Vladan Đorđević
Za ostala značenja, vidi Vladan Đorđević (razvrstavanje).
Vladan Đorđević (Beograd, 21. novembar/3. decembar 1844. – Baden kod Beča, 18. avgust 1930), lekar, književnik i političar, predsednik ministarskog saveta (vlade) i sanitetski pukovnik.
Vladan Đorđević je rođen 21. novembra/ 3. decembra 1844 u Beogradu od oca Đorđa Đorđevića i majke Marije Đorđević, rođene Leko. Otac Đorđe je srpskog porekla, a majka Marija rođena je u poznatoj beogradskoj porodici cincarskog porekla kao kćerka Marka Leka i praunuka Marka Leka iz Vlahoklisure. Porodica Leko, kao i druge cincarske porodice, iselila iz današnje Severne Grčke u Austriju, tj. Vojvodinu, u Belu Crkvu, zbog turskih odmazda nad pravoslavnim stanovništvom. Iz Bele Crkve doselila se porodica Leko u Beograd tridesetih godina XIX veka. U duhu grko-cincarske kulture majčine porodice Vladan je kršten kao Hipokrat, da bi kasnije počeo da koristi "narodnije" ime Vladan, kao prevod drugog dela svog imena (kratija, gr. - vladavina).
Gimnaziju je završio u Beogradu, a kao đak je bio jedan od pokretača Ujedinjene omladine srpske i bio njen sekretar. Medicinu je studirao u Beču i doktorirao 1869. godine. Specijalizovao hirurgiju u Beču 1869-1871. godine i bio prvi školovani hirurg u Srbiji.
Vojni je lekar i šef hiruškog odeljenja vojne bolnice od 1871. godine. Osniva Srpsko lekarsko društvo (1872) i pokreće časopis "Srpski arhiv za celokupno lekarstvo" (1874). Od 1873. je lični lekar kneza Milana. Jedan je od glavnih osnivača Crvenog krsta u Srbiji (1876). U prvom srpsko-turskom ratu (1876) je načelnik saniteta moravsko-timočke vojske, a u drugm (1877-1878) je načelnik saniteta vrhovne komande. Načelnik je civilnog saniteta Srbije od 1879. godine, a 1881. je isposlovao njegovu široku reformu. I u srpsko-bugarskom ratu 1885/6. je načelnik saniteta vrhovne komande.
Đorđević je bio predsednik beogradske opštine 1884-1888, a ministar prosvete i privrede 1888. godine u vladi Nikole Hristića. Potom prelazi u diplomatiju kao poslanik Srbije u Atini od 1891. i u Carigradu od 1894. godine, gde je doprineo postavljanju srpskih vladika u Makedoniji.
Izabran je za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije 23. januara 1888, a za redovnog 15. novembra 1892.
Predsednik je vlade i ministar inostranih dela od 11. oktobra 1897. do 12. jula 1900. godine. Njegova vlada radila je na stišavanju žestokih partijskih borbi, ekonomskom napretku Srbije i jačanju njene vojske. Podneo je ostavku posle najave ženidbe kralja Aleksandara Dragom Mašin.
U zatvoru je na šest meseci 1906. godine, a zbog navodnog objavljivanja državnih tajni u knjizi Kraj jedne dinastije. U toku Prvog svetskog rata bio je u austrijskoj konfinaciji, radi rusofilstva od aneksione krize iz 1908. godine.
Vladan Đorđević je prednjačio u širenju Albanofobije u Srbiji. On je prikazivao Albance kao divljake koji nemaju istoriju, kao "evropske crvenokošce" koji spavaju u drveću "za koje su prikačeni repovima".[1]
Izdavao je važan časopis Otadžbina od 1875. do 1892. godine. Puno je pisao na istorijske teme, kao i romane, pripovetke i drame. Najvažniji radovi su: Istorija srpskog vojnog saniteta, I-IV (1879-86), Kraj jedne dinastije, I-III (1905-1906), Srpsko-turski rat, I-II (1907), Albanesen und die Grossmachte (1913), Car Dušan, I-III (istorijski roman, 1919-1920), Crna Gora i Austrija 1814-1894 (1924), Uspomene (1927).
Povezano
urediIzvori
urediVanjske veze
uredi
| prethodnik Živko Karabiberović |
Predsednik Beogradske opštine 1.8.1884 - 10.8.1885. |
sledbenik Mihailo Bogićević |