Paldiski
Paldiski je lučki grad od 3,542 stanovnika[2] na sjeveru Estonije u Okrugu Harju.
Paldiski
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 59°21′N 24°03′E / 59.350°N 24.050°E | |
| Država |  Estonija
|
| Okrug | Harju |
| Gradska prava | 1783.[1] |
| Vlast | |
| - guverner | Toomas Uudeberg |
| Površina | |
| - Ukupna | 59.9 km²[2] |
| Stanovništvo (2021.) | |
| - Grad | 3,542[2] |
| - Gustoća | 59.10 stan. / km²[2] |
| Vremenska zona | UTC 2 (UTC 3) |
| Poštanski broj | 76806[2] |
| Karta | |
  Paldiski Pozicija Paldiskog u Estoniji | |
Geografske karakteristike
urediPaldiski se prostire na zapadnoj obali poluotoka Pakri u Paldiskom zaljevu. Zajedno sa otocima Pakri, Poluotokom Pakri i Paldiskim zaljevom, teritorij grada iznosi 101,8 km² (60,2 km² bez akvatorija).[1]
Grad je dobro povezan autoputom i željeznicom[1] sa nedalekim (44 km) Tallinnom
Historija
uredi
Današnji Paldiski osnovao je 1718. ruski car Petar Veliki kao pomorsku bazu za svoju mornaricu. Naselje se ispočetka zvalo - Rågervik kako se zvalo i starije švedsko naselje iz 17. vijeka.[3]
Rusi su ga 1762. preimenovali u Балтийский Порт (Baltička luka) i dodjelili mu status grada. Estonci su to baltiiski, izgovarali - paldiski, to je i ozakonjeno 1933.[3]
Paldiski je u periodu 1783.-96. bio administrativni centar rajona. Iako je ispočetka imao prednost u odnosu na Tallinn, jer se njegova luka nije ledila, nakon uvođenja ledolomaca 1870., promet je skrenut u Tallinn.[1] U međuratnom periodu Paldiski je do 1933. bio je gradić (1934 imao je 841 stanovnika) sa skromnom ekonomijom koja se svodila na ribarstvo i izvoz drvene građe za švedske tvornice papira.[1]
Sovjetski savez je 1939. u sklopu priprema za Drugi svjetski rat prisilio Estoniju na sporazum kojim Paldiski sa okolicom prepušta Crvenoj armiji za vojnu bazu. Stanovnici su raseljeni u u maju 1940.[1]
Za Drugog svjetskog rata grad su 28. aprila 1941. zauzele jedinice Wehrmachta, za vrijeme okupacije u Paldiskom je djelovao izbjeglički logor. Prilikom povlačenja 14. septembra 1944. - Nijemci su spalili veći dio grada (preživjelo dvadesetak kuća).[1]
Nakon rata za Estonske Sovjetske Socijalističke Republike u gradu i okolici djelovalo je devet različitih jedinica sovjetske vojske, naoružanih balističkim raketama sa nuklearnim bojevim glavama i nuklearnim podmornicama.[1] Kad je krajem 1968. izgrađen centar za obuku posada nuklearnih podmornica, grad je sa okolicom proglašen zabranjenom zonom, u njemu je na vrhuncu bilo smješteno i po 16 000 sovjetskih vojnika i oficira. Posljednji ruski vojnici otišli su 30. augusta 1994., a dva nuklearna reaktora su razmontirana 1995. Nakon odlaska ruske vojske broj stanovnika se radikalno smanjio, a porasla je i nezaposlenost.[1]
Paldiski je od 1995. do 1996. bio samo kvart grada Keile, a od tad je nezavisan.[3]
Privreda
urediEkonomija grada danas se bazira na luci, zapravo na dvije luke; veća Južna kojom upravlja državno poduzeće AS Tallinna Sadam i manja Sjeverna kojom upravlja privatna firma Paldiski Sadamate AS. Uz to postoji i firma AS Paldiski Tsingipada koja se bavi pocinčavanjem.[1] U okolici po poluotoku instalirane su vjetroturbine snage 10.000 lMW.[4]
Paldiski je i danas garnizonski grad, u njemu je smještena Prva pješadijska brigada estonske vojske i kordon granične policije.[5]
Pobratimski gradovi
urediPaldiski ima ugovore o prijateljstvu sa sljedećim gradovima;[6]
Izvori
uredi- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 „Paldiski” (estonski). Eesti Entsüklopeedia. Pristupljeno 6.10. 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Estonia: Counties, Cities and Towns” (engleski). City population. Pristupljeno 6.10. 2021.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „History” (engleski). Paldiski Linn. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-08. Pristupljeno 6.10. 2021.
- ↑ „City of Paldiski” (engleski). Pakri Science & Industrial Park. Pristupljeno 6.10. 2021.
- ↑ „About Paldiski” (engleski). Paldiski Linn. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-08. Pristupljeno 6.10. 2021.
- ↑ „Sister cities of Paldiski” (engleski). Sister cities. Pristupljeno 6.10. 2021.
Vanjske veze
uredi
- Paldiski (en)