Abasidski Kalifat

Abasidi (arapski: العبّاسيّون, fonetski: Abbāsīyūn) je bila arapska dinastija koja je vladala u Bagdadu od 750. do 1258. i od 1261. do 1517. godine, dakle tokom 764 godina sa jednim kratkim prekidom. Ukupno je brojala 54 kalifa.

Historijski pregled

Kalifat 750. godine

Abasidi su svrgnuli sa vlasti Emevijje i zauzeli prijesto na osnovu krvne veze sa Poslanikom Muhammedom. Poticali su od Muhammedovog najmlađeg amidže Abbas ibn Abd al-Muttaliba. Smatrali su da imaju veće pravo na prijestol nego Emevijje koji nisu bile ni potomci plemena Kurejšija. Prvo što su uradili je premiještanje prijestonice u Bagdad čime su i ugodili i približili se Perzijskom carstvu koje im je pomoglo pri dolasku na vlast. Zahvaljujući ovome došlo je do zauzimanja vladarskih pozicija i od strane ne-Arapa, što je kasnije omogućilo da istaknuti muslimani koji nisu imali nikakvih veza sa vladarskim pozicijama postanu uticajne vojskovođe, emiri ili veziri.

Abasidi su većinom bili orijentisani na vladanje unutar imperije, a ratovi za proširivanje carstva većinom nisu bili vođeni. Carstvo je bilo veliko i morali su postaviti regionalne vladare, međutim problemi su nastali u njihovoj borbi za vlast i želji da i njihove pozicije budu nasljedne. Jedan od ovih poduhvata je rezultirao i sada poznatom titulom sultana. Naime, već u 11. stoljeću Mahmud od Ghazne se proglasio sultanom svoje teritorije odbijajući na taj način bilo kakvu vezu sa Abasidima, pa i formalnu koja se relizirala u nazivima titula.

Poslednji Abasid, Al-Musta'sim, potomak Poslanikove loze je ubijen 1258. Ubio ga je Hulagu Khan nakon osvajanja Bagdada. Međutim, vladavina Abasida se nastavila i iako su izgubile stvarnu vlast nad zemljom, sve do kalifa Selima I smatrali su se vladarima, prvenstveno u vjerskim pitanjima. Do kraja svoje dinastije djelovali su iz Egipta pod vlašću Memluka.

Raskol sa Šiitima

U ranom periodu vladavine je došlo do prvog značajnijeg raskola između muslimana Sunita i Šita. Prvenstveno, Abasidi su zanijekali Šite jer su podržavali emevijjsku vlast a nijekali abasidsko pravo na prijesto putem krvne veze sa Poslanikom. Rezultat su bili mnogi konflikti između ovih dvaju skupina koji su završili osnivanjem nezavisne države Šita u sjevernoj Africi 801. godine.

Memluci

U vrijeme abasidske vladavine, u 9. stoljeću osnovana je snažna memlučka vojska. Cilj je bio podržavanje Abasida i održavanje njihove vlasti. Sačinjavali su je većinom Turci, ali i nešto Slavena i Barbara. Iako su omogućili dinastiji Abasida da riješe unutrašnje i vanjske probleme, oni su ih i svrgnuli sa vlasti i osnovali moćno Osmansko carstvo.

Značaj

U doba vladavine Abasida hilafet je dobio internacionalni karakter, pružen je doprinos prevođenju knjiga sa drugih jezika, prvenstveno grčkog pa baš zahvaljujući njima uspjela su se sačuvati djela velikih mislioca poput Platona i Aristotela. Postigli su značajna dostignuća vezana za medicinu, a najznačajnija djela su prevođena na latinski i hebrejski. Proučavali su ljudsku anatomiju i uzroke bolesti. U tom periodu je djelovao i Ibn Sina. Bavili su se astronomijom, razvili algebru. Doprinijeli su i na drugim poljima nauke, između ostalog i napravili jedan od prvih, ako ne i prvi globus.

Najznačajnije abasidski kalifi

Ebul Abbas es Seffaha, (750. - 754.) prvi kalif značajan po izgradnji puta Kufa - Meka, te primitivni oblik vodovodnog sistema.
Ebu-Džafer el-Mensur, (754. - 775.) osnovao Bagdad i učinio ga prijestonicom islamskog carstva. Tražio je grčka djela da bi ih preveo na arapski jezik.
Muhamed el Mahdi,(775. - 785.) nasljedio veliko bogatstvo koje je darovao u dobrotvorne svrhe, proširio harem oko Kabe.

Spisak abasidskih kalifa u Bagdadu

Abu'l Abbas As-Saffah 750 - 754
Al-Mansur 754 - 775
Al-Mahdi 775 - 785
Al-Hadi 785 - 786
Harun al-Rašid 786 - 809
Al-Amin 809 - 813
Al-Ma'mun 813 - 833
Al-Mu'tasim 833 - 842
Al-Wathiq 842 - 847
Al-Mutawakkil 847 - 861
Al-Muntasir 861 - 862
Al-Musta'in 862 - 866
Al-Mu'tazz 866 - 869
Al-Muhtadi 869 - 870
Al-Mu'tamid 870 - 892
Al-Mu'tadid 892 - 902
Al-Muktafi 902 - 908
Al-Muqtadir 908 - 932
Al-Qahir 932 - 934
Ar-Radi 934 - 940
Al-Muttaqi 940 - 944
Al-Mustakfi 944 - 946
Al-Muti 946 - 974
At-Ta'i 974 - 991
Al-Qadir 991 - 1031
Al-Qa'im 1031 - 1075
Al-Muqtadi 1075 - 1094
Al-Mustazhir 1094 - 1118
Al-Mustarshid 1118 - 1135
Ar-Rašid 1135 - 1136
Al-Muqtafi 1136 - 1160
Al-Mustanjid 1160 - 1170
Al-Mustadi 1170 - 1180
An-Nasir 1180 - 1225
Az-Zahir 1225 - 1226
Al-Mustansir 1226 - 1242
Al-Musta'sim 1242 - 1258

Spisak abasidskih vladara u Egiptu pod okriljem Memluka

Al-Mustansir 1261
Al-Hakim I (Cairo) 1262 - 1302
Al-Mustakfi I of Cairo 1303 - 1340
Al-Wathiq I 1340-1341
Al-Hakim II 1341-1352
Al-Mu'tadid I 1352-1362
Al-Mutawakkil I 1362-1383
Al-Wathiq II 1383-1386
Al-Mu'tasim 1386-1389
Al-Mutawakkil I 1389-1406
Al-Musta'in 1406-1414
Al-Mu'tadid II 1414-1441
Al-Mustakfi II 1441-1451
Al-Qa'im 1451-1455
Al-Mustanjid 1455-1479
Al-Mutawakkil II 1479-1497
Al-Mustamsik 1497-1508
Al-Mutawakkil III 1508-1517

Povezano

Bitka za Talas