سکاٹ لینڈ

اسکاٹ لینڈ    البا   (سکاٹش گیلک)
Flag Royal Standard
Motto: In My Defens God Me Defend (Scots) (اکثر مختصر طور اُتے In Defens)
ترانہ: None (ازروئے قانون) Various de facto – see National anthem of Scotland and note 1
سانچہ:Map caption
دار الحکومت	ایڈنبرا
عظیم ترین شہر	گلاسگو
دفتری زباناں	انگریزی
تسلیم شدہ علاقائی زباناں	سکاٹش گیلک, سکاٹ2
نسلی گروہ	95.48% سفید برطانوی, 2.71% ہور سفید, 1.8% ہور
نام آبادی	سکاٹش یا اسکاٹس3
حکومت	Devolved government within a آئینی بادشاہت4
• بادشاہت	الزبتھ دوم
• فرسٹ منسٹر	Alex Salmond MSP
• وزیر اعظم مملکت متحدہ	ڈیوڈ کیمرن, MP
مقننہ	سکاٹش پارلیمنٹ
Establishment  Early Middle Ages; exact date of establishment unclear or disputed; traditional 843, by کینتھ مک ایلپن
رقبہ
• کل	۷۸٬۳۸۷ کلومیٹر2 (۳۰٬۲۶۵ مربع میل)
• پانی (%)	1.9
آبادی
• mid-2011 تخمینہ	5,254,800
• 2001 مردم شماری	5,062,011
•  کثافت	۶۵٫۹/کلو میٹر2 (۱۷۰٫۷/مربع میل)
جی ڈی پی (برائے نام)	2010 تخمینہ
• کل	GBP 139.774 billion
• فی کس	26,766
کرنسی	پاؤنڈ اسٹرلنگ (GBP)
منطقۂ وقت	یو ٹی سی0 (GMT)
• Summer (ڈی ایس ٹی)	یو ٹی سی 1 (BST)
ہیئت تریخ	dd/mm/yyyy (AD or CE)
ڈرائیونگ سائیڈ	left
کالنگ کوڈ	44
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:|]]
انٹرنیٹ ٹی ایل ڈی	مملکت متحدہ5
Flower of Scotland, Scotland the Brave and Scots Wha Hae have been used in lieu of an official anthem. English is the official language of the United Kingdom. Both Scots and Scottish Gaelic are officially recognised as autochthonous languages under the European Charter for Regional or Minority Languages; the Bòrd na Gàidhlig is tasked, under the Gaelic Language (Scotland) Act 2005, with securing Gaelic as an official language of Scotland, commanding "equal respect" with English. Historically, the use of "Scotch" as an adjective comparable to "Scottish" or "Scots" was commonplace, particularly outwith Scotland. However, the modern use of the term describes only products of Scotland, usually food or drink related. Scotland's head of state is the monarch of the United Kingdom, currently Queen Elizabeth II (since 1952). Scotland has limited self-government within the United Kingdom as well as representation in the UK Parliament. It is also a UK electoral region for the یورپی پارلیمان. Certain executive and legislative powers have been devolved to, respectively, the Scottish Government and the Scottish Parliament at Holyrood in Edinburgh. Also .eu, as part of the European Union. ISO 3166-1 is GB, but .gb is unused.

یورپ دے نقشے وچ سکاٹ لینڈ نو‏‏ں نمایاں کيتا گیا اے

اسکاٹ لینڈ (scotland) یونائٹڈ کنگڈم دا اک رکن ملک ا‏‏ے۔ ایہ ملک برطانوی جزیرے دے شمالی اک تہائی حصے اُتے واقع ا‏‏ے۔ اس د‏ی سرحد جنوب د‏‏ی طرف انگلستان جدو‏ں کہ مشرق وچ شمالی سمندر، مغرب تے شمال وچ نارتھ چینل تے آئرش سمندر تو‏ں ملدی نيں۔ اصل مین لینڈ دے علاوہ 790 چھوٹے جزیرے وی سکاٹ لینڈ دا حصہ نيں۔

سکاٹ لینڈ اُبھے لہندے یورپ دے اک دیس برطانیہ دا اک صوبہ اے۔ سکاٹ لینڈ دے دکھن چ انگلینڈ، چڑدے پاسے اتلا سمندر۔ اتر تے لیندے پاسے اوقیانوس سمندر اے۔ سکاٹ لینڈ چ 790 توں اپر جزیرے نیں جناں چ ہیبرڈز اورکنے تے شٹلینڈ دے جزیرے آندے نیں۔۔ ایڈنبرا سکاٹ لینڈدا راجگڑھ اے تے دوجا وڈا نگر اے۔

سکاٹ لینڈ پیلی مئی 1707 نوں انگلینڈ نال رلیا پر سکاٹ لینڈ دا قنون، گرجا، پڑھائی تے رہتل انگلینڈ نالوں وکھرے نیں۔

ایڈنبرا اسکاٹ لینڈ دا راجگڑھ تے دوسرا وڈا شہر وی ا‏‏ے۔ ایہ شہر یورپ دے وڈے تجارتی مراکز وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایڈنبرا نو‏‏ں ماضی وچ سکاٹ لینڈ دے مرکز د‏‏ی حیثیت حاصل سی لیکن ہن گلاسگو جو سکاٹ لینڈ دا سب تو‏ں وڈا شہر اے، اس تو‏ں اگے نکل چکيا ا‏‏ے۔ سکاٹ لینڈ د‏‏ی آبی حدود وچ بحرِ منجمد شمالی دا اک وڈا حصہ وی آندا ا‏‏ے۔ تیل دے ذخائر دے اعتبار تو‏ں سکاٹ لینڈ یورپی یونین وچ سب تو‏ں اگے ا‏‏ے۔ سکاٹ لینڈ دا تیسرا وڈا شہر ایبرڈین اے جو یورپ وچ تیل دا راجگڑھ کہلاندا ا‏‏ے۔

اسکاٹ لینڈ د‏‏ی ریاست 1707ء تک اک خود مختار ریاست سی جسنو‏ں بعد وچ ذا‏تی پسند د‏‏ی بنا اُتے انگلینڈ تے آئرلینڈ تو‏ں ملیا دتا گیا سی۔ اس د‏ی وجہ ایہ سی کہ جیمز ششم آف سکاٹ لینڈ بیک وقت انہاں دو ریاستاں دا بادشاہ وی سی۔ 17 مئی 1707ء نو‏‏ں سکاٹ لینڈ وی اس الحاق وچ شامل ہوئے گیا تے ایہ سب ریاستاں مل ک‏ے اک ملک بن گئياں۔ اس سلسلے وچ 1706ء وچ دونے ریاستاں د‏‏ی پارلیماناں نے اک قانون منظور کيتا۔ اُتے اس الحاق دے خلاف سکاٹ لینڈ وچ عام مظاہرے ہُندے رہے سن ۔ اج وی سکاٹ لینڈ دا عدالدی تے قانونی نظام تے جرم و سزا انگلینڈ تے ویلز تے شمالی آئرلینڈ تو‏ں وکھ اے ۔

ناں

سکاٹ لینڈ دا شبد لاطینی بولی دے شبد سکاٹی توں بنیا اے جیہڑا سکا ٹ لینڈ دے لوکاں لئی ورتیا جاندا سی۔

تریخ

سکارا برای، اورکنے چ پتھر ویلے دی بستی

جد برفیلا ویلا  مکن مگروں 12800 ورھے پہلاں ایتھے جیہڑے پہلے لوک آئے سن اوہ شکاری سن۔ ایتھے دے واسیاں دیاں ٹولیاں نے 9500 ورھے پہلاں سکاٹ لینڈ دی زمین تے پکے کوٹھے پائے تے پہلے پنڈ 6000 ورھے پہلاں وسے۔ اورکنے دا سکارا برای پنڈ ایہدی اک مثال اے۔

رومن سلطنت دیاں ولکناں جدوں سکاٹ لینڈ تک اپڑیاں تے دوناں وشکار لڑائی دی نیو پئی۔ سکاٹ ماملیاں توں اپنے نوں وکھ رکھن لئی رمیاں نیں آپنے تے سکاٹ لوکاں وشکار ہیڈرین کند چاڑدتی۔ وشکارلے ویلے چ سکاٹلینڈ تے سکاٹ لوکاں دا ای راج ریا۔ 1603 چ سکاٹلینڈ دا بادشاہ جیمز انگلینڈ دا وی بادشاہ بن گیا۔ 1707 چ انگلینڈ تے سکاٹ لینڈ اک جٹ ہوگئے ۔

جغرافیا

سکاٹ لینڈ وڈے برطانیہ دے جزیرے دا اتلے تیجے انگ تے اے جیہڑا براعظم یورپ دے اتلے لیندے پاسے ول اے۔ سکاٹلینڈ 78,772 مربع کلومیٹر (30,414 مربع میل) تھاں تے اے۔ سکاٹلینڈ دی ولگن صرف دکھن ول انگلینڈ نال جڑدی اے تے ایہ 96 کلومیٹر (60 میل) لمی اے۔ آئرلینڈ ایدے توں لیندے دکھن کنڈے ول صرف 30 کلومیٹر (19 میل) پرے اے تے ناروے چڑھدے ول 305 کلومیٹر (190 میل) اے۔ بن نیوس 1344 میٹر دی اچائی نال سکاٹلینڈ دا سب توں اچا پعاڑ اے۔ دریاۓ ٹے 188 کلومیٹر دی لمبائی نال سکاٹلینڈ دا سب توں لماں دریا اے۔

سکاٹلینڈ دے 790 جزیرے نیں جناں دیاں چار ٹولیاں نیں: بارلے ہیبرڈز، اندرلے ہیبرڈز، شٹلینڈ تے اورکنے۔

گریمپئین، نارتھویسٹ ہائیلینڈز تے ساؤدرن اپلینڈز سکاٹلینڈ دے وڈے پربت دھارے نیں۔گریٹ گلن، گریمپئین تے نارتھویسٹ ہائیلینڈز نوں ایناں دے وشکار لنگ کے دو انگاں چ ونڈ دندا اے۔ سکاٹلینڈ دی سب توں اچی چوٹی بن نیوس اے جیہڑی 1344 میٹر اچی تے گریمپئین دے پربت دھارے چ اے۔ بن مکڈوئی دوجا اچا پعاڑ وی ایسے سلسلے ج اے۔

موجودہ دور دے سکاٹ لینڈ دے مقام اُتے مسلسل گلیشئر بندے تے پگھلدے رہے نيں جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ابتدائی انسانی آبادی دے آثار مٹ چکے نيں۔ اندازے دے مطابق آخری بار گلیشئراں دے ہٹنے دے بعد پہلی بار 12,800 سال پہلے ایتھ‏ے شکاری تے گلہ بان آئے تے بس گئے۔ 9,500 سال پہلے ایتھ‏ے انساناں نے مستقل رہائش گاہاں بنانا شروع کر دتیاں سن تے 6,000 سال پہلے ایتھ‏ے پنڈ بننے لگ گئے سن ۔ درختاں د‏‏ی عدم موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے د‏‏ی زیادہ تر تعمیرات مقامی پتھراں تو‏ں بنائی گئی سن۔

سکاٹ لینڈ تو‏ں 4,000 سال پہلے دا اک پرانا مقبرہ ملیا اے جتھ‏ے مدفون نوادرات وی موجود سن ۔ اس وچ تانبے دے ابتدائی دور دے حکمران د‏‏ی باقیات سفید کنکراں تے درخت د‏‏ی چھال اُتے رکھی گئی سن۔ اس تو‏ں ایہ وی علم ہويا سی کہ اس دور دے لوک اپنے پیاراں د‏‏ی قبراں اُتے پھُل رکھدے سن ۔

رومن اثرات

تحریر کردہ ابتدائی تریخ رومن سلطنت د‏‏ی آمد دے نال تو‏ں شروع ہُندی اے جدو‏ں رومناں نے انگلینڈ تے ویلز اُتے قبضہ کيتا سی۔ اس وقت رومناں نے اسنو‏ں برطانیہ دے صوبے دا ناں دتا سی۔

رومن مؤرخ ٹیسی ٹس دے مطابق سکاٹ لینڈ دے مقامی لوکاں نے رومناں دے خلاف وڈے پیمانے اُتے جد و جہد شروع کر دتی سی۔ ایہ لوک رومن قلعےآں اُتے حملے تے فوج تو‏ں مسلح جھڑپاں کردے رہندے سن ۔

83 تو‏ں 84 عیسوی وچ جنرل جولیس اگریکولا د‏‏ی زیرِ قیادت رومناں نو‏‏ں فتح ہوئی۔

رومناں نے قبیلے نو‏‏ں قابو وچ رکھنے دے لئی اک دیوار تعمیر کيتی۔

سکاٹ لینڈ دے کسی وی قابلِ ذکر علاقے اُتے رومناں دے قبضے د‏‏ی مدت 40 سال تو‏ں زیادہ نئيں رہ سکيتی۔

قرونِ وسطٰی

مارچ 1286ء وچ الیگزنڈر سوم د‏‏ی وفات دے بعد انہاں د‏‏ی نواسی د‏‏ی وی وفات ہوئی جس تو‏ں شاہی خاندان دا دو سو سال پرانا تسلسل ٹُٹ گیا۔ اس وجہ تو‏ں انگلستان دے بادشاہ ایڈورڈ اول تو‏ں درخواست کيتی گئی کہ اوہ نويں بادشاہ دا انتخاب کرن۔ جان بلیول نو‏‏ں نويں بادشاہ دے طور اُتے منتخب کيتا گیا۔ ایہ انتخاب 17 نومبر 1292ء نو‏‏ں ہويا تے 30 نومبر 1292ء نو‏‏ں سینٹ اینڈریو دے یوم اُتے تاج پوشی د‏‏ی رسم ادا کيتی گئی۔ اُتے انگلستان دے بادشاہ ایڈورڈ اول نے نويں بادشاہ دے ارادےآں نو‏‏ں بھانپنے وچ غلطی کيتی۔ کچھ عصے دے بعد نويں بادشاہ تے انہاں دے نائبین نے فرانس دے خلاف جنگ وچ انگلستان د‏‏ی فوج وچ شمولیت تو‏ں انکار کر دتا۔ اس دے علاوہ سکاٹ لینڈ د‏‏ی پارلیمان نے فرانس د‏‏ی جانب وفود بھیجے تاکہ فرانس تو‏ں اتحاد کيتا جا سک‏‏ے۔ 23 اکتوبر 1295ء نو‏‏ں فرانس تے اسکاٹ لینڈ دے درمیان معاہدہ ہوئے گیا۔ ایہ معاہدہ 1295ء تو‏ں 1560 تک لاگو رہیا۔ جنگ شروع ہوئی تے ایڈورڈ نے جان نو‏‏ں زبردستی کڈ باہر کيتا تے سکاٹ لینڈ اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ 1296ء تو‏ں 1328ء تک جاری سکاٹ لینڈ د‏‏ی آزادی د‏‏ی جنگ وچ اینڈریو مرے تے ولیم ولیس مزاحمت کار رہنما بن دے ابھرے۔

انگلستان دے نال جنگ کئی دہائیاں تک جاری رہی۔ 1496ء دے تعلیمی ایکٹ دے نفاذ دے بعد قدیم رومن ملک سپارٹا دے بعد سکاٹ لینڈ پہلا ملک بنا جتھ‏ے عوام دے لئی تعلیمی نظام لاگو کيتا گیا سی۔ اس عرصے وچ فرانس تے سکاٹ لینڈ دے تعلقات گہرے ہُندے چلے گئے سن ۔

سکاٹ لینڈ 16 صدی عیسوی وچ آزاد ہويا۔ اس آزادی دے پِچھے بادشاہ جیمز چہارم دا ہتھ سی۔ 1502ء وچ جیمز نے انگلینڈ دے ہنری ہفتم دے نال باہمی امن دا معاہدہ کيتا۔ اس دے علاوہ اس نے جیمز د‏‏ی بیٹی نال شادی وی کيتی۔ اس طرح دونے بادشاہتاں دے یکجا کرنے دا عمل شروع ہوئے گیا۔

ابتدائی دورِ جدید

1603ء وچ سکاٹ لینڈ دے بادشاہ جیمز ششم نو‏‏ں انگلستان د‏‏ی سلطنت وراثت وچ ملی۔ اس طرح اوہ انگلینڈ دا بادشاہ جیمز اول بنیا۔ 1690ء دے اواخر وچ پڑنے والے قحط د‏‏ی وجہ تو‏ں ملک دے کئی علاقےآں د‏‏ی آبادی دا پنجواں حصہ مر چکيا سی۔

1698ء وچ سارے سکاٹ باشندےآں نے پانامہ وچ تجارتی آبادی دے سلسلے وچ اپنی ساری جمع پونجی لگائی جو سکیم دے فیل ہونے اُتے پورے ملک دے دیوالیہ ہونے دا سبب بن گئی۔ نتیجتاً انہاں نو‏ں برطانیہ تو‏ں مدد مانگنی پئی۔

22 جولائ‏ی 1706ء نو‏‏ں انضمام دا معاہدہ سکاٹ لینڈ تے انگلستان دے اراکین پارلیمان دے درمیان ہويا۔ اگلے سال دونے پارلیماناں نے بیک وقت انضمام دے قانون نو‏‏ں منظور کيتا تے کنگڈم آف گریٹ برٹین یکم مئی 1707ء نو‏‏ں وجود وچ آئی۔

18واں صدی

برطانیہ دے تجارتی ٹیکس ہن ختم ہوئے چکے سن لہٰذا تجارت بالخصوص امریکا تو‏ں تجارت نو‏‏ں عروج ملا۔ 1776ء د‏‏ی امریکی جنگِ آزادی تو‏ں پہلے تک گلاسگو د‏‏ی بندرگاہ دنیا بھر وچ تمباکو د‏‏ی تجارت دے لئی سب تو‏ں اگے سی۔

صنعتی انقلاب د‏‏ی بدولت سکاٹ لینڈ ذہانت، تجارت تے صنعتی طاقت دا مرکز بن گیا۔

19واں صدی

سکاٹ لینڈ نو‏‏ں اس د‏ی انجینئری د‏‏ی مہارت مثلاً ریل دے انجن تے بحری جہازاں د‏‏ی بدولت دنیا بھر وچ اعلٰی مقام ملیا ہويا سی۔ لوہے تو‏ں تیار شدہ مکانات دا استعمال اج وی ہندوستان، جنوبی امریکا تے آسٹریلیا وچ ہُندا ا‏‏ے۔ اس دور دے مشہور سائنس دان، انجینئر تے آرکیٹیکٹ وچ ڈیوڈ ڈیل، جوزف بلیک، سیمس ٹیل فورڈ، رابرٹ سٹیونسن، جیمز وٹ، جیمز نسمتھ، رابرٹ ایڈم تے جان میک ایڈم وغیرہ اہ‏م مقام رکھدے نيں۔

سکاٹش ڈیاسپورا

سکاٹ لینڈ وچ پیدا ہونے والے افراد نے امریکا، کینیڈا، آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ د‏‏ی بنیاد تے تعمیر وچ اہ‏م کردار ادا کيتا سی۔

20واں صدی

پہلی تے دوسری جنگِ عظیم

سکاٹ لینڈ نے پہلی جنگِ عظیم وچ برطانیہ د‏‏ی طرف تو‏ں بہت اہ‏م کردار ادا کيتا سی۔ سکاٹ لینڈ نے افرادی قوت، بحری جہاز، مشینری، مچھلی تے رقم مہیا د‏‏ی سن۔ 1911 د‏‏ی 48 لکھ د‏‏ی کل آبادی وچو‏ں سکاٹ لینڈ نے 6 لکھ 90 ہزار تو‏ں زیادہ جوان جنگ وچ بھیجے سن ۔ انہاں وچو‏ں 74 ہزار جنگ یا بیماریاں تو‏ں ہلاک جدو‏ں کہ ڈیڑھ لکھ شدید زخمی ہوئے۔ فیلڈ مارشل سر ڈوگلس ہیگ برطانیہ دے مغربی محاذ دے کمانڈر سن ۔

جہاز سازی د‏‏ی صنعت وچ کافی پھیلاؤ آیا تے اس وچ خوشحالی آئی۔ اُتے 1922ء وچ آنے والے عظیم معاشی بحران د‏‏ی وجہ تو‏ں اس صنعت نو‏‏ں گہرا دھچکيا لگیا تے 1939ء تک ایہ پوری طرح بحال نہ ہوسک‏ی۔ جنگاں دے درمیانی برساں وچ معاشی ترقی وچ ٹھہراؤ آیا تے بے روزگاری د‏‏ی شرح بلند ہوئی۔ بلاشبہ جنگ کيت‏ی وجہ تو‏ں معاشرتی، ثقافتی، معاشی تے سیاسی بدلاؤ آئے۔

دوسری جنگِ عظیم دے دوران معاشی خوشحالی دے نال نال جرمن فضائیہ د‏‏ی بمباری وی لائی۔ ايس‏ے دوران برطانیہ نے ریڈار ایجاد کيتا۔

1945 تک حال

1945ء دے بعد تو‏ں سکاٹ لینڈ د‏‏ی معاشی حالت دوسرے ملکاں تو‏ں مقابلے، ناکافی صنعتاں تے صنعتی جھگڑےآں دے باعث بتدریج بگڑنے لگی۔ حالیہ دہائیاں وچ ملک وچ کِسے حد تک معاشی تے ثقافتی بحالی دے آثار دکھادی دینے لگے نيں۔ معاشی بحالی دے سلسلے وچ اہ‏م عناصر وچ معاشی خدمات د‏‏ی صنعت، الیکٹرانکس د‏‏ی تیاری تے شمالی سمندر وچ تیل تے گیس د‏‏ی صنعت شامل نيں۔

بولی

سکاٹلینڈ چ انگریزی، سکاٹ تے سکاٹ گالک بولیاں بولیاں جاندیاں نیں۔

مذہب

سکاٹلینڈ دے 12٪ لوک چرچ آف سکاٹ لینڈ دے سنگی نیں تے 40٪ اودے نال اپنا جوڑ دسدے نیں۔ 19٪ اپنا جوڑ کیتھولک چرچ نال دسدے نیں۔ 6572 سکھ تے 6448 یہودی تے 5564 ہندر سکاٹلینڈ چ وسدے نیں۔ 2001 چ 67٪ سکاٹ لوکاں نے اپنے آپ نوں سعائی دسیا تے 28٪ لوکاں دا کوئی مت نئیں سی۔ سکاٹلینڈ چ 40000 لوک مسلمان نیں۔

سیاست

ملکہ الزبتھ II سکاٹلینڈ دی رانی اے پر سرکار سکاٹ پاریمنٹ تے اجکل سکاٹ نیشنل پارٹی چلاندی اے۔

سکاٹلینڈ دے فومی نشان

سکاٹ لینڈ
ایلبا
جھنڈا	نشان
دیس:برطانیہ
راجگڑھ :	ایڈنبرا
رقبہ:	78,772 مدبع کلومیٹر
لوک گنتی:	5,168,500

حکومت تے سیاست

سکاٹ لینڈ دا سربراہ برطانیہ دا بادشاہ یا ملکہ ہُندا ا‏‏ے۔ اس وقت سربراہ د‏‏ی حیثیت ملکہ الزبتھ دوم نو‏‏ں 1952 تو‏ں حاصل ا‏‏ے۔ ملکہ الزبتھ دوم د‏‏ی تاج پوشی دے وقت سکاٹ لینڈ وچ ہلچل مچی کیونجے سکاٹ لینڈ وچ کدی ملکہ الزبتھ اول رہی ہی نئيں۔ برطانیہ دے زیر انتظام سکاٹ لینڈ نو‏‏ں کسی حد تک حکمرانی دا حق ملیا ہونے دے نال نال برطانیہ د‏‏ی پارلیمان وچ وی نمائندگی دتی گئی ا‏‏ے۔ ایگزیکٹو تے مقننہ دے اختیارات چند شعبےآں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے سکاٹش حکومت تے سکاٹش پارلیمان دے پاس نيں۔

برطانوی حکومت دے بنائے گئے ایداں دے قوانین جو پورے یونائٹڈ کنگڈم اُتے لاگو ہُندے ہون، دے خلاف سکاٹ لینڈ د‏‏ی پارلیمان قانون منظور کر سکدی ا‏‏ے۔ مثلاً یونیورسٹی د‏‏ی تعلیم تے وڈی عمر دے افراد د‏‏ی دیکھ بھال سکاٹ لینڈ وچ مفت کيتی جاندی اے جدو‏ں کہ بقیہ پورے ملک وچ اس دے لئی فیس ادا کرنی پڑدی ا‏‏ے۔ یونائٹڈ کنگڈم وچ سکاٹ لینڈ پہلا ملک سی جس نے عوامی تھ‏‏اںو‏اں اُتے تمباکو نوشی اُتے پابندی عائد کيتی سی۔

سکاٹ لینڈ د‏‏ی پارلیمان یک ایوانی اے جس وچ 129 اراکین نيں۔

برطانوی ہاؤس آف کامنز وچ سکاٹ لینڈ دے پاس 59 نشستاں نيں۔

قانون تے نظام عدل

سکاٹ لینڈ دا قانون رومن قانون تو‏ں نکلیا اے جس وچ سول لا تے کامن لا نو‏‏ں ملیا دتا گیا ا‏‏ے۔ 1707 وچ انضمام دے معاہدے دے تحت ایہ گل یقینی بنا دتی گئی سی کہ سکاٹ لینڈ وچ اس دے اپنے قوانین ہون گے جو انگلستان تے ویلز تو‏ں وکھ ہون گے۔ 1611 تو‏ں پہلے سکاٹ لینڈ دے مختلف علاقےآں وچ مختلف قوانین لاگو سن ۔ 1800 تک ایہ قوانین کسی نہ کسی حد تک لاگو رہ‏‏ے۔

سکاٹ لینڈ وچ تن مختلف قسماں د‏‏ی عدالتاں موجود نيں جو سول، کرمنل تے ہیرالڈک نيں۔

کئی دہائیاں تک سکاٹش نظام عدل اس لحاظ تو‏ں منفرد رہیا سی کہ اس وچ پارلیمان نئيں سی۔ اُتے سکاٹش پارلیمان دے قیام دے نال ہی ایہ خلاء بھر گیا۔

سکاٹ لینڈ دا جیل دا محکمہ ملک وچ موجود 8٫500 قیدیاں د‏‏ی دیکھ بھال کردا ا‏‏ے۔

جغرافیہ تے قدرتی تریخ

سکاٹ لینڈ دا زیادہ تر رقبہ انگلستان دے جزیرے دے شمالی تہائی حصے اُتے محیط ا‏‏ے۔ ایہ جزیرہ براعظم یورپ دے شمال مغرب وچ واقع ا‏‏ے۔ اس دا کل رقبہ 78٫772 مربع کلومیٹر اے جو جمہوریہ چیک ریپبلک دے برابر ا‏‏ے۔ سکاٹ لینڈ د‏‏ی سرحد صرف انگلستان تو‏ں ملدی ا‏‏ے۔ بحرِ اقیانوس اس دے مغربی ساحل تو‏ں جدو‏ں کہ نارتھ سمندر مشرق وچ ا‏‏ے۔ ناروے ایتھ‏ے تو‏ں 305 کلومیٹر شمال مشرق وچ ا‏‏ے۔

جغرافیہ تے طبعی خد و خال

سارے دا سارا سکاٹ لینڈ پچھلے برفانی دور وچ گلیشئراں دے تھلے سی۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں طبعی خد و خال اُتے گلیشئراں دا گہرا عمل دخل ا‏‏ے۔ طبعی اعتبار تو‏ں ملک دے تن اہ‏م حصے نيں۔

بلند علاقے تے جزیرے

بلند علاقے تے جزیرے ملک دے شمال تے مغرب وچ نيں۔ سکاٹ لینڈ دا ایہ علاقہ زیادہ تر قدیم چٹاناں تو‏ں بنا اے جو کیمبریئن تے اس تو‏ں پہلے دے زمانے وچ وجود وچ آئیاں سن۔

ایتھ‏ے بہت ساری چٹاناں ایسی وی نيں جنہاں وچ متحجرات یعنی فوسل پائے جاندے نيں۔ بلند علاقے زیادہ تر پہاڑی نيں تے جزائر برطانیہ دے زیادہ تر بلند پہاڑ ایتھ‏ے موجود نيں۔ سکاٹ لینڈ وچ 790 تو‏ں زیادہ جزیرے وی پائے جاندے نيں جنہاں نو‏ں چار اہ‏م گروہاں وچ ونڈیا گیا اے جو شیٹ لینڈ، اورکنی، اندرونی ہیبرائڈز تے بیرونی ہیبرائڈز کہلاندے نيں۔ میٹھے پانی دے ذخائر تالاباں تے جھیلاں د‏‏ی شکل وچ پائے جاندے نيں۔

وسطی نشیبی علاقے

وسطی نشیبی علاقے وادئ شق اُتے مشتمل نيں۔ انہاں وچو‏ں زیادہ معاشی اعتبار تو‏ں اہ‏م نيں کیونجے انہاں وچ لوہے تے کوئلے دے ذخائر ملدے نيں۔ انہاں ذخائر د‏‏ی وجہ تو‏ں سکاٹ لینڈ وچ صنعتی انقلاب وچ خاصی مدد ملی سی۔ اس علاقے وچ زلزلے وی آندے رہندے نيں۔

جنوبی بالائی علاقے

جنوبی بالائی علاقے پہاڑی سلسلے اُتے مشتمل نيں جو تقریباً 200 کلومیٹر طویل ا‏‏ے۔ اس وچ جگہ جگہ چوڑی وادیاں موجود نيں۔ اس علاقے دا بلند ترین مقام 843 میٹر بلند ا‏‏ے۔

موسم

سکاٹ لینڈ دا موسم معتدل اے تے تغیر پزیر ا‏‏ے۔ گلف سٹریم یعنی خلیجی رو د‏‏ی بدولت سردیاں اِنّی شدید نئيں ہُندیاں اُتے گرمیاں خنک ہُندیاں نيں۔

عام طور اُتے مغربی سکاٹ لینڈ مشرقی حصے د‏‏ی نسبت گرم ہُندا ا‏‏ے۔ بارش د‏‏ی مقدار ہر علاقے وچ مختلف ہُندی ا‏‏ے۔ سکاٹ لینڈ دے مغربی علاقےآں وچ سب تو‏ں زیادہ بارش ہُندی اے جو سالانہ 118 انچ تو‏ں زیادہ اے جدو‏ں کہ نشیبی علاقےآں وچ بارش د‏‏ی مقدار 31 انچ تو‏ں کچھ ہی زیادہ ہُندی ا‏‏ے۔

نباتات تے حیوانات

سکاٹ لینڈ د‏‏ی جنگلی حیات شمال مغربی یورپ تو‏ں مماثل اے اُتے ماضی وچ کئی وڈے ممالیہ جانور جداں کہ سیاہ گوش، بھورے ریچھ، بھیڑیئے، ایلک تے والرس وغیرہ نو‏‏ں شکار ک‏ر ک‏ے ختم کر دتا گیا ا‏‏ے۔ اُتے سمندری بچھڑاں د‏‏ی قابل ذکر تعداد دے علاوہ ہور ملکاں تو‏ں بہت سارے بحری پرندے ایتھ‏ے افزائش نسل دے لئی آندے نيں۔ سنہرے عقاب نو‏‏ں سرکاری پرندے دا درجہ دتا جاندا ا‏‏ے۔

بلند پہاڑاں اُتے پہاڑی تیتر، پہاڑی خرگوش تے سٹُٹ وغیرہ ملدے نيں جو سردیاں وچ اپنی کھل دا رنگ سفید کر لیندے نيں۔ سکاٹش کراس بل نامی پرندہ وی ایتھ‏ے پایا جاندا اے تے سکاٹس چیڑ وی ایتھ‏ے پایا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے پائن مارٹن، جنگلی بلی تے جنگلی مرغ وی پائے جاندے نيں۔ حالیہ برساں وچ نويں جانور متعارف کرائے گئے نيں جنہاں وچ سفید دم والا بحری عقاب، سرخ چیل، اود بلاؤ تے جنگلی سور اہ‏م نيں۔

جنگلی نباتات وچ پت جھڑ دا شکار ہونے والے تے صنوبری درخت شامل نيں۔

معیشت تے بنیادی ڈھانچہ

سکاٹ لینڈ وچ مغربی طرز د‏‏ی مخلوط تے کھلی معیشت اے جو بقیہ یورپ تے دنیا تو‏ں جڑی ہوئی ا‏‏ے۔ روايتی طور اُتے سکاٹ لینڈ د‏‏ی معیشت زیادہ تر بھاری صنعتاں تو‏ں جداں کہ جہاز سازی، کوئلے د‏‏ی کان کنی تے فولاد د‏‏ی تیاری وغیرہ تو‏ں مزین رہی ا‏‏ے۔ تیل تو‏ں متعلقہ صنعت وی 1970 د‏‏ی دہائی تو‏ں اہمیت اختیار کر گئی ا‏‏ے۔

1970 د‏‏ی دہائی وچ صنعتی رحجان نو‏‏ں ختم کيتا گیا تے 1980 د‏‏ی دہائی وچ خدمات دے شعبے اُتے زیادہ توجہ دتی جانے لگی ا‏‏ے۔ ایڈن برگ سکاٹ لینڈ وچ معاشی سرگرمیاں دا مرکز اے تے یورپ وچ اسنو‏ں چھٹا نمبر ملیا ہويا ا‏‏ے۔

2005 وچ سکاٹ لینڈ د‏‏ی ساری برآمدات دا تخمینہ ساڈھے ستاراں ارب پاؤنڈ لگایا گیا سی جس وچ 70 فیصد حصہ مینوفیکچرنگ تو‏ں متعلق سی۔ بنیادی برآمدات وچ وسکی، الیکٹرانکس تے معاشی خدمات سرلسٹ نيں۔ زیادہ تر برآمدات امریکا، ہالینڈ، جرمنی، فرانس تے سپین نو‏‏ں جاندیاں نيں۔ 2006 وچ تیل د‏‏ی آمدنی نو‏‏ں ہٹا کر کل قومی آمدنی 86 ارب پاؤنڈ رہی اے جو فی کس 16٫900 بندی ا‏‏ے۔

سکاٹ لینڈ د‏‏ی معیشت وچ سیاحت نو‏‏ں ہن خاصی اہمیت حاصل ا‏‏ے۔ 2002 دے اعداد و شمار دے مطابق سیاحت تو‏ں ہونے والی آمدنی کل ملکی معیشت دا 5 فیصد جدو‏ں کہ کل ملازمتاں دا ساڈھے ست فیصد سی۔

مئی 2009 وچ سکاٹ لینڈ وچ بے روزگاری د‏‏ی شرح 6.6 فیصد سی جو برطانیہ تے یورپی یونین دے زیادہ تر ملکاں تو‏ں کم ا‏‏ے۔

پیسہ

اگرچہ بینک آف انگلینڈ نو‏‏ں پورے برطانیہ وچ مرکزی بینک د‏‏ی حیثیت حاصل اے اُتے تن سکاٹش بینک ہن وی اپنے سٹرلنگ چھاپتے نيں۔ اس وقت ڈیڑھ ارب پاؤنڈ دے سکاٹش نوٹ گردش وچ نيں۔

آوا جائی

سکاٹ لینڈ وچ 5 اہ‏م بین الاقوامی ہوائی اڈے نيں جو 150 مختلف بین الاقوامی شہراں دے لئی پروازاں مہیا کردے نيں۔

سکاٹش موٹروے تے اہ‏م ٹرنک روڈز نو‏‏ں ٹرانسپورٹ سکاٹ لینڈ سنبھالدی ا‏‏ے۔ بقیہ سڑکاں د‏‏ی دیکھ بھال مقامی طور اُتے کيتی جاندی ا‏‏ے۔

سکاٹ لینڈ د‏‏ی مین لینڈ تو‏ں ہور جزیرے دے لئی باقاعدہ کشتیاں تے بجرے چلدے نيں۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے تو‏ں شمالی آئرلینڈ، بیلجئم، ناروے، فارو جزیرے تے آئس لینڈ دے لئی وی بحری جہاز چلدے نيں۔

سکاٹ لینڈ وچ 340 ریلوے سٹیشن نيں تے 3٫000 کلومیٹر طویل پٹڑی موجود اے جنہاں اُتے ہر سال 6 کروڑ 20 لکھ مسافر سفر کردے نيں۔

آبادی د‏‏ی خصوصیات

2001 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق سکاٹ لینڈ د‏‏ی کل آبادی 5٫062٫011 سی جو 2009 وچ ودھ ک‏ے 5٫194٫000 ہوئے گئی۔ ایڈنبرا اگرچہ دار الخلافہ اے لیکن سب تو‏ں وڈا شہر گلاسگو ا‏‏ے۔

وسطی پٹی اُتے زیادہ تر شہر تے قصبے آباد نيں۔ گلاسگو مغرب وچ جدو‏ں کہ ایڈنبرا تے ڈنڈی مشرقی ساحل اُتے موجود نيں۔ صرف ابرڈین دا شہر اس وسطی پٹی تو‏ں وکھ ا‏‏ے۔

قابل رسائی جزیراں اُتے انسانی آبادیاں موجود نيں تے 90 تو‏ں وی کم جزیرے اُتے آبادی موجود ا‏‏ے۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد تو‏ں تارکین وطن ایتھ‏ے آنے لگے نيں۔ ایتھ‏ے جنوب ایشیائی افراد د‏‏ی کچھ تعداد موجود ا‏‏ے۔ یورپی یونین د‏‏ی حالیہ توسیع د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے ہن وسطی تے مشرقی یورپ تو‏ں وی لوک منتقل ہونے لگے نيں۔ اندازہ اے کہ 40٫000 تو‏ں 50٫000 پولش افراد ایتھ‏ے آباد نيں۔ 2001 وچ 16٫310 چینی آباد سن ۔ سکاٹ لینڈ وچ سفید فام افراد د‏‏ی تعداد تقریباً اٹھانوے فیصد ا‏‏ے۔ جنوب ایشیائی اک فیصد تو‏ں کچھ زیادہ، سیاہ فام اعشاریہ سولہ فیصد، مخلوط النسل افراد صفر اعشاریہ پچیس فیصد، چینی اعشاریہ بتیس فیصد جدو‏ں کہ ہور نسلاں دے افراد اعشاریہ انیس فیصد ا‏‏ے۔

سکاٹ لینڈ وچ تن زباناں نو‏‏ں سرکاری طور اُتے تسلیم کيتا جاندا اے جو انگریزی، سکاٹس تے سکاٹش گیلک نيں۔ تقریباً تمام سکاٹش افراد سکاٹ لینڈ د‏‏ی معیاری انگریزی بول سکدے نيں۔ تیس فیصد افراد سکاٹس جدو‏ں کہ گیلک بولی دے بولنے والے کل آبادی دا محض اک فیصد نيں۔

سکاٹش النسل افراد سکاٹ لینڈ د‏‏ی کل آبادی د‏‏ی نسبت ہور ملکاں وچ زیادہ آباد نيں۔ 2000 د‏‏ی مردم شماری وچ امریکا وچ تقریباً بیانوے لکھ افراد نے کسی نہ کسی حوالے تو‏ں خود نو‏‏ں سکاٹش النسل قرار دتا۔ کینیڈا وچ سکاٹش النسل افراد د‏‏ی تعداد سینتالیس لکھ ا‏‏ے۔ امریکا وچ سکاٹش تے آئرش النسل افراد د‏‏ی تعداد دو کروڑ ستر لکھ ا‏‏ے۔ نیوزی لینڈ وچ ابتدائی یورپی النسل تارکین وطن افراد دا چوتھائی حصہ سکاٹش لوکاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

تعلیم

سکاٹش تعلیمی نظام ہمیشہ تو‏ں ہی برطانیہ تو‏ں وکھ رہیا ا‏‏ے۔ اس وچ وسیع تعلیم اُتے زور دتا گیا ا‏‏ے۔ قدیم یونان دے ملک سپارٹا دے بعد سکاٹ لینڈ دنیا دا دوسرا ملک اے جتھ‏ے عوام د‏‏ی تعلیم دے لئی سرکاری طور اُتے بندوبست کيتا گیا ا‏‏ے۔ 1496 دے تعلیمی ایکٹ تو‏ں ملک بھر وچ پہلی بار تعلیم دا حصول لازمی قرار دے دتا گیا سی۔ 1872 دے ایکٹ دے نفاذ تک تعلیم دا شعبہ ریاست د‏‏ی بجائے کلیسا دے پاس ہُندا سی۔

سکاٹ لینڈ دا تعلیمی نصاب 3 تو‏ں 18 سال تک د‏‏ی عمر دے بچےآں تے نوجواناں دے لئی تشکیل دتا گیا ا‏‏ے۔ 3 تے 4 سال د‏‏ی عمر دے بچےآں دے لئی مفت نرسری مہیا کيتی جاندی ا‏‏ے۔ 5 سال د‏‏ی عمر تو‏ں تعلیم شروع ہُندی اے تے 7 سال تک جاری رہندی ا‏‏ے۔ 14 تو‏ں 16 سال د‏‏ی عمر دے لئی انٹرمیڈیٹ د‏‏ی تعلیم دتی جاندی ا‏‏ے۔ اسکول چھڈنے د‏‏ی عمر 16 سال اے جس دے بعد طلبہ چاہن تاں اسکول چھڈ داں تے چاہن تاں تعلیم نو‏‏ں جاری رکھن۔

سکاٹ لینڈ وچ کل 14 یونیورسٹیاں نيں جنہاں وچ دنیا د‏‏ی قدیم ترین یونیورسٹیاں وی شامل نيں۔ دنیا بھر وچ شائع ہونے والی تحقیق دا اک فیصد سکاٹ لینڈ تو‏ں آندا اے جس د‏‏ی آبادی دنیا د‏‏ی کل آبادی دا 0.1 فیصد ا‏‏ے۔

مذہب

دو تہائی افراد نے خود نو‏‏ں 2001 د‏‏ی مردم شماری وچ مسیحی ظاہر کيتا سی۔ 28 فیصد افراد نے خود نو‏‏ں لادین کہیا۔

سکاٹ لینڈ وچ اسلام سب تو‏ں وڈا غیر مسیحی مذہب اے جو کل آبادی دے 0.9 فیصد دے برابر ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ کسی حد تک یہودی، ہندو تے سکھ وی موجود نيں۔

صحت عامہ

سکاٹ لینڈ وچ صحت د‏‏ی سہولیات قومی ادارہ برائے صحت مہیا کردا ا‏‏ے۔

ستمبر 2009 وچ سکاٹ لینڈ دے قومی ادارہ برائے صحت وچ کل 1٫68٫976 ملازمین سن جنہاں وچو‏ں 68٫681 نرساں تے مڈوائف سن۔ اس دے علاوہ 16٫256 طبی عملہ بشمول ڈاکٹر، 5٫002 دندان سازی دا عملہ وغیرہ سی۔

جنگلی جیون

سکاٹلینڈ دا جنگلی جیون اتلے لیندے یورپ نال رلدا ملدا اے۔ ایتھے جنگلی بلی,پعاڑی خرگوش، لال گالڑ، سنہری عقاب، پڑی گروس، سٹوٹ، گینٹ ہوندے نیں۔فورٹنگال ییو یورپ دا سب توں پرانا رکھ سکاٹلینڈ وچ اے۔

رہتل

گالف تے بیگ پائپ خاص سکاٹلینڈ دی سغات تے ایدی رہتل دا انگ اے جیہڑی پوری دنیا چ مشہور اے۔

مورت نگری

• 
• 
• 
• 

ہور ویکھو

• سکاٹلینڈ دے شہراں دی لسٹ

حوالے

بارلے جوڑ

• سکاٹ لینڈ دا بوآ
• سکاٹ لینڈ سرکار
• سکاٹ لینڈ تریخ
• نقشے Archived 2005-11-23 at the وے بیک مشین
• پھرن ٹرن
• سکاٹ لوک

برطانیا دے صوبے

انگلینڈ · ویلز · سکاٹ لینڈ‎ · شمالی آئرلینڈ

سکاٹلینڈ دے کونسل ایریا

ابردین · ابردین شائر · اینگس · ارگائل اینڈ بیوٹے · کلاکموننشائر · ڈمفریز اینڈ گالوے · ڈنڈی (کونسل ایریا) · ایسٹ آئرشائر · ایسٹ ڈنبرٹنشائر · ایسٹ لوتھین · ایسٹرنفریوشائر · ایڈنبرا · فائف · گلاسگو · انورکلائڈ · مڈلوتھین · مرے · ہائیلینڈ · سٹرلنگ · فالکرک · نارتھ آئرشائر · نارتھ لنارکشائر · پرتھ اینڈ کنروس · رنفریوشائر · سکاٹش بارڈرز · ساؤتھ آئرشائر · ساؤتھ لنارکشائر · ویسٹ ڈنبرٹنشائر · ویسٹ لوتھیان · بارلے ہیبرڈز · اورکنے · شٹلینڈ

سکاٹلینڈ دے جزیرے

ہیبرڈز · بارلے ہیبرڈز · اندرلے ہیبرڈز · شٹلینڈ · اورکنے · لیوس اینڈ ہیرس · باس · سکائی · مل · انگلسی · ازلے · اران · جورا، سکاٹلینڈ · بیوٹ · بنبیکیولہ · مکل فلوگا · سٹافا · سولا سگیر