Utschels-mezmieur

Utschels-mezmieur
Ureglia gronda Townsend
Classificaziun
Classa	Mammals (Mammalia)
Sutclassa	Eutheria
Superurden	Laurasiatheria
Urden	Animals mezmieur (Chiroptera)
Suturden	Utschels-mezmieur (Microchiroptera)
Num scientific
Microchiroptera (Dobson, 1875)

Ils utschels-mezmieur (Microchiroptera) èn ina gruppa da mammals che furman ensemen cun ils chauns sgulants l’urden dals animals mezmieur (Chiroptera). Els èn ils sulets mammals ed ultra dals utschels ils sulets vertebrads che san sgular activamain. En tut il mund datti passa 1000 spezias d’utschels-mezmieur.

Derasaziun e varietad da las spezias

Utschels-mezmieur èn derasads sin tut ils continents dal mund auter ch’en l’Antarctica. En Europa datti circa 40 spezias, da quellas radund 30 en l’Europa Centrala.

Cumparsa

Pipistrel nanin

Utschels-mezmieur han in fol spess che traglischa savens sco saida e ch’è per il pli grisch fin brin u nairent. La caracteristica la pli marcanta dals utschels-mezmieur è dentant, sco tar ils chauns sgulants, la pel da las alas ch’als dat l’abilitad da sgular activamain. Questa pel s’extenda da las giugadiras dals mauns enfin tar las giugadiras dals pes. Ulteriuras pels s’extendan da las giugadiras dals mauns fin tar las spatlas, tranter la detta sco era tranter ils pes.

Il polesch è curt ed ha ina grifla; ils ulteriurs quatter dets èn bler pli lungs e tendan la pel. Il bratsch sura e sut èn medemamain prolungads. Las chommas davos da l’utschè-mezmieur han mintgamai tschintg griflas. Quellas servan per sa tegnair durant la fasa da paus. Las tarscholas da las griflas èn construidas uschia ch’ils utschels-mezmieur pon sa tegnair passivamain senza duvrar ils musculs – uschia restan era animals morts pendids.

Ils chaus dals utschels-mezmieur sa differenzieschan fermamain. Entant che tscherts sumeglian chaus d’auters animals – per exempel da mieurs, perquai era il num da questa gruppa – han auters sviluppà structuras spezialas. Bleras spezias han pelinas vi dal nas u autras structuras da la fatscha che servan ad emetter u rinforzar ils ultrasuns. Las ureglias ch’èn fitg grondas tar tschertas spezias han savens crennas u faudas ed ultra da quai anc in viertgel sur l’ureglia che megliurescha l’ecolocaziun.

La supposiziun ch’utschels-mezmieur vesian fitg mal perquai ch’els disponan da l’ecolocaziun han ins stuì refusar suenter avair fatg emprovas da cumportament. Ils utschels-mezmieur vesan alv e nair; sco quai che studis novissims han demussà datti plinavant intginas spezias che vesan glisch ultravioletta. Sin sgols a lunga distanza s’orienteschan els a las lingias dal champ geomagnetic, sumegliant als utschels migrants ed a bleras autras spezias d’animals.

Utschels-mezmieur disponan en cas normals d’ina dentadira da 32 fin 38 dents. Surtut ils dents chanin èn fitg marcants. Quels servan a la gronda part da las spezias per rumper il cuirass da chitin dals insects tschiffads ed als vampirs surtut per sgriflar vi da la pel. Ils elements da skelet èn per ordinari fitg satigls e fins per pudair tegnair fitg bass il pais.

Moda da viver

Bleras spezias dals utschels-mezmieur sa nutreschan d’insects ch’els tschiffan durant il sgol. Spezias pli grondas maglian era mammals pli pitschens sco ruiders, utschels migrants pli pitschens ed auters utschels-mezmieur, raunas e peschs. En las tropas e subtropas datti era anc ina massa vegetaris che maglian fritgs u baivan nectar. Las trais spezias da vampirs sa nutreschan dal sang dad auters animals.

La moda da sa mover principala dals utschels-mezmieur è il sgular, perquai possedan els pels da sgular e diversas autras adattaziuns. Cun sgular vegnan las alas battidas en in moviment da rotaziun. Il culp da partenza succeda davant il chau; las alas vegnan alura puspè tratgas ad aut en la part davos dal corp. La pel da sgular da la cua gida a manevrar ed a franar.

Sper il sgular san utschels-mezmieur era sa muventar sin terra. Tschertas spezias – sco per exempel ils vampirs u ils utschels-mezmieur da la Nova Zelanda (utschels-mezmieur da la cua curta) – èn fitg inschignaivlas e fitg spertas, autras spezias perencunter maladestras e malinschignaivlas. Intginas spezias san duvrar lur pels da sgular per nudar e schizunt per sgular davent or da l’aua.

Colonia d’utschels-mezmieur

Utschels-mezmieur èn per regla activs da notg. Per durmir sa retiran els en cuvels, sfessas, cuvels d’ina planta u en refugis fatgs dad umans (surchombras, ruinas, galarias ed auters). Sper las spezias che vivan en gruppas datti era tals che vivan da solitaris.

Tut ils utschels-mezmieur europeics han in decurs da l’onn determinà dal clima. Perquai dovran els quartiers ch’als protegian da trid’aura e d’inimis. Tard la stad, circa a partir da la fin d’avust, tschertgan ils utschels-mezmieur europeics quartiers d’enviern adattads ch’als protegian durant ils mais fraids. En Europa passentan ils utschels-mezmieur la sien d’enviern. Perquai èn els dependents d’in bun quartier d’enviern, nua ch’els chattan relaziuns climaticas regularas e n’èn betg cuntanschibels per lur inimis.

Utschels-mezmieur sa reproduceschan fitg plaun. La gronda part da las spezias parturescha be in animal giuven ad onn. Quai vegn cumpensà tras in’aspectativa da vita magari auta per mammals da tala grondezza. Sut bunas cundiziuns cuntanschan tschertas spezias ina vegliadetgna da 20 fin 30 onns.

En Europa ha la copulaziun savens lieu en ils quartiers d’enviern. La fructificaziun da l’ov na succeda betg gist suenter la copulaziun, mabain pir suenter la fin da la sien d’enviern. Uschia vegn impedì che la femella perdia memia blera energia durant la purtanza e ch’ils giuvens naschian durant la stagiun fraida.

Suenter la sien d’enviern, circa mez mars, van ils utschels-mezmieur en lur quartiers da stad. Ils mastgels tschertgan per regla quartiers dal di che servan sco lieu da partenza per ir a chatscha. En pagliola sa reuneschan las femellas en colonias. Là partureschan ellas lur pitschens ed als tiran si ensemen.

Utschels-mezmieur èn animals fitg socials che vivan la gronda part dal temp en gruppas. En lur quartiers tschertgan els savens in stretg contact corporal cun auters animals. Quai ha l’avantatg ch’ils singuls animals dovran pli pauca energia per stgaudar lur corps. En lieus da parturir sco era en quartiers d’enviern datti ina maschaida da diversas spezias.

Ina rangaziun entaifer las colonias d’utschels-mezmieur n’han ins fin ussa betg documentà. Ils mastgels utschels-mezmieur stgatschan dentant lur concurrents or dals quartiers da copulaziun. Sch’i dat disturbis en ils quartiers vegn smanatschà cun avrir la bucca e sbragir da tutta forza e curt mument suenter èsi puspè quiet.

Sco auters animals socials vivan era ils utschels-mezmieur en rotschas. Sch’in singul fa insatge, sa participeschan savens er tschels: sch’in animal parta, suondan per regla er ils auters, ed er il nettegiar funcziuna uschia.

Inimis natirals dals utschels-mezmieur èn surtut animals da rapina ch’èn activs da di e da notg, sco giats, utschels da preda e tschuettas. Ultra da quels datti era ina retscha utschels-mezmieur gronds che maglian charn e fan chatscha sin utschels-mezmieur pli pitschens ed auters animals da preda.

Ecolocaziun

Tschiffar insects cun agid da l’ecolocaziun

Cun lur sistem d’ecolocaziun (u era cun agid d’ultrasuns) han ils utschels-mezmieur sviluppà ina metoda cumplitgada ed effectiva ch’als pussibilitescha da s’orientar en il stgir e da far chatscha sin insects senza duvrar lur egls. Els emettan undas ultrasonoras che vegnan reflectadas dals objects. Ils utschels-mezmieur percepeschan ils singuls ecos (resuns) ed als mettan en la dretga successiun. Las differenzas dal temp dattan al tscharvè la pussaivladad da registrar il conturn. Uschia san ils utschels-mezmieur localisar quant lunsch davent ch’ina planta u in insect è, e schizunt cun tge spertezza ed en tge direcziun che l’animal da preda sa muventa. L’utschè-mezmieur na sa betg mo eruir distanza, grondezza e furma da l’object, mabain era la structura da la surfatscha da tal.

Ditg han ins cartì ch’utschels-mezmieur disponian d’egls extremamain buns, damai ch’els chattan la via era da stgiraglia absoluta. Pir cura che G.W. Pierce ha sviluppà curt avant la Segunda Guerra mundiala in detectur da tuns d’auta frequenza han ins chapì la vaira constituziun da l’ecolocaziun. Il clom cumpiglia per regla ina seria da tschintg u plirs tuns differents. Quels cuzzan main ch’ina secunda, gea pon schizunt avair ina lunghezza da be in tschientavel d’ina secunda. Utschels-mezmieur san emetter frequenzas tranter 9 kHz e 200 kHz. Umans percepeschan be frequenzas tranter 16 Hz e 18 kHz.

Il pipistrel nanin vesa fildaroms da 0,28 mm sin ina distanza da pli ch’in meter e fa chatscha sin circa 500 fin 1200 drosofilas per di ch’han ina lunghezza da circa 3 millimeters. Autras spezias d’utschels-mezmieur, sco il rinolof mediterran, chattan schizunt ina via tranter fildaroms da 0,05 mm (50 micrometers), quai che correspunda a la mesadad d’in chavel d’in uman. In utschè-mezmieur adattescha adina ses clom a la situaziun. En areals averts èn ils cloms pli lungs, pli dad aut e la frequenza è pauc modulada; en vischinanza da bajetgs u sch’els tschiffan gist in insect vegnan ils cloms pli curts e las frequenzas moduladas pli ferm.

Per ch’il sistem da l’ecolocaziun possia funcziunar endretg e che tut las pussaivladads possian vegnir tratgas a niz optimalmain, èsi necessari d’integrar divers organs. Bleras parts dal corp dals utschels-mezmieur èn uschia sviluppadas exactamain per l’ecolocaziun. Il sistem da l’ecolocaziun n’ha dentant betg be avantatgs. Ils ecos (resuns) sa perdan sin grondas distanzas e vegnan franads da l’aria u absorbads da l’aua. Uschia pon utschels-mezmieur s’orientar fitg mal u insumma betg sch’igl ha tschajera e sche l’aria è fitg umida. Però betg tut ils utschels-mezmieur dovran lur sistem d’ecolocaziun. Oravant tut ils utschels-mezmieur che maglian insects e nectar utiliseschan l’ultrasun, ils pli gronds dentant desistan da quel.

Periclitaziun

Ils utschels-mezmieur èn surtut periclitads perquai ch’ins destruescha lur spazi da viver. Quai succeda per exempel cun sanar edifizis e chasas veglias e sigillar quartiers potenzials, cun disfar spazis vitals d’insects, cun destruir la laina morta e cun tissientar cun insecticids e cun meds per conservar la laina. Bain derasadas èn las spezias sgolanotg grond, vespertil da l’aua e pipistrel nanin, main derasà è l’ureglia-mieur grond. Las femellas da l’ureglia-mieur furman da stad gronds quartiers da femellas pagliolancas si surchombras. Quels ed era auters quartiers dals utschels-mezmieur (plantas cun cuvels, sfessas, cuvels e galarias) èn da proteger tuttina bain sco auters spazis da viver.

Litteratura

• Klaus Richarz: Fledermäuse: Beobachten, erkennen und schützen Kosmos, 1. ed. 2004, ISBN 978-3-440-12555-7
• Christian Dietz, Otto von Helversen, Dietmar Nill: Handbuch der Fledermäuse Europas und Nordwestafrikas. Biologie, Kennzeichen, Gefährdung, Verlag Kosmos, Stuttgart 2007, ISBN 3-440-09693-9, ISBN 978-3-440-09693-2
• Gerhard Neuweiler: Biologie der Fledermäuse. Thieme, Stuttgart 1993, ISBN 3-13-787401-7
• J. Niethammer e F. Krapp (ed.): Handbuch der Säugetiere Europas. Bd. 4/1 e 4/2. Fledertiere. Aula, Wiesbaden 2001, ISBN 3-89104-638-3

Colliaziuns

• Dossier Utschels-mezmieur sin chattà.ch