Wikipedija

Mumbaj

(Preusmjereno sa stranice Mumbai)

Mumbai ( मुम्बई , od Mumbadevi, imena jedne lokalne božice, do 1995. Bombay बम्बई) glavni grad države Maharashtra u Indiji i najveća luka na Arapskom moru i indijskom potkontinentu. Predstavlja glavno poslovno središte Indije, kao i administrativno središte indijske države Maharashtra. Grad (bez pojasa predgrađa) ima 12.883.654 stanovnika, dok s predgrađima i sjevernim dijelovima broji 19.994.372 stanovnika i čini šestu po veličini gradsku aglomeraciju na svijetu (sve stanje s 1. siječnjem 2006.)

Mumbaj
Bombay
Koordinate: 18°58′N 72°49′E / 18.967°N 72.817°E / 18.967; 72.817
Država Indija
Osnivanje 1668.
Vlast
 - Izvršni upravitelj Jairaj Phatak
 - Gradonačelnik Shubha Raul
Površina
 - Ukupna 603,40 km²
Stanovništvo (2008.)
 - Grad 12.478.447[1]
 - Gustoća 21.880 stanovnika/km²
Vremenska zona Indian Standard Time (UTC 5.30)
 - Ljeto (DST) ne primjenjuje se (UTC 5.30)
Poštanski broj 400 xxx
Pozivni broj 022
Službene stranice
MCGM.in
Karta
Položaj Mumbaija u Indiji
Položaj Mumbaija u Indiji

Položaj Mumbaija u Indiji

Grad leži na istoimenom otoku pred zapadnom obalom Indije. Moderni razvoj grada počinje tek u prvoj polovini 19. stoljeća, kada Bombay postaje sjedište indijske trgovine. U vrhu zaljeva Back Bay podignut je uz staru hinduističku jezgru niz monumentalnih zgrada (ističe se željeznička stanica Victoria). Otmjene stambene četvrti na poluotocima Kobala i Malabar stopile su se duž obala zaljeva u impozantnu cjelinu. Kulturno središte sa sveučilištem (od 1857.), knjižnicama, muzejima, nizom hramova, poznatom "kulom šutnje" (groblje bogatih Parsa) i drugi. Važan centar pamučne industrije, proizvodnja vune, svile i automobila; metalna, kemijska, drvna, kožna i prehrambena industrija; prerada nafte; filmska industrija (70 % indijske proizvodnje). Na susjednom otoku Trombay izgrađen je prvi nuklearni reaktor u Indiji. Moderno uređena luka povezuje Bombay ("vrata Indije", naziv za grad i za monumentalnu građevinu kroz koju se iz luke ulazi u grad) i Indiju sa zapadnim svijetom. Izvozi se pamuk, sjemeno ulje, riža, pšenica, manganova ruda; uvozi tekstil i željezo, čelik, strojeve, ugljen. Željezničkim prugama i cestama Bombay je spojen s dalekim zaleđem, a glavni kolodvor, Chhatrapati Shivaji Terminus, je od 2004. godine uvršten u UNESCOv popis mjesta svjetske baštine u Aziji i Oceaniji. Važno čvorište međunarodnih zrakoplovnih linija.

Po njemu je indijska filmska industrija dobila naziv Bollywood.

Istorija

uredi
 
Istorijska mapa Bombaja

U portugalskoj vlasti je od 1534. Od 1661. pod upravom engleske Istočnoindijske kompanije. Od 1708. sedište britanske uprave u Indiji. Brzo se razvija posle otvaranja Sueckog kanala (1869.). Tu je 1908. došlo do prvog velikog radničkog štrajka u Indiji, koji je vojska ugušila u krvi. U oslobođenoj Indiji od 1947. sedište provincije, a od 1956. federalne države Bombaj. 1960. Bombaj je postao glavni grad države Maharaštra.

Geografija

uredi

Mumbaja se sastoji od dva zasebna regiona: grada Mumbaja i prigragratskog okruga Mumbaja, koji formiraju dva zasebna upravna okruga Maharaštre.[2] Region gradskog kruga se naziva i Ostrvski grad ili Južni Mumbaj.[3] Totalna površina Mumbaja je 603,4 km2 (233 sq mi).[4] Od toga, ostrvski grad pokriva 67.79 km2 (26 sq mi), dok prigradski okrug ima 370 km2 (143 sq mi), i ukupno 437.71 km2 (169 sq mi) je pod upravom Opštinske korporacije šireg Mumbaja (MCGM). Preostala oblast pripada odbrambenim snagama, Mumbajskom lučnom trastu, Komisiji za atomsku energiju i nacionalnom parku Borivali.[5]

Mumbaj leži na ušću reke Ulhasa na zapadnoj obali Indije, u primorskom regionu poznatom kao Konkan. On je smešten na ostrvu Salsete, koje delimično deli sa okrugom Tan.[6] Mumbaj je ograničen Arapskim morem na zapadu.[7] Mnogi delovi grada leže neposredno iznad nivoa mora, sa elevacijom u opsegu od 10 m (33 ft) do 15 m (49 ft);[8] grad ima prosečnu nadmorsku visinu od 14 m (46 ft).[9] Severni Mumbaj (Salsette) je brdovit,[10] i najviša tačka grada je na 450 m (1,476 ft) na Salseti u Povaj–Kanheri vencu.[11] Nacionalni park Sanjay Gandhi (Nacionalni park Borivali) je delom lociran u predgradskom okrugu Mumbaja, a delom u okrugu Tan, i pokriva oblast od 103.09 km2 (39.80 sq mi).[12]

  •  
    Mumbaj se sastoji od dva okruga
  •  
    Mumbajski metropolitanski region, satelitska slika sa Landsata 5 napravljena 30. januara 2011.

Pored brane Batsa, postoji šest glavnih jezera iz kojih se grad snabdeva vodom: Vihar, Donja Vaitarna, Gornja Vaitarna, Tulsi, Tansa i Povaj. Jezera Tulsi i Vihar su locirana u Nacionalnom parku Borivili, unutar gradskih granica. Voda iz jezera Povaj, koje je takođe unutar gradskih granica, se koristi samo za poljoprivredne i industrijske svrhe.[13] Tri male reke, reka Dahisar, reka Poisar i reka Ohivara (ili Ošivara) ističu iz parka, dok zagađena reka Miti ističe iz jezera Tulsi i sakuplja preliv vode iz jezera Vihar i Povaj.[14] Obale grada su razuđene brojnim potocima i zalivima, i protežu se od potoka Tan na istoku do Madh Marve na zapadnoj strani.[15] Istočna obala ostrva Salset je pokrivena velikim mangrovskim močvarama sa bogatim biodiverzitetom, dok je zapadna obala uglavnom peskovita i kamenita.[16]

Zemljišni pokrivač u gradskom regionu je predominantno peskovit usled blizine mora. U predgrađima, zemljište je uglavnom aluvijalno i glinasto.[17] Kamena osnova ispod zemljišnog pokrivača se sastoji od crnih dekanskih bazaltnih tokova, i njihovih kiselih i baznih varijanti koje datiraju iz era kasne Krede i ranog Eocena.[18] Mumbaj sedi na seizmički aktivnoj zoni zbog prisutva 23 linije razdvajanja u blizini.[19] Oblast je klasifikovana kao region seizmičke zone III,[20] što znači da može da dođe do zemljotresa sa magnitudom od 6,5 na Rihterovoj skali.[21]

Klima

uredi
 
Prosečna temperatura i precipitacija u Mumbaju
Glavni članak: Klima Mumbaja

Mumbaj ima Tropsku klimu, specifično tropsku vlažnu i suvu klimu (Aw) po Kopenovoj klasifikaciji klima, sa sedam suvih meseci i vrhuncom kiša u julu.[22] Hladnijoj sezoni od decembra do februara sledi letnja sezona od marta do juna. Period od juna do oko kraja septembra se sastoji od jugozapadne monsunske sezone, i oktober i novembar formiraju post-monsunsku sezonu.[23]

Između juna i septembra, jugozapadne monsunske kiše šibaju grad. Premonsunske kiše padadu u maju. S vremena na vreme se javljaju severnoistočne monsunske kiše u oktobru i novembru. Maksimalna godišnja količina padavina ikad zabeležena je bila 3,452 mm (136 in) 1954. godine.[24] Najviša zabeležena količina padavina u jednom danu od 944 mm (37 in) se dogodila 26. jula 2005.[25] Prosečna totalna godišnja količina padavina je 2,146.6 mm (85 in) za sam grad, i 2,457 mm (97 in) za predgrađa.[24]

Prosečna godišnja temperatura je 27.2 °C (81 °F), a prosečna precipitacija je 2,167 mm (85 in).[26] U gradu je prosečna maksimalna temperatura 31.2 °C (88 °F), dok je prosečna minimalna temperatura 23.7 °C (75 °F). U predgrađima, dnevna srednja maksimalna temperatura je u opsegu od 29.1 °C (84 °F) do 33.3 °C (92 °F), dok je dnevna minimalna temperatura u opsegu od 16.3 °C (61 °F) do 26.2 °C (79 °F).[24] Rekordno visoka temperatura od 40.2 °C (104 °F) je zabeležena 28. marta 1982,[27] a rekordno niska od 7.4 °C (45 °F) 27. januara 1962.[28]

Stanovništvo

uredi

Prema nezvaničnim rezultatima popisa, u gradu je 2011. živelo 12.478.447 stanovnika.

Kretanje broja stanovnika
1991. 2001. 2011.
9.925.891[29] 11.978.450[29] 12.478.447[1]

Reference

uredi
  1. ↑ 1,0 1,1 Census of India 2011: Provisional Population Totals. Cities having population 1 lakh and above., Приступљено 13. 4. 2013.
  2. ↑ „Mumbai Suburban”. National Informatics Centre (Mahrashtra State Centre). 
  3. ↑ „Mumbai Urban Infrastructure Project”. Mumbai Metropolitan Region Development Authority (MMRDA). Arhivirano iz originala na datum 2009-02-26. Pristupljeno 18 July 2008. 
  4. ↑ „Area and Density – Metropolitan Cities”. Ministry of Urban Development (Government of India). str. 33. Arhivirano iz originala na datum 2009-04-29. Pristupljeno 28 April 2008. 
  5. ↑ Mumbai Plan, 1.2 Area and Divisions
  6. ↑ Greater Bombay District Gazetteer 1960: str. 2
  7. ↑ Mumbai Plan, 1.1 Location
  8. ↑ Krishnamoorthy 2008: str. 218
  9. ↑ „Mumbai, India”. Weatherbase. Pristupljeno 19 March 2008. 
  10. ↑ Mumbai Plan, 1.3.2.2 Salsette Island
  11. ↑ Srinivasu, T.; Pardeshi, Satish. „Floristic Survey of Institute of Science, Mumbai, Maharashta State”. Government of Maharashtra. Arhivirano iz originala na datum 2009-07-17. Pristupljeno 26 August 2009. 
  12. ↑ Bapat 2005: str. 111–112
  13. ↑ „Salient Features of Powai Lake” (PPT). Department of Environment (Government of Maharashtra). str. 1–3. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-15. Pristupljeno 29 April 2009. 
  14. ↑ Mumbai Plan, 1.7 Water Supply and Sanitation
  15. ↑ Sen, Somit (13 December 2008). „Security web for city coastline”. The Times of India. Pristupljeno 30 April 2009. 
  16. ↑ Patil 1957: str. 45–49
  17. ↑ Mumbai Plan, 1.3.1 Soil
  18. ↑ Mumbai Plan, 1.3.2 Geology and Geomorphology
  19. ↑ Kanth, S. T. G. Raghu; Iyenagar, R. N. (10 December 2006). „Seismic Hazard estimation for Mumbai City”. Current Science (Current Science Association) 91 (11): 1486. Pristupljeno 3 September 2009. »This is used to compute the probability of ground motion that can be induced by each of the twenty-three known faults that exist around the city.« 
  20. ↑ India Meteorological Department. Seismic Zoning Map (Map). Arhivirano iz originala na datum 2008-09-15. Pristupljeno 20 July 2008. 
  21. ↑ „The Seismic Environment of Mumbai”. Department of Theoretical Physics (Tata Institute of Fundamental Research). Pristupljeno 6 December 2007. 
  22. ↑ Proceedings of the Indian National Science Academy 1999: str. 210
  23. ↑ Greater Bombay District Gazetteer 1960: str. 84
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Mumbai Plan, 1.4 Climate and Rainfall
  25. ↑ Kishwar, Madhu Purnima (3 July 2006). „Three drown as heavy rain lashes Mumbai for the 3rd day”. Daily News and Analysis (DNA) (Mumbai). Pristupljeno 15 June 2009. 
  26. ↑ Rohli & Vega 2007: str. 267
  27. ↑ WMO bulletin, 2000 & °C on 28 March 1982, the highest since 1955.", p. 346, "Bombay recorded a maximum temperature of 40.2
  28. ↑ „Mumbai still cold at 8.6 °C”. The Times of India. 9 February 2008. Pristupljeno 26 April 2009. 
  29. ↑ 29,0 29,1 World Gazetteer: Die wichtigsten Orte mit Statistiken zu ihrer Bevölkerung, Pristupljeno 13. 4. 2013.

Literatura

uredi
  • Baptista, Elsie Wilhelmina (1967). The East Indians: Catholic Community of Bombay, Salsette and Bassein. Bombay East Indian Association. 
  • Bates, Crispin (2003). Community, Empire and Migration: South Asians in Diaspora. Orient Blackswan. ISBN 978-81-250-2482-8. 
  • Brunn, Stanley; Williams, Jack Francis; Zeigler, Donald (2003). Cities of the World: World Regional Urban Development (Third izd.). Rowman & Littlefield Publishers, Inc.. ISBN 0-06-381225-8. 
  • Campbell, Dennis (2008). International Telecommunications Law [2008]. II. ISBN 1-4357-1699-X. 
  • Census of India, 1961. 5. Office of the Registrar General (India). 1962. 
  • Carsten, F. L. (1961). The New Cambridge Modern History (The ascendancy of France 1648–88). V. Cambridge University Press Archive. ISBN 978-0-521-04544-5. 
  • Chaudhuri, Asha Kuthari (2005). „Introduction: Modern Indian Drama”. Mahesh Dattani: An Introduction. Contemporary Indian Writers in English. Foundation Books. ISBN 81-7596-260-7. Pristupljeno 26 April 2009. 
  • Chittar, Shantaram D. (1973). The Port of Bombay: a brief history. Bombay Port Trust. 
  • Datta, Kavita; Jones, Gareth A. (1999). Housing and finance in developing countries. Volume 7 of Routledge studies in development and society (illustrated izd.). Routledge. ISBN 978-0-415-17242-4. 
  • David, M. D. (1973). History of Bombay, 1661–1708. University of Mumbai. 
  • David, M. D. (1995). Bombay, the city of dreams: a history of the first city in India. Himalaya Publishing House. 
  • Davis, Mike (2006). Planet of Slums [" Le pire des mondes possibles : de l'explosion urbaine au bidonville global "]. Paris: La Découverte. ISBN 978-2-7071-4915-2. 
  • Dwivedi, Sharada; Mehrotra, Rahul (2001). Bombay: The Cities Within. Eminence Designs. ISBN 81-85028-80-X. 
  • Environment and urbanization. v. 14, no. 1. International Institute for Environment and Development. April 2002. ISBN 978-1-84369-223-2. Pristupljeno 29 August 2009. 
  • „Executive Summary on Comprehensive Transportation Study for MMR”. MMRDA. Arhivirano iz originala na datum 2010-04-16. Pristupljeno 28 August 2009. 
  • Farooqui, Amar (2006). Opium city: the making of early Victorian Bombay. Three Essays Press. ISBN 978-81-88789-32-0. 
  • Fortescue, J. W. (2008). A History of the British Army. III. Read Books. ISBN 978-1-4437-7768-1. 
  • Fuller, Christopher John; Bénéï, Véronique (2001). The everyday state and society in modern India. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 978-1-85065-471-1. 
  • Ganti, Tejaswini (2004). „Introduction”. Bollywood: a guidebook to popular Hindi cinema. Routledge. ISBN 0-415-28854-1. 
  • Greater Bombay District Gazetteer. Maharashtra State Gazetteers. v. 27, no. 1. Gazetteer Department (Government of Maharashtra). 1960. 
  • Ghosh, Amalananda (1990). An Encyclopaedia of Indian Archaeology. Brill. ISBN 81-215-0088-5. 
  • Guha, Ramachandra (2007). India after Gandhi. HarperCollins. ISBN 0-06-019881-8. 
  • Hansen, Thomas Blom (2001). Wages of violence: naming and identity in postcolonial Bombay. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08840-2. Pristupljeno 16 August 2009. 
  • Huda, Anwar (2004). The Art and Science of Cinema. Atlantic Publishers & Distributors. ISBN 978-81-269-0348-1. Pristupljeno 11 June 2008. 
  • Jha, Subhash K. (2005). The Essential Guide to Bollywood. Roli Books. ISBN 81-7436-378-5. 
  • Keillor, Bruce David (2007). Marketing in the 21st Century: New world marketing. 1. Praeger. ISBN 0-275-99276-4. 
  • Kelsey, Jane (2008). Serving Whose Interests?: The Political Economy of Trade in Services Agreements. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-44821-5. 
  • Khalidi, Omar (2006). Muslims in the Deccan: a historical survey. Global Media Publications. ISBN 978-81-88869-13-8. 
  • Kothari, Rajni (1970). Politics in India. Orient Longman. 
  • Krishnamoorthy, Bala (2008). Environmental Management: Text And Cases. PHI Learning Pvt. Ltd.. ISBN 978-81-203-3329-1. 
  • Kumari, Asha (1990). Hinduism and Buddhism. Vishwavidyalaya Prakashan. ISBN 81-7124-060-7. 
  • Lok Sabha debates. New Delhi: Lok Sabha Secretariat. 1998. 
  • Machado, José Pedro (1984). „Bombaim” (Portuguese). Dicionário Onomástico Etimológico da Língua Portuguesa. I. 
  • Mehta, Suketu (2004). Maximum City: Bombay Lost and Found. Alfred A Knopf. ISBN 0-375-40372-8. 
  • Metropolitan planning and management in the developing world: spatial decentralization policy in Bombay and Cairo. United Nations Centre for Human Settlements. 1993. ISBN 978-92-1-131233-1. 
  • Misra, Satish Chandra (1982). The Rise of Muslim Power in Gujarat: A History of Gujarat from 1298 to 1442. Munshiram Manoharlal Publishers. 
  • Morris, Jan; Winchester, Simon (2005) [1983]. Stones of empire: the buildings of the Raj (reissue, illustrated izd.). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280596-6. 
  • „Mumbai Plan”. Department of Relief and Rehabilitation (Government of Maharashtra). Arhivirano iz originala na datum 2009-03-10. Pristupljeno 29 April 2009. 
  • Naravane, M. S. (2007). Battles of the honourable East India Company: making of the Raj. APH Publishing. ISBN 978-81-313-0034-3. 
  • O'Brien, Derek (2003). The Mumbai Factfile. Penguin Books. ISBN 978-0-14-302947-2. 
  • „Office of the Commissioner of Police, Mumbai” (PDF, 1.18 MB). Mumbai Police. Pristupljeno 15 June 2009. 
  • Patel, Sujata; Masselos, Jim, ur. (2003). „Bombay and Mumbai: Identities, Politics and Populism”. Bombay and Mumbai. The City in Transition. Delhi, India: The Oxford University Press. ISBN 0-19-567711-0. 
  • Pai, Pushpa (2005). „Multilingualism, Multiculturalism and Education: Case Study of Mumbai City”. u: Cohen, James; McAlister, Kara T.; Rolstad, Kellie; MacSwan, Jeff. Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism. Cascadilla Press. str. 1794–1806. 
  • Patil, R.P. (1957). The mangroves in Salsette Island near Bombay. Calcutta: Proceedings of the Symposium on Mangrove Forest. 
  • Aditi Phadnis. Business Standard Political Profiles: Of Cabals and Kings. Business Standard. 
  • „Population and Employment profile of Mumbai Metropolitan Region” (PDF). Mumbai Metropolitan Region Development Authority (MMRDA). Arhivirano iz originala na datum 2009-12-28. Pristupljeno 4 June 2010. 
  • Proceedings of the Indian National Science Academy. 65. Indian National Science Academy. 1999. 
  • Rana, Mahendra Singh (2006). India votes: Lok Sabha & Vidhan Sabha elections 2001–2005. Sarup & Sons. ISBN 978-81-7625-647-6. 
  • Rohli, Robert V.; Vega, Anthony J. (2007). Climatology (illustrated izd.). Jones & Bartlett Publishers. ISBN 978-0-7637-3828-0. 
  • Saini, A.K.; Chand; Hukam. History of Medieval India. Anmol Publications. ISBN 978-81-261-2313-1. 
  • Singh, K. S.; B. V. Bhanu; B. R. Bhatnagar; Anthropological Survey of India; D. K. Bose; V. S. Kulkarni; J. Sreenath (2004). Maharashtra. XXX. Popular Prakashan. ISBN 978-81-7991-102-0. 
  • Shirodkar, Prakashchandra P. (1998). Researches in Indo-Portuguese history. 2. Publication Scheme. ISBN 978-81-86782-15-6. 
  • Swaminathan, R.; Goyal, Jaya (2006). Mumbai vision 2015: agenda for urban renewal. Macmillan India in association with Observer Research Foundation. 
  • Strizower, Schifra (1971). The children of Israel: the Bene Israel of Bombay. B. Blackwell. 
  • The Gazetteer of Bombay City and Island. Gazetteers of the Bombay Presidency. 2. Gazetteer Department (Government of Maharashtra). 1978. 
  • „The Mumbai Municipal Corporation Act, 1888” (PDF). State Election Commissioner (Government of Maharashtra). Arhivirano iz originala na datum 2007-07-05. Pristupljeno 3 May 2009. 
  • Kurian, Mathew; McCarney, Patricia (2010). Peri-urban water and sanitation services policy, planning and method. Dordrecht: Springer. ISBN 9048194253. 
  • Vilanilam, John V. (2005). Mass communication in India: a sociological perspective (illustrated izd.). SAGE. ISBN 978-0-7619-3372-4. 
  • Wasko, Janet (2003). How Hollywood works. SAGE. ISBN 0-7619-6814-8. 
  • WMO bulletin. 49. World Meteorological Organization. 2000. 
  • Yimene, Ababu Minda (2004). An African Indian Community in Hyderabad: Siddi Identity, Its Maintenance and Change. Cuvillier Verlag. ISBN 3-86537-206-6. 
  • Yule, Henry; Burnell, A. C. (1996) [1939]. A glossary of colloquial Anglo-Indian words and phrases: Hobson-Jobson (2 izd.). Routledge. ISBN 978-0-7007-0321-0. 
  • Zakakria, Rafiq; Indian National Congress (1985). 100 glorious years: Indian National Congress, 1885–1985. Reception Committee, Congress Centenary Session. 

Vanjske veze

uredi
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Mumbaj&oldid=41688497