Arbëreshë

Articulu in nugoresu

Su costùmmene albanesu ind unu ballu populare in San Basile.

Sos arbëreshë (pron. [ar'bəreʃ]) o albanesos de Italia sun una minorìa etno-limbìstica albanesa chi b'est in sa penisula italiana e in Sitzìlia commo carchi seculu.

Issos fin bènnios dae s'Albania e dae comunidades albanofonas de sa Grèghia e si an fattu dommo in Italia tra su seculu de XV e su de XVIII, a pustis de s'iscumpàrta de s'eroe nassionale albanesu Gjergj Kastrioti Skënderbeu e de sa conchìsta turcu-ottomana de s'Albania e de tottu s'imperu bizantinu. Sa curtura issoro si bìet in limba, relizione, tradissiones e cochìna, tottu cosas chi sos arbëreshë galu mantènen sènde cussientes de esser unu grùstiu etnicu a banda.

Sa prus parte de sas chimbànta comunidades arbëreshë galu mantènen sa funtzione grecu-bizantina. Issos pònen in fattu a duas eparchìas: cussa de Lungro pro sos chi b'istan in Italia continentale e cussa de sa Pràna de sos Albanesos pro sos chi sun de dommo in Sitzilia. Sa Crèsia italu-albanesa, e dùncas sas Eparchias bizantinas sorres, est sa realtade curturale a fundamentu de sa cussèntzia etnica de sa minorìa albanesa de Italia.

Sos arbëreshë favèddan s'arbërisht chi est una variedade antica de su toscu, limbàzu albanesu chi si chistiònat in s'Albania de zosso e pertènet a su grùpu de sas limbas indo-europeas. Sa limba albanesa l'amparat sa leze n. 482 pro su chi pertòccat sas minorìas limbisticas istòricas.

Si crèdet chi sos arbëreshë sìan unos 100.000. Vìven pèri tottu s'Italia de zosso e in s'isula sitziliana, e sun una de sas minorìas etno-limbisticas prus mannas chi bi sìan a commo in Italia. Sa nassione issoro est sa gài nàda Arberia.