Nove tendencije

Nove tendencije (francuski: Nouvelles Tendances) je naziv za 5 međunarodnih izložbi održanih u Zagrebu od 1961. do 1973., koje je organizirala tadašnja je Galerija suvremene umjetnosti (danas Muzej suvremene umjetnosti). Na izvjesni način Nove tendencije su bile nastavak onog što je započela umjetnička grupa EXAT 51 želja da se na gotovo naučnoj osnovi sintetiziraju umjetnički pokreti 1960-ih i 1970-ih, ali i tadašnje jugoslavenske nesvrstane politike - koja je željela postati most između istoka i zapada.

Tako su Nove Tendencije izrasle u nešto kao pokret koji je okupljao avangardne umjetnike zapadne i istočne Evrope i obje Amerike, bez obzira na njihove ideološke razlike. Uglavnom su to bili umjetnici koji su eksperimentirali sa Op Artom, kinetičkom umjetnošću i lumino kinetičkom umjetnošću. Najvjerniji izlagači bili su umjetnici okupljeni oko njemačkih grupa ZERO i Effekt, Grav iz Francuske, iz talijanskih grupa N i T i jugoslavenske grupe EXAT 51. Zvijezdani trenutak tog pokreta bila je Izložba održana u Muzeju dekorativnih umjetnosti u Parizu 1964.

Historija

Organizatori Novih tendencija bili su likovni kritičari okupljeni oko zagrebačke Galerije suvremene umjetnosti; Božo Bek (direktor galerije), Boris Kelemen (kustos galerije), Matko Meštrović, Radoslav Putar, Dimitrije Bašičević Mangelos i slikari: Ivan Picelj (član zagrebačke grupe EXAT 51) i Almir Mavignier (brazilsko - njemački umjetnik).

• Prvu izložbu Nove Tendencije (1961.) karakterizirao je vrlo širok spektar umjetničkih stilova unutar apstrakcije. To više nije bilo klasično dvodimenzijalno slikarstvo, već trodimenzionalni objekti - spoj kiparstva i slikarstva. Izložba je okupila umjetnike eksperimentatore; Almira Mavigniera, Julije Knifer]], njemačke slikare okupljene oko časopisa Zero (Oto Piene, Heinz Mack), talijanske umjetnike okupljene oko milanske galerije i časopisa Azimuth (Enrico Castellani (slikar i kipar), Piero Manzoni (konceptualni umjetnik). Na izložbi su prevladavala djela usmjerena na sistemska istraživanja; Françoisa Morelleta (kipar), Karla Gerstnera (švicarski grafički dizajner), te optička istraživanja površine i strukture objekta; Marca Adriana (austrijski avangardist), Julio Le Parca (argentinski kinetički kipar), Günthera Ueckera i djela talijanske grupe "N" (Biasi, Massironi, Chiggio, Costa, Landi). Na Tendencijama 1 pojavljuju se i prvi radovi programirane i kinetičke umjetnosti, koji na kasnijim izložbama postaju dominantni stil.
• Tendencije 2 (1963.), obilježio je Op Art, Nove tendencije postaju nešto kao pokret. Slikarstvo se shvaća kao racionalni naučni proces, za koji su potrebna znanja iz psihologije (teorije Gestalta). Cijene se eksperimenti s novim tehničkim medijima u cilju istraživanja vizualne percepcije.
• Tendencije 3 (1965.) istraživale su odnos kibernetike i umjetnosti, prije izložbe održan je simpozij na istu temu.
• Tendencije 4 (1968./69]].) obilježili su kompjutori, uz izložbu organiziran je međunarodni simpozij "Kompjuteri i vizualna istraživanja". Zanimljivo je da se je paralelno sa zagrebačkom izložbom održala i izložba Cybernetic Serendipity u londonskom institutu za suvremenu umjetnost.

Te iste godine Galerija suvremene umjetnosti pokrenula je časopis "Bit international" kao glasilo pokreta (izašlo je 9 brojeva od 1968 -1972.).

• Tendencije 5 (1973.) održane su pod sloganom - Konstruktivna vizuelna istraživanja; Kompjuterska vizuelna istraživanja; Konceptualna umjetnost

U sklopu Izložbe održan je simpozij sa temom "Racionalno i iracionalno u suvremenoj umjetnosti".

• Tendencije 6, iako planirane nisu ni održane, održan je samo međunarodni simpozij 1978., i retrospektivna izložba Nova umjetnička praksa 1966.-1978.

Ciljevi Novih tendencija

Nove tendencije, kao pokret bavile su se problemom odnosa između umjetnosti i društva, želivši da se umjetnost socijalizira i demokratizira. One su težile dokidanju hipostazirane vrijednosti unikata, davanje istoznačne vrijednosti multiplu i izjednačavanju umjetnosti i nauke. Vodeći domaći teoretičari bili su Matko Meštrović, Radoslav Putar i Vera Horvat Pintarić. Tendencije nisu okupljale samo slikare, već i tad vrlo uticajne teoretičare neokonstruktivističke i kinetičke umjetnosti i teorije informacija; Giulio Carlo Argan, Umbro Apollonio, Laszlo Beke, Palma Bucarelli, Umberto Eco, Herbert W. Franke, Udo Kultermann, Enzo Mari, Manfredo Massironi, Abraham A. Moles, Frieder Nake, Frank Popper. I većina umjetnika izlagača, objavljivala je uz rad i svoje teoretske tekstove; Karl Gerstner, Julio Le Parc, Heinz Mack, Alberto Biasi, Almir Mavignier, François Morellett, Otto Pienne, Günther Uecker, Yvaral. Od tadašnjih jugoslavenskih autora na izložbama Tendencija sudjelovali su; Ivan Picelj, Julije Knifer, Vojin Bakić, Vladimir Bonačić, Ivan Čižmek, Juraj Dobrović, Vlado Kristl, Vjenceslav Richter, Aleksandar Srnec, Miroslav Šutej i Ante Vulin.

• U počast Novih tendencija održana je u njemačkom gradu Karlsruhe 2008. / 09. izložba Bit International. [Nove] Tendencije - Computer And Visual Research, Zagreb 1961-1973.

Bibliografija

• Nove tendencije 2, Zagreb, 1. VIII.-15. IX. 1963., Katalog izložbe, Zagreb 1963.
• Peter Weibel, Margit Rosen: bit international. [Nove] tendencije - Computer und visuelle Forschung. Zagreb 1961 - 1973, Zentrum für Kunst und Medientechnologie, Karlsruhe, ISBN 978-3-930194-06-3

Eksterni linkovi

• New tendencies, Museum of Contemporary Art Zagreb Arhivirano 2011-07-21 na Wayback Machine-u (en)
• Nove Tendencije, sa portala I am Still Alive (darkofritz.net)
• Darko Fritz: Nove Tendencije (PDF)
• Kulturstiftung des Bundes: Die Neuen Tendenzen Arhivirano 2007-03-11 na Wayback Machine-u (de)