Эргэ Ыйаах
Эргэ Ыйаах диэн христиан Биибилийэтин бастакы сороҕо. Былыргы дьэбэриэйдэр Танах диэн ытык суруйууларыгар олоҕурар. Христиан биибилийэтин иккис сороҕо Саҥа Ыйаах дэнэр. Эргэ Ыйаах битиктэрин элбэх үйэлэр тухары араас айымньыһыттар суруйбуттара.
Христианнар Эргэ Ыйааҕы төрүкү түөрт үллэскэ араараллар:
- 1. Биэс Битик дьэбэриэй Торатын кытта дьүөрэлэһэр;
- 2. История битиктэрэ Ыһыраайыл биистэрэ Ханаан сирин баһылаабыттарыттан саҕалаан Баабылга былдьаныахтарыгар дылы кэм туһунан кэпсииллэр;
- 3. Мындыр битиктэрэ сүрүннээн аан дойду үчүгэй-куһаҕан ыйытыктарын быһаараллар;
- 4. Көрбүөччүлэр битиктэрэ Таҥараттан тэйии содулларын туһунан сэрэтэллэр.
Эргэ Ыйаах сиэригэр (канонугар) киирэр битиктэр ахсааннара, кэккэлэрэ, ааттара Христиан итэҕэлин араас салааларыгар уратылаахтар. Көнөһүт уонна Илин Көнөһүт Таҥара дьиэлэрин сиэрдэрэ 49 битиктээхтэр, Католик Таҥара дьиэтин сиэрэ 46 битиктээх, Өрөһүт Таҥара дьиэлэрин үгүс сиэрдэрэ 39 битиктээхтэр.
Тиһилигэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Эргэ Ыйаах битиктэрин ис хоһооннорунан маннык үллэрэллэр:
- Биэс Битик (Төрүн битиктэрэ) - Үөскээһин, Барыы, Левит, Ахсааннар, Иккис Төрүн;
- История битиктэрэ - Дьүөһүйэ битигэ, Дьүүлдьүттэр битигэ, Рут битигэ, Самуил битиктэрэ, Хааннар битиктэрэ, Кэмнээһиннэр битигэ, Эзра битигэ, Ниэмийэ битигэ, Тобит битигэ, Үөдьүт битигэ, Эстер битигэ, Маккабилар битиктэрэ;
- Мындыр битиктэрэ - Дьуоп битигэ, Хайҕабыллар битигэ, Өс хоһооннор битигэ, Саҥарааччы, Ырыалар ырыата, Соломон мындыр битигэ, Сирах битигэ;
- Көрбүөччүлэр битиктэрэ - Ыһаайа битигэ, Дьэрэмиэй битигэ, Кутурҕан битигэ, Дьэрэмиэй суруга, Барух битигэ, Иэһэкил битигэ, Даниэл битигэ, Хаһыай битигэ, Дьуойул битигэ, Амос битигэ, Абаадьыйа битигэ, Дьуона битигэ, Миха битигэ, Наум битигэ, Аббакук битигэ, Сапанай битигэ, Хаггай битигэ, Сахаарыйа битигэ, Малахи битигэ.