Sklavinija

Sklavinije (gr. Σκλαβηνίαι, Slovenije) je vizantijski naziv za teritorije naseljene Južnim Slovenima na području Vizantijskog carstva. Bile su zasebne političke jedinice, verovatno predvođene knezovima (arhontima).

Sklavinije na teritoriji Bizantijskog carstva

U jednom vizantijskom izvoru spomenut je knez (eksarhont) jedne Sklavinije, koji je 836-37. digao veliki ustanak u oblasti Soluna. Drugi izvor navodi da car Konstantin V Kopronim 758–59. "porobi Sklavinije po Makedoniji, a ostale prisili da priznaju njegovu vrhovnu vlast." Sloveni pod bugarskom vlašću nisu imali Sklavinije.

Spis De administrando imperio (O upravljanju carstvom), koji se pripisuje caru Konstantinu VII Porfirogenitu, navodi Sklavinije Srbiju (u čijem je sastavu Bosna), Hrvatsku, Travuniju, Zahumlje, Paganiju i Duklju, kao i druge pod vlašću Rusa. Po tom izvoru, Sklavinije su podeljene na županije (ζουπανίας) kojima vladaju župani (ζουπάνος).

Jedan jermenski izvor iz VII. veka spominje da na teritoriji evropske Vizantije žive 25 naroda pod imenom "Sloveni".

Od VII. do IX. veka Sklavinije se postepeno utapaju u upravne strukture Franačkog (krajine) i Vizantijskog carstva (teme) i u prostranije organizacije samih Južnih Slovena. U pisanim izvorima poslednji put se spominju sredinom IX. veka.

Organizacija sklavinija

Proces relativnog osamostaljivanja lokalnih zajednica, na Balkanu je počeo u vrijeme kraha romejske (vizantijske) vlasti. Razlog je česta izloženost žestokim i opasnim napadima i nemogućnost centralne vlasti u Carigradu da organizuje odbranu. Poznat je slučaj grada i lokalne jedinice Azima na tračko-ilirskoj granici koji se uspješno odupro najezdi Atilinih Huna bez pomoći romejske vlasti.

Period I Avarskog kaganata

Krajem VI vijeka Avari šire prostor svog kaganata i na Balkansko poluostrvo i stvaraju svoju, avarsku političku organizacija. Na širokom prostoru od Istre do Bugarske organizirale su se teritorijalne cjeline koje su u suštini bile zatečene kasnoantičke upravno-admimistrativne i teritorijalne organizacije iz rimskog, gotskog i romejskog (bizantskog) vremena. Ovakve jedinice, u isto vrijeme su i političke jezgre.

Upravni sloj čine Avari a djelimično i Slaveni. U manjim takvim cjelinama na čelu bili su župani, a u onim najvažnijim i vjerojatno većim banovi. Nazivi ban/bajan-banat-banovina, kagan, župan-županija su ostali iz avarskog jezika. ).

Period II Avarskog kaganata

Nakon urušavanja I Avarskog kaganata i povlačenja Avara sa Balkana, ove jedinice se potpuno osamostaljuju, jačajuči svoju političku individualnost, što je vodilo oblikovanju zasebnih autohtonih narodnosnih jedinica, posebno nakon doseljavanja Srba i Hrvata. Stvaranje novih teritorijalnih jedinica većinom se odvijalo po većim ili manjim geografskim cjelinama (Neretljanska oblast, Konavli, Travunija, Usora,...). Njihov sadržaj se zasnivao na simbiozi starosjedilačkog (romaniziranog ili poluromaniziranog) i slavenskog stanovništva koje sada predstavlja jedini vladajući sloj. Simbioza se kretala u pravcu slavenizacije.

Literatura

• Enciklopedija Jugoslavije, tom VII, str. 209. 1. izdanje. Zagreb: Jugoslovenski leksikografski zavod, 1968.
• Ivan Božić, Milorad Ekmečić, Sima Ćirković, Vladimir Dedijer: Istorija Jugoslavije. 2. izdanje. Beograd: Prosveta, 1973.
• Constantine Porphyrogenitus: De administrando imperio. Greek text edited by Gy. Moravcsik. English translation by R. J. H. Jenkins. Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies, Trustees for Harvard University, Washington, DC, 1966, 2006. ISBN 0-88402-021-5.

Spoljašnje veze

• Jovan Kovačević: Doseljenje Slovena na Balkansko poluostrvo. Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u Izvor: Istorija srpskog naroda Ι, SKZ Beograd 1994, 109-124 str.
• Sima Ćirković: Tragovi slovenskog stanovništva na tlu Albanije u srednjem veku. Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u Izvor: "Stanovništvo slovenskog porijekla u Albaniji" - Zbornik radova sa međunarodnog naučnog skupa održanog na Cetinju 21, 22. i 23. juna 1990. godine.