आर्याछन्दः
लक्षणम्
[सम्पादयतु]- यस्याः पादे प्रथमे द्वादशमात्रास्तथा तृतीयेऽपि ।
- अष्टादश द्वितीये चतुर्थके पञ्चदश सार्या ।।
अर्थात्- यस्याः प्रथमे तृतीये च पादे द्वादशमात्राः भवन्ति, द्वितीये पादे अष्टादश, चतुर्थे पादे च पञ्चदश मात्राः भवन्ति सा आर्या उच्यते।
उदाहरणम्
[सम्पादयतु]- अज्ञः सुखमाराध्यः सुखतरमाराध्यते विशेषज्ञः ।
- ज्ञानलवदुर्विदग्धं ब्रह्मापि नरं न रञ्जयति ।।
अर्थः
[सम्पादयतु]मूढः जनः सुखेन बोधयितुं शक्यः भवति, विद्वान् तु अनायासेनैव अनुकूलयितुं शक्यः भवति। किन्तु स्वल्पेन एव ज्ञानेन गर्वितमानसं जनं ब्रह्मापि प्रसादयितुम् न शक्नोति।