میگھناد ساہا

میگھناد ساہا
(بنگالی وچ: মেঘনাদ সাহা)
جم	6 اکتوبر 1893   ڈھاکا
وفات	16 فروری 1956 (63 سال)  نویں دلی
رہائش	الہ آباد کلکتا ڈھاکا
شہریت	برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
رکن	رائل سوسائٹی ،  امریکی اکادمی برائے سائنس و فنون ،  انڈین نیشنل سائنس اکیڈمی
مناصب
رکن پہلی لوک سبھا
رکن مدت ۱۹۵۲  – ۱۹۵۷
پارلیمانی مدت	پہلی لوک سبھا
عملی زندگی
مادر علمی	کلکتا یونیورسٹی پریزیڈنسی یونیورسٹی، کولکاتا ڈھاکہ کالج ہیئر اسکول
پیشہ	استاد جامعہ ،  ماہر فلکی طبیعیات ،  طبیعیات دان ،  تارہ گرو ،  سیاست دان
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
شعبۂ عمل	فزکس ،  فلکیات
ملازمت	کلکتا یونیورسٹی
اعزازات
رائل سوسائٹی فیلو
نامزدگیاں
فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۵۵)  فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۵۱)  فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۴۰)  فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۳۹)  فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۳۷)  فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۳۰)
دستخط

میگھناد ساہا(فیلو آف دی رائیل سوسائٹی) (۶ اکتوبر 1893 &ndash؛ ۱۶ فروری ۱۹۵۶) مشہور بھارتی تارہ فزکسسائنسدان سی۔ اوہ ساہا مساوات بنان پاروں مشہور سی۔ ایہہ مساوات تاریاں اندر طبعیاتی تے کیمیائی حالت بیان کون لئی ورتی جاندی اے ۔

میگھ ناد ساہا (۶ اکتوبر ۱۸۹۳ – ۱۶ فروری ۱۹۵۶) اک بھارتی فلکی فزکس دان سن جو ساہا آئیونائزیشن مساوات دے ارتقا دے لئی مشہور نيں۔ اس مساوات نو‏‏ں استعمال ک‏ر ک‏ے انھاں نے ستارےآں د‏‏ی کیمیائی تے طبیعیاندی حالتاں نو‏‏ں بیان کيتا سی۔ میگھ ناد ساہا پہلے سائنس دان سن جنھاں نے ستارےآں دے طیف (spectrum) دا انہاں دے درجۂ حرارت (temperature) دے نال رشتہ استوار کيتا تے تھرمل آئیونائزیشن مساواتاں بناواں جو فلکی فزکس تے فلکی کیمیا دے شعبےآں وچ مددگار ثابت ہوئیاں۔ اوہ کئی مرتبہ فزکس وچ نوبل انعام دے لئی نامزد ہوئے مگر بدقسمتی تو‏ں ناکامیاب رہ‏‏ے۔ ساہا سیاست وچ وی سرگرم سن تے سنہ ۱۹۵۲ء وچ بھارتی پارلیمان دے لئی منتخب ہوئے سن ۔

میگھناد ساہا ایفارئیس (۶ اکتوبر ۱۸۹۳ – ۱۶ فروری ۱۹۵۶) مشہور بھارتی فلکی سائنسدان سن۔ اوہ ساہ مساوات دے پرتیپادن لئی مشہور ہن۔ ایہہ مساوات تاریاں اندر طبیعاتی اتے کیمیاوی حالت دی وضاحت کردی اے۔ اوہناں دی پردھانگی وچ بنی مفکراں دی اکّ کمیٹی نے بھارت دے قومی شک پنچانگ دا وی سنشودھن کیتا، جو ۲۲ مارچ ۱۹۵۷ (۱ چیتر ۱۸۷۹ شکّ) توں لاگوُ کیتا گیا۔

جیون ویروے

ساہا دا جم ڈھاکا توں ۴۵ کلومیٹر دور شیورتالی پنڈ وچ ہویا سی۔ اس دے پیؤ دا نام جگن ناتھ صاحا اتے ماں دا نام بھونیشوری دیوی سی۔ غریبی دے کارن صاحا نوں اگے ودھن لئی بہت جدوجہد کرنا پیا۔ اس دی شروعاتی سکھیا ڈھاکا کالجیئیٹ سکول وچ ہوئی۔ انٹر وچ پوربی بنگال وچ پہلے تھاں تے رہا۔ اس دے بعد اوہ ڈھاکا کالج وچ پڑھیا۔ اتھے ہی ویانا توں ڈاکٹریٹ کرکے آئے پرو نگیندر ناتھ سین توں اس نے جرمن بولی سکھی۔ کولکاتہ دے پریزیڈینسی کالج توں وی سکھیا حاصل کیتی۔ ۱۶ جون ۱۹۱۸ نوں اس دا ویاہ رادھا رانی رائے نال ہویا۔ ۱۹۲۰ وچ اس دے ۴ لیکھ سورورن منڈل دا آئنیکرن، سورج وچ موجود تتاں اتے، گیساں دیاں روپ وکرن سمسیاواں اتے اتے تاراں دے ہارورڈ ورگیکرن اتے فلسفئی میگزین وچ شائع ہوئے۔ ایہناں لیکھاں نال پوری دنیا دا دھیان ساہا ول گیا۔ سن ۱۹۲۳ توں سن ۱۹۳۸ تک اوہ الہٰ آباد یونیورسٹی وچ لکچرار وی رہا۔ اس دے بعد اوہ جیون بھر کلکتہ یونیورسٹی وچ سائنس فیکلٹی دا استاد اتے ڈین رہا۔

سوانح حیات

میگھ ناد ساہا ۱۸۹۳ء نو‏‏ں برطانوی ہند د‏‏ی بنگال پریزیڈنسی (موجودہ بنگلہ دیش) دے دور وچ ڈھاکہ دے نزدیک واقع اک پنڈ ”شاؤراتولی“ وچ پیدا ہوئے سن ۔ اوہ جگن ناتھ ساہا دے بیٹے سن جنہاں دا تعلق اک غریب خاندان تو‏ں سی۔ غریبی د‏‏ی وجہ تو‏ں بچپن وچ انھاں کئی مشکلات دا سامنا رہیا۔ اپنی ابتدائی مکتبی تعلیم دے دوران وچ انھاں زبردستی ڈھاکہ کالجیٹ اسکول تو‏ں بے دخل کر دتا گیا سی کیونجے انھاں نے سودیشی تحریک وچ حصہ لیا سی۔ انھاں نے اپنا انڈین اسکول سرٹیفکیٹ، ڈھاکہ یونیورسٹی تو‏ں حاصل کيتا۔ اوہ پریزیڈنسی کالج، کلکتہ دے وی اک طالب علم سن ؛ اوہ الہ آباد یونیورسٹی وچ اک ۱۹۲۳ تو‏ں ۱۹۳۸ تک اک پروفیسر تے کلکتہ یونیورسٹی وچ اپنی وفات ۱۹۵۶ء تک شعبۂ سائنس دے ڈین سن ۔ اوہ ۱۹۲۷ء وچ رایل سوسائٹی دے فیلو بنے۔ اوہ ۱۹۳۴ء وچ انڈین سائنس کانگریس دے ۲۱ويں اجلاس دے صدر سن ۔

ساہا دے خوش قسمتی تو‏ں بہترین استاتذہ تے کلاس فیلو سن ۔ دوران تعلیم، جگدیش چندر بوس، سرد پرسن داس تے پرفل چندر رائے اپنے کارنامےآں دے لئی بے حد مقبول سن ۔ انہاں دے کلاس فیلو وچ ستیندر ناتھ بوس، گیان گھوش تے جے۔ این۔ مکھرجی شام‏ل سن ۔ بعد د‏‏ی زندگی وچ اوہ اک الہ آباد یونیورسٹی دے مشہور ریاضی دان امیا چرن بنرجی دے اچھے سجݨ بن گئے۔

مذہباً ساہا اک ملحد سن ۔

وفات

ساہا نے حرکت قلب بند ہو جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں ۱۶ فروری ۱۹۵۶ء نو‏‏ں نويں دہلی وچ وفات پائی۔

ہور ویکھو

• بنگالی نشاۃ ثانیہ

حوالے

ہور پڑھو

• Dasgupta, Deepanwita (2015). "Stars, Peripheral Scientists, and Equations: The Case of M. N. Saha". Physics in Perspective 17 (2): 83–106. doi:10.1007/s00016-015-0159-7. Bibcode: 2015PhP.۔۔۔17.۔۔83D. https://link.springer.com/article/10.1007/s00016-015-0159-7. 
• Obituary – The Observatory 76 (1956) 40
• Obituary – Proceedings of the Astronomical Society of the Pacific 68 (1956) 282
• (1995) Saha and His Formula. University Press. 

باہرلے جوڑ

• "Meghnad Saha"۔ 23 فروری 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ 
• "Chitra Roy pens her reminiscences of Professor Meghnad Saha"۔ 13 جولائ‏ی 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ 
• The Quantum Indians: film on Meghnad Saha, Bose and Raman _{یوٹیوب اتے} by Raja Choudhury and produced by PSBT and Indian Public Diplomacy۔

باہرلے جوڑ

حوالے