Programska muzika
Programska muzika, muzička dela inspirisana i stvorena na osnovu izvesnog sadržaja iz oblasti legende, literature, istorije, drugih umetnosti ili prirodnih pojava. Sa tim u vezi, programska dela uvek nose naslov iz kojeg se vidi sadržaj, slika ili raspoloženje obrađeno u delu. Nasuprot programskoj muzici uobičajno je postaviti apsolutnu muziku. Dela apsolutne muzike nemaju program iz spoljašnjeg sveta. Ona nose čisto muzičke naslove koji ne pokazuju direktnu vezu sa nekim konkretnim sadržajem van muzike. Takvi su nazivi: prelid, tokata, fuga, sonata, simfonija, koncert i dr. Etimološka veza tih termina sa nekim pojmom određenog značenja je samo istorijska, a sadržaj takvog dela razvija se po unutrašnjoj logici konstrukcije muzičkog tkiva. Mada se kod djela apsolutne muzike često nalaze i termini koji već bliže određuju njen karakter – grave, graciozo – ona ipak ne ulaze u oblast programa u muzici.
Programnost se u muzici može izraziti na više načina, među kojima se dva bitno razlikuju jedan od drugog. Prvi i ujedno najjednostavniji je tonsko slikanje, oponašanje zvučnih pojava iz prirode i života (cvrkutanje ptica, žuborenje potoka, huka talasa, sevanje munje). Tu program ne zadire dublje u muzičko delo, ne postaje muzički materijal, već je slučajan otisak, sličan fotografiji. U takvim zvučnim slikama većinom se ispoljava tehnička veština kompozitora, naročito u orkestarskim delima. Oponašanje zvukova obilato se upotrebljava u tzv. primenjenoj muzici, na primer za film. Drugi oblik programske muzike je dočaravanje nekog vanmuzičkog sadržaja čisto muzičkim jezikom, oslobođenim od konkretnih asocijacija koje izaziva oponašanje zvukova; kompozitor prenosi u muziku raspoloženja koja doživljava u vezi sa tim spoljnim sadržajem. U tom se slučaju često služi simbolima, koji nisu elementi tonskog slikanja, već muzički motivi, uslovno vezani za neku pojavu ili raspoloženje. Tako signal na trubi podseća na vojničku trubu, na boj, herojstvo i pobedu, rog na atmosferu u šumi i lov, a mirna melodija na flauti na pastoralne prizore.
Literatura
uredi- Junod, Philippe. "The New Paragone: Paradoxes and Contradictions of Pictorial Musicalism", in The Arts Entwined: Music and Painting in the Nineteenth Century, eds. M.L. Morton and P.L. Schmunk, pp. 28-29
- Encyclopedia.com: Programme music
- Essentials of Music: Composers: Vivaldi Arhivirano 2006-01-03 na Wayback Machine-u
- Apollo's Fire (Cleveland Baroque Orchestra): Programme Note for: Beethoven & Schubert in Vienna Arhivirano 2007-05-19 na Wayback Machine-u
- Review of Alban Berg: Lyric Suite by Kronos Quarter with Dawn Upshaw
- McClary, Susan (1991). Feminine Endings: Music, Gender, and Sexuality, pp. 24. Minnesota: University of Minnesota Press. ISBN 0-8166-1898-4..
}{refend}}
Spoljašnje veze
uredi- Art of the States: programmatic Arhivirano 2005-10-22 na Wayback Machine-u programmatic works by American composers
- Information on The Kaidan Suite, a musical interpretation of Japanese ghost stories by the Kitsune Ensemble. Arhivirano 2007-02-14 na Wayback Machine-u