Zurìcu (citati)

Zuricu (tudiscu: Zürich, francisi e ngrisi: Zurich, talianu:Zurigo) è la capitali dû cantuni omònimu, e è la cchiù granni citati dâ Svìzzira cu cchiù di 360.000 (366 809 n dicèmmiru 2005) abbitanti, ma l'agglumirazzioni ni cunta circa un miliuni.

Sedi dâ bursa svìzzira, Zuricu è nu centru di cummerciu nun sulu ntâ Svìzzira ma puru pi tutta l'Europa. Secunnu Mercer Worldwide Quality of Living Survey 2006, Zuricu è la citati d’Europa cû liveddu di vita cchiù àutu dû munnu nteru.

La citati s'attrova allatu dû famusu Lacu di Zuricu chi alimenta la Limmat lu ciumi chi attraversa lu centru di Zuricu. È stata custruita ntô stissu situ dâ citati rumana di “Turicum”.

Zuricu è câ sò gigantisca stazzioni firruviaria e sò aeroportu nu granni puntu di tràfficu cuntinintali. E grazzi a li numirusi sedi di assicurazzioni e banchi, na chiazza finanziaria nternazziunali.

L’abbitanti dâ citati sùgnunu chiamati "Zurichesi" 'n talianu e "Zürcher" 'n tudiscu.

Giografìa

Zuricu s’attrova a la stremitati nord dû lacu di Zuricu a 408m dû liveddu dû mari ntô mezzu dî dui muntagni di Zuricu : la Uetliberg e la Zuriberg. La vecchia parti dâ citati s’attrova attorna a lu ciumi Limmatt cà nesci dû Lacu di Zuricu.

Citati

Lù cumuni si stenni supra 91.88 km² tra cui 4.1 km² supra lacu di zuricu. Lù cumuni è divisu in 12 parti chiamati “Cìrculi” (o “Kreis”) numirati di 1 a 12. Sti parti furunu cumuni ca sùgnunu stati giunti a la citati duranti l’anni.

Kreis 1, Altstadt : cumprenni tutta la vecchia parti dâ citati e lu cumuni ginirali (1893)
Kreis 2 : ntô 1893.
Kreis 3, Wiedikon : ntô 1893.
Kreis 4, Aussersihl : ntô 1893.
Kreis 5, Industriequartier : ntô 1893.
Kreis 6 : ntô 1893.
Kreis 7, : ntô 1934.
Kreis 8, Riesbach : ntô 1893.
Kreis 9, : ntô 1934.
Kreis 10, : ntô 1934.
Kreis 11, : ntô 1934.
Kreis 12, Schwamendingen : ntô 1934.

Cumuna cunfinanti

Abbitanti

Ufficiarmenti vìvinu ntâ citati cchiù di 367'000 pirsuni (Dicèmmiru 2005) dî quali 30,2% di stranieri. La cchiù gran parti veni da Girmania siquita dâ Talia.

Lingui

La lingua ufficiali è lu tidiscu ma lu dialettu lucali "Zürideutsch" è lu cchiù parlatu.

Econumìa

Cantuni

Zuricu è la capitali di l’omònimu cantuni.

Media

Videmma dî granni Media sùgnunu stabbiliti a Zuricu. Dì quali Ringier, NZZ (Neuer Zürcher Zeitung, giurnali lucali). Li tilivisioni dâ svìzzira tidisca puru sùgnunu stabbiliti a Zuricu : Schweizerische Fernsehen (SF), Tele 24, 3 e àutri canali privati o riggiunali.

Tràfficu

Màchina

La citati è culligata cu tanti di li mpurtanti autostrati dâ svìzzira e accussì ogni parti dâ citati è rapidamenti ragghiùngibbili n màchina. L’autostrati sùgnunu puru na cunnissioni ràpida cu l’àutri granni citati vicini comu Berna, Basel, Chur, Winterthur o Luzern.

Puru siddu li strati sùgnunu abbunnanti, lu suvraccàrricu dû tràfficu è un prubblema. Lu cumuni dicidìu d’apriri dui novi tunnelli suttu a li dui muntagni dâ citati pi facilitari lu tràfficu fora dâ citati.

Firruvìa

Cu la stazzioni firruviaria cintrali, zuricu è lu cchiù granni e mpurtanti nodu firruviariu dâ Svìzzira. Li 16 binari principali cullìganu cu tutti li granni citati Svìzziri e nternazziunali. Ogni giornu cchiù di 870 culligamenta sùgnunu effittutati cu l’àutri citati. Ci sunnu àutri 12 stazzioni nta l’agglomirazzioni e culligati cu la stazzioni cintrali cchiù voti a l’ura.

Trasporti pùbblici

La reti di trasporti pùbblici ntâ citati è assai mpurtanti. La riti cunta

13 lìnii dû tram.
6 lìnii di trolleybus.
18 lìnii d’autobus.
32 àutri lìnii d’autobus nta l’agglomerazzioni.

Tutti li trasporti pùbblici sùgnunu gistiti dâ stissa manera e è nurmali prènniri nu trenu, nu tram e nu bus cu lu stissu bigghiettu, e si pò prènniri macari la navi cu certiduni bigghietti.

Trasporti aèrii

L’aeroportu di Zuricu è lu cchiù mpurtanti dâ Svìzzira e unu dî cchiù grossi d’Europa.

Storia

Arti e cultura

Sport

La citati cunta gran nùmiru di club spurtivi nta tutti li sport.

Lijami sterni

Autri pruggetti

Nta Commons s'attròvanu àutri mmàggini rilativi a Zurìcu (citati).

Template:Wiktionary