hispanije) bio u stvari Viticin sin i naslednik, i da je Roderih u stvari njemu preoteo presto[3]. Senat sa čijom je saglasnošću Roderih izvršio prevrat je verovatno bio sastavljen od "vodećih aristokrata i nekih biskupa"[2]. Učešće crkvenih lica u pobuni nije potvrđeno, neki tvrde da da je akt bio podržan od strane biskupa, ne bi bio proglašen uzurpacijom[1]. Izborno telo koje se sastojalo od privremenih i crkvenih velikaša bilo je primano telo koje je određivalo naslednike još od vremena Rekareda[2]. Dvorski zvaničnici, međutim i dalje su imali veliki uticaj na izbor kralja u poslednjim decenijama kraljevstva, što se može videti i u njihovom učešću u zaveri iz 711[1].
Nakon prevrata, kraljevstvo je podeljeno na dve frakcije. Jugozapadne provincije Luzitanija i zapadna Kartagina oko prestonice Toleda bile su u rukama Roderiha, a severistočni deo poluostrva (Tarakonensis i Narbonska Galija) u rukama Agile, o čemu svedoče arheološki i numizmatički dokazi. Dvanaest Roderihovih novčića koji nose naptpis Roderikus (Rvdericvs) iskovani su u Toledu koji je verovatno bio Roderihova prestonica, i Egitaniji (verovatno današnja Idanja a Velja[2] portugalska parohija. Regioni u kojima su novčići bili otkriveni ne poklapaju se i izgleda veoma moguće da su dva vladara vladala u isto vreme u dva različita regiona. Ne zna se kome su pripale provincije Galecija i Betika[2]. Izgleda da Roderih i Agila nikad se nisu direktno sukobili i to dokazuje Roderihova zabrnutost zbog arapske invazije a ne zbog podele kraljevstva[2].
Vizigotska lista kraljeva pominje ime Ruderigus kao kralja koji je vladao sedam godina i šestmeseci, dok druga dvanastavka Hronike vizigotskih kraljeva (lat. Chronicon Regum Visigothorum) beleže tri godine Agiline vladavine[2]. Za razliku od kraljevskih listi koje nemaju datume, Hronika iz 754, napisana u Toledu, tvrdi da je Rudericus vladao samo godinu dana[2]. Roderihova vladavina obično se smešta u 710. (ponekad i 709), češće u 711. sa završetkom u kasnoj 711. ili ranoj 712. godini. Ahilina vladavinaje počela nešto kasnije od Roderihove, i završila se 713.
Prema Hronici iz 754, Roderih je odmah po dolasku na presto skupio vojsku koja bi se suprotstavila Arapima i Berberima koji su harali po jugu Iberijskog poluostrva i uništili mnoge gradove pod vođstvom Tarika ibn Zijada i drugih muslimanskih vojskovođa[2]. Dok kasniji arapski izvori tvrde da je osvajanje Iberijskog poluostrva bilo jedan jedini događaj koji je izvršio Musa ibn Nusair, prema Hronici koja je vremenski mnogo bliža samom događaju, Arapi su počeli sa neorganizovanim upadima na poluostrvo nakon kojih bi se povlačili i teks u preduzeli veći poduhvat invazije nakon Roderihove smrti i kolapsa vizigotskog plemstva. U svojoj Istoriji Langobarda (lat. Historia Langobardorum) Pavle Đakon beleži da su "Saraceni napali celu Hispaniju od Septema (Seuta)"[2].
Roderih je preduzeo nekoliko pohoda protiv napadača pre nego što su ga napustili njegovi ljudi a on sam poginuo u borbi 712.[2] Hronika iz 754 tvrdi da su plemići koji su ga pratili na poslednjoj ekspediciji to uradili iz "ambicije za kraljevstvom", kako bi Roderih poginuo u borbi čime bi onimogli da obezbede presto za jednog od njih[2]. Međutim, kakve god namere imali, većina njih je takođe poginula u bici[2]. Drugi istoričari tvrde da je uzrok poraza bio nizak moral među vojnicima koji je bio proizvod borbe oko Roderihovog nasleđa[1]. Većina Roderihovih vojnika bila je loše snabdevena, sa gotovo nikakvom vojnom obukom ni pripremom, uglavnom robovi. Bilo je malo slobodnjaka koji su se borili na vizigotskoj strani[2].
Mesto bitke je takođe diskutabilno. Verovatno se desila na ušću reke Gvadaleta po kojoj je i dobila ime, Bitka kod Gvadalete. Prema Pavlu Đakonu, mesto borbe su neidentifikovana Transduktinska brda[2].
Prema Hronici iz 754, Arapi su zauzeli Toledo 711. gde su pogubili mnoge vizigotske plemiće u samom gradu, pod izgovorom da su pomogli Egikinom sinu i Viticinom bratu, Opi, da pobegne[2]. Pošto je ovaj događaj istinit, prema samoj Hronici onda je ili Roderihov poraz bio 711, a ne 712, ili je osvajanje Toleda bilo 712. a ne 711. Kolins je odabrao drugu mogućnost[2]. Moguće je da je Opa koji je pobegao iz Toleda i bio sin prethodnog vizigotskog kralja, bio stvarni uzrok "furije" koja je na kraju pregazila Hispaniju u rekordnom roku, prema Hronici. Možda su Roderih i Agilini rivali proglasili Opu za kralja ili pre Roderihove smrti ili između njegove smrti i arapskog zauzimanja Toleda[2]. Ako je to istina, onda su plemići koji su imali "ambiciju za kraljevstvom" verovatno bili Opine pristalice koje su Arapi poubijali u Toledu ubrzo nakon bitke na jugu[2].
Roderih je ostavio za sobom udovicu, Egilu, koja se kasnije preudala za jednog od arapskih vladara u Hispaniji[1].
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Thompson, E. A. The Goths in Spain. Oxford: Clarendon Press, 1969.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 Collins, Roger. Visigothic Spain, 409–711. Blackwell Publishing, 2004.
- ↑ Bachrach, Bernard S. "A Reassessment of Visigothic Jewish Policy, 589-711." The American Historical Review, Vol. 78, No. 1. (Feb., 1973), pp 11–34.
| Prethodnik: Vitica |
Vizigotski kralj (710—711) |
Nasljednik: Agila II |
