چوانگ تزو
چوانگ تزو | |
---|---|
(روایتی چینی وچ: 莊子)،(آسان چینی وچ: 庄子) | |
پیدائشی نام | (روایتی چینی وچ: 莊周) |
جم | سنہ 369 ق م [۱]
|
تاریخ وفات | سنہ 288 ق م [۱]
|
شہریت | ریاست سونگ |
عملی زندگی | |
پیشہ | فلسفی ، لکھاری ، شاعر |
مادری زبان | قدیم چینی |
پیشہ ورانہ زبان | قدیم چینی ، چینی [۳] |
شعبۂ عمل | فلاسفی |
مؤثر | لاؤزی |
ترمیم |
چوانگ زی یا چوانگ تزو تاؤ مت دا مرکزی کلاسیکی چینی فلسفی سی جس دی کتاب ”چوانگ تزو“ نوں تاؤ مت دی قطعی اہمیت دی حامل کتاباں وچ شامل کیتا جاندا اے۔ اِسنوں تاؤ تی چنگ توں زیادہ جامع قرار دتا گیا۔ چوانگ تزو دی تعلیمات نے چینی بدھ مت دی ترقی اُتے وی زبردست اثر ڈالیا تے چینی منظر کشی تے شاعری اُتے دیرپا اثرات مرتب کیتے۔[۴]
سوانح
[سودھو]چوانگ تزو (کتاب) دے پہلے شارح گو سیانگ (وفات 312ء) نے اُس نوں تاؤسٹ فکر وچ اک ابتدائی تے بنیادی مآخذ دی حیثیت دِلائی۔ بالخصوص زین مکتب فکر دے بودھ دانشوراں نے وی چوانگ تزو دیاں تحریراں توں کافی استفادہ کیندا۔ اس اہمیت دے باوجود چوانگ تزو دی زندگی دے متعلق تفصیلات دستیاب ننيں۔ ہان سلطنت دے عظیم مؤرخ سیما چیاین (وفات 85 ق م) نے اک تحریر وچ بہت تھوڑی جہی معلومات فراہم کيتیاں ناں، جس دے مطابق چوانگ تزو مینگ ریاست دا رہنے والا سی تے اُس دا ذاتی ناں زو سی۔ اوہ اپنی آبائی ریاست وچ اک کمتر درجے دے عہدے اُتے فائز رہیا۔ چو دے شہزادہ وئے (وفات 327 ق م) دے عہد حکومت وچ حیات سی۔ ایويں اوہ مینشس دا ہمعصر بندا اے۔ سیما چیاین دے مطابق چوانگ تزو دی تعلیمات بنیادی طور اُتے لاؤزی دے اقوال توں ماخوذ سن، مگر اُس دا تناظر کدرے زیادہ وسیع سی۔ اُس دی ادبی تے فلسفیانہ مہارتاں نوں کنفیوشس پسنداں تے موزی/موتزو پسنداں دی تردید دے لئی استعمال کیتا گیا۔[۴] اُسنوں ”بوڑھا مچھیرا“، ”ڈاکو چی“ تے ”The Cutting open Satchels“ دا مصنف وی دسیا جاندا اے جو سبھی کنفیوشس مت دے خلاف نيں۔[۵]
چوانگ تزو دی سب توں وڈی وجہ شہرت اُس دی کتاب ”چوانگ تزو“ اے (جسنوں ”نان ہوآ دی مقدس کلاسیک“ وی کہندے نيں)۔ ایہ کتاب 33 ابواب اُتے مشتمل اے تے قرائن توں پتہ چلدا اے کہ چوتھی صدی وچ اس دے 53 ابواب سن ۔ عام رائے دے مطابق پہلے ست باب چوانگ تزو نے خود لکھے، جدوں کہ باقی 26 ابواب اِدھر اُدھر توں جمع کیتے گئے۔ چوانگ تزو دے کردار دے متعلق زیادہ واضح تفصیلات اُنہاں حکایات توں حاصل ہُندیاں نيں جو کتاب دے مؤخر ابواب وچ شامل نيں۔[۴]
کردار
[سودھو]مختلف قصےآں کہانیاں وچ چوانگ تزو اک انا پرست بزرگ دے طور اُتے نظر آندا اے جسنوں اپنی ذاتی آسائشاں یا عوامی ساکھ دی کوئی پروا ننيں۔ اُس دا لباس پھٹا پرانا تے جوندے خستہ حالت وچ نيں۔ فیر وی اوہ خود نوں مصیبت زدہ نئيں سمجھدا۔ چوانگ تزو دی بیوی دی وفات اُتے اُس دا دوست ہوئی شی تعزیت کرنے آیا تاں اُسنوں اک چِٹائی اُتے بیٹھ کر گنگنانے وچ مصروف پایا۔ ہوئی شی نے اُسنوں لعن طعن دی تے کہیا کہ ایسا رویہ غیر مناسب اے، خاص طور اُتے اُس شخص دی موت اُتے جس نے نال زندگی گزاری تے اُسنوں صاحبِ اولاد بنایا۔ چوانگ تزو نے جواب دتا:
” | اُس دی موت توں بھلا وچ کِداں متاثر ہوئے سکدا ہاں؟ اِس بارے وچ غور و فکر کرنے اُتے مینوں پتہ چلا کہ اصل وچ اوہ زندہ ہی نئيں تھی؛ اوہ نہ صرف زندگی بلکہ ہیئت توں وی عاری تھی؛ اُس وچ نہ صرف ہیئت بلکہ مادی قوت (چی) دا وی فقدان سی۔ وجود تے نیستی دے برزخ وچ تبدیلئ ہیئت واقع ہوئی تے مادی قوت دا ارتقا ہويا۔ مادی قوت نے شکل اختیار کيتی، شکل توں زندگی بنی، تے ہن جنم نے موت دی شکل اختیار کر لئی اے۔ ایہ عام چار موسماں جداں اے — بہار، گرما، خزاں تے سرما۔ ہن اوہ عظیم گھر (کائنات) وچ محوِ خواب اے۔ میرے رونے تے آہ و بکا کرنے دا مطلب ہوئے گا کہ وچ تقدیر توں لاعلم ہون۔ اِسی لئی وچ ایسا نئيں کردا۔ | “ |
خود چوانگ تزو جدوں مرنے لگیا تاں شاگرداں نے اُس دی تجہیز و تکفین دے انتظامات اُتے گل شروع کر دتی۔ چوانگ تزو نے اُنہاں نوں اِس قسم دے کوئی وی انتظامات کرنے توں منع کر دتا — ”فطرت میرا کفن، سورج و چاند میری یشم سبز انگوٹھیاں تے ستارے و سیارے میرا زیور ہوگا“۔ شاگرداں نے خدشہ ظاہر کیتا کہ کوے تے جنگلی جانور اُس دی نعش نہ کھا جان۔ چوانگ تزو نے جواب دتا:
” | جے ميں زمین دے اُتے رہیا تاں کوے تے جنگلی جانور مینوں کھا جان گے؛ زمین وچ دفن کیتے جانے اُتے کیڑے مکوڑے مینوں کھا جان گے۔ تسيں اک توں کھو کر دوسرے نوں کیوں کھلیانا چاہندے ہو؟ ایہ تعصب کیوں؟ | “ |
چوانگ تزو دی ایہ انوکھی روش براہِ راست طور اُتے اُس دی تقدیر پرستی نال تعلق رکھدی اے۔ اس دے خیال وچ زندگی وچ ہر چیز دے ”اک ہونے،“ تاؤ نوں حاصل کر لینے توں ہی بصیرت ملدی اے۔[۴]
حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ وصلة : فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۳ اکتوبر ۲۰۱۶ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : BnF catalogue général — ناشر: Bibliothèque nationale de France
- ↑ Encyclopædia Britannica — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۵ جولائی ۲۰۲۰ — مصنف: Andrew Bell — ناشر: Encyclopædia Britannica Inc.
- ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/124917859
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ ۴.۳ "Zhuangzi | Chinese Daoist philosopher"۔ انسائیکلوپیڈیا برٹانیکا
- ↑ (2009) Zhuangzi: The Essential Writings with Selections from Traditional Commentaries Hackett Classics Series. Hackett Publishing, vii. ISBN 978-1-60384-435-2.
- صفحات مع خاصیت P268
- مضامین جنہاں وچ فرانسیسی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ انگریزی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ روایتی چینی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ آسان چینی بولی دا متن شامل اے
- 369 ق م دے جم
- 288 ق م دیاں موتاں
- صفحات مع خاصیت P103
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ شعبۂ عمل
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ مؤثر شخصیتاں
- 280 ق م دی دہائی دیاں موتاں
- 360 ق م دی دہائی دے جم
- ابتدائی ماہرین ارتقائی حیاتیات
- انہوئی دے موسیقار
- بوژوو دیاں شخصیتاں
- چوتھی صدی ق م دے فلسفی
- چینی ماہرین منطق
- چینی نراجی
- چينی شخصیتاں