Derbendžije
Derbendžije (turski: derbenci od perzijske: derbend = klanac[1]) bili su paravojska u Osmanskom Carstvu sastavljena od lokalnog kršćanskog stanovništva, koja je egzistirala od 16. do 19. vijeka, zadužena za osiguravanje prometa na nesigurnim mjestima (klanci, prijevoji) [2][3]
Derbendžije
Derbenci | |
|---|---|
| Država | .svg){kind=small} Osmansko Carstvo |
| Karta | |
 Karta Osmanskog Carstva između 1481. - 1683. | |
Derbendžije su u zamjenu za službu, imali nešto povoljniji status od ostalog stanovništva, plaćali su manji ili skoro nikakav porez.
Historija
urediOsmansko Carstvo se početkom 15. vijeka teritorijalno jako prošilo, i postalo pravi konglomerat različitih naroda, pa se pojavila potreba da se i lokalno kršćansko stanovništvo u novoosvojenim evropskim dijelovima carstva iskoristi kao faktor stabilnosti. [2]
Derbendžije nisu bili jedine paravojne formacije u koje su uključivani i kršćani, pored njih postojali su još vojnuci i martolozi. Ono što je interesantno sve tri formacije, se gotovo i ne spominju u usmenoj narodnoj predaji, kao tradicija nedostojna sjećanja. [4] Derbendžije su se pojavile kao zamjena za regularnu vojsku, kao stražari na nesigurnim mjestima, od sve brojnijih hajduka. Tako se zna da su od sredine 16. vijeka stanovnici tada malog naselja Jagodine bili derbendžije. [5]Od vremena sultana Mehmeda II (1429. - 1481.) oslobođeni su odlaska u vojne pohode.
Organizaciona struktura
urediO strukturi i naoružanju derbendžija ne zna se puno. Ali se zna da su to često bili gotovo svi sposobni muškarci, nekog age koji je kao feud dobio neki teritorij sa stanovništvom, tako da je on bio ujedno i komandant svojih derbendžija. Tako se zna da je Ahmet-paša Kurt iz albanskog Berata postao je za sultana Mustafa III derbenci aga, on je poznat po tome što je 1775. uhapsio Ali Pašu Janjinskog, koji je tad bio hajduk, ali ga je pustio jer je bio njegov unuk. [6]
Izvori
uredi- ↑ „dèrbent” (hrvatski). Novi Liber. Pristupljeno 15. 05. 2013.
- ↑ 2,0 2,1 „Мартолози” (srpski). Istorijska biblioteka. Pristupljeno 15. 05. 2013.
- ↑ „Značenje riječi Derbendžije u hrvatskom leksikonu” (hrvatski). Hrvatski leksikon. Pristupljeno 15. 05. 2013.
- ↑ Boško Suvajdžić. „Hajduci i uskoci u narodnoj poeziji” (srpski). Projekat Rastko. Pristupljeno 12. 05. 2013.
- ↑ Mirjana Detelić. „Epski gradovi - Jagodina” (srpski). Leksikon/gradovi. Arhivirano iz originala na datum 2016-02-13. Pristupljeno 15. 05. 2013.
- ↑ Robert Elsie. „A Biographical Dictionary of Albanian History” (engleski). I.B.Tauris. Pristupljeno 15. 05. 2013.